سهام دلاری چیست؟

سهام شرکت‌هایی که فروش صادراتی دارند و بخشی از درآمدشان به دلار است را سهام دلاری می‌گویند. دلیل این نام‌گذاری، تاثیرپذیری مستقیم درآمد عملیاتی شرکت از نرخ دلار است. با توجه به تعداد شرکت‌های صادرکننده در بورس، سهام دلاری بخش بزرگی از بازار سرمایه‌ ایران را تشکیل می‌دهد. در این مقاله به معرفی و بررسی سهام دلاری، تفاوت آن با سهام ریالی و عوامل موثری که تعیین کننده قیمت آن‌ها است می‌پردازیم.

 شروع سرمایه‌گذاری و انتخاب سهام

قبل از هر چیزی باید به این مسئله توجه کنید که سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس نیازمند فراگرفتن دانش تحلیلی است. سرمایه‌گذار باید برای انجام معامله به انواع تحلیل‌های تکنیکال، فاندامنتال و حتی تابلوخوانی مسلط باشد. سپس پا به این عرصه بگذارد و سهام مناسب را با توجه به شرایط بازار انتخاب کند. راه اصولی برای افرادی که به تازگی به بازار سرمایه وارد شده‌اند این است که ابتدا به‌صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه‌گذاری کنند و در کنار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، به آموزش و یادگیری مطالب بورسی بپردازند. «دوره ویدیویی چگونه در بورس معامله کنیم؟» می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای سرمایه‌گذاران مبتدی باشد. برای شروع معامله‌گری و انتخاب سهام مناسب در بورس لازم است بدانید که بورس ایران را شرکت‌هایی با سهام دلاری و غیر دلاری (ریالی) تشکیل می‌دهند. سهام دلاری را در بالا تعریف کردیم، اما منظور از سهام ریالی چیست؟

سهام ریالی

سهام ریالی به سهام شرکت‌هایی گفته می‌شود که درآمد آن شرکت به ریال است. به‌عنوان مثال یک شرکت را در نظر بگیرید که مواد اولیه خود را در حارج از کشور به دلار خریداری کرده و به داخل کشور وارد می‌کند. این شرکت در نهایت باید محصول خود را به ریال و در داخل کشور بفروش برساند. 

سهام ریالی بهتر است یا سهام دلاری؟

هدف اصلی و اولیه تمام افرادی که در بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند، کسب سود و سپس حفظ ارزش سرمایه است. سرمایه‌‌گذاران بازار سهام نیز با استفاده از روش‌های مختلف به‌دنبال تشخیص و استفاده از فرصت‌های معاملاتی سودآور هستند. از همین رو ممکن است سرمایه‌گذاران برای انتخاب سهام دلاری یا ریالی با دوراهی مواجه شوند. انتخاب هر یک از این نوع سهم‌ها به شرایطی بستگی دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

افزایش نرخ دلار باعث ایجاد تورم و پایین آمدن ارزش پول ملی می‌شود. با توجه به تاریخچه بازار سرمایه در سال‌های گذشته، سهام دلاری در شرایطی که نرخ ارز در حال افزایش و رشد است گزینه مناسبی خواهد بود. بخشی از درآمد شرکت‌های صادرات محور بورس به دلار محاسبه می‌شود. این شرکت‌ها، ممکن است یک‌سری هزینه‌های دلاری در کنار هزینه‌های ریالی داشته باشند، اما در مجموع اکثرا هزینه‌های ریالی دارند.

به‌عنوان مثال شرکت‌های فولادی و پتروشیمی، خوراک (گاز مصرفی) خود را به به قیمت داخلی (ریال) خریداری می‌کنند. در نهایت محصولی که با قیمت تمام شده داخلی تولید شده است را صادر می‌کنند. قیمت خوراک این صنایع از مهم‌ترین عوامل سودآوری شرکت است. چرا که در صورت افزایش قیمت گاز مصرفی،  شرکت عملا سود ناچیزی کسب می‌کند و این امر برای شرکت مقرون به صرفه نخواهد بود. اما اگر قیمت تمام شده خوراک پایین باشد و در صورتی که دلار افزایش قیمت داشته باشد، به دلیل اختلاف بین مبلغ هزینه شده و درآمد شرکت، حاشیه سود بیشتری نصیب شرکت می‌شود. قیمت سهم نیز در پی این اتفاقات و افزایش نرخ دلار رشد می‌کند. 

کاهش ریسک سرمایه‌گذاری با پرتفویی تلفیقی از سهام دلاری و سهام ریالی

«ریسک» و «بازده انتظاری» در سرمایه‌گذاری با یکدیگر یک رابطه مستقیم دارند. بر همین اساس، انتظار می‌رود یک سرمایه گذاری کم ریسک نسبت به یک سرمایه‌گذاری پرریسک، بازدهی کمتری به‌همراه داشته باشد. از آن‌جایی که سرمایه‌گذاری در سهام با ریسک همراه است، نقش مدیریت ریسک در آن حائز اهمیت خواهد بود. یکی از روش‌های کنترل ریسک، متنوع‌سازی سبد دارایی‌هاست. بدین صورت که سرمایه‌گذار با تشکیل سبد متنوعی از سهم‌های ریالی و دلاری و سایر اوراق بهادار، می‌تواند ریسک سرمایه گذاری خود را مدیریت کرده و به نوعی یک سرمایه‌گذاری با ریسک کنترل شده انجام دهد. 

سهام دلاری و سهام ریالی شامل کدام سهم‌ها و شرکت‌ها می‌شوند؟

شرکت‌هایی که عمدتا محصولاتشان به خارج از کشور صادر می‌شود جزء شرکت‌های سهام دلاری محسوب می‌شوند. اکثر شرکت‌های پالایشی، معدنی، فلزی و پتروشیمی‌ها که صادرات محور هستند در این دسته قرار می‌گیرند، در مقابل بیشتر شرکت‌های غذایی، دامپروری، زراعتی و… شرکت‌های ریالی هستند. البته ممکن است در بین شرکت‌های پالایشی، معدنی و… شرکت‌هایی وجود داشته باشند که محصولات خود را صادر نکنند یا در بین شرکت‌های غذایی، زراعتی و… شرکت‌هایی وجود داشته باشند که محصولات خود را صادر کنند. به همین دلیل نمی‌توان گفت که تمام شرکت‌های پالایشی، معدنی و… صادراتی و تمامی شرکت‌های زراعتی، غذایی و… وارداتی هستند. همچنین ممکن است یک شرکت تنها مقدار و بخشی از محصولات خود را صادر کند، یا اینکه شرکت‌های زیر مجموعه آن صادرات را انجام دهند. به همین دلیل برای مشخص کردن یک سهم دلاری، عمده محصول صادر شده خود شرکت و نه شرکت‌های تابعه آن در نظر گرفته می‌شود.

در ادامه تعدادی از شرکت‌ها و نمادها دلاری و ریالی را معرفی می‌کنیم:

• معرفی تعدادی از شرکت‌هایی که سهام دلاری دارند

فولاد خوزستان (فخوز)، پتروشیمی جم (جم)، آلومینیوم ایران (فایرا)، پتروشیمی مارون (مارون)، فولاد کاوه جنوب کیش (کاوه)، پتروشیمی خارک (شخارک) و… به‌عنوان سهام دلاری و شرکت‌هایی که درآمدشان به دلار است شناخته می‌شوند.

• معرفی تعدادی از شرکت‌هایی که سهام ریالی دارند

شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، بیمه پاسارگاد (بپاس)، بانک پاسارگاد (وپاسار)، بانک تجارت (وتجارت)، ارتباطات سیار (همراه)، فرآوری معدنی اپال کانی پارس (اپال) به‌عنوان سهام ریالی و شرکت‌هایی که درآمدشان به ریال است شناخته می‌شوند.

دلار بهتر است یا سهام دلاری؟

پیش‌تر در خصوص سهام دلاری و ریالی، مقایسه این دو با یکدیگر و… صحبت کردیم، اما ممکن است ذهن سرمایه‌گذاران درگیر این مسئله شود که آیا سرمایه‌گذاری در سهام دلاری بهتر از سرمایه‌گذاری دلار است؟ 

با توجه به تاریخچه و سوابق شاخص بورس می‌توانید مشاهده کنید که سرمایه‌گذاری بلند مدت در بورس، بازدهی به مراتب بیشتری از سایر بازارهای موازی داشته است. به‌طوریکه اگر عملکرد دلار و شاخص کل بورس را باهم مقایسه کنیم خواهیم دید که بازدهی دلار از ابتدای سال ۹۶ تا ابتدای سال ۱۴۰۱ (فروردین ماه)، ۶۴۳.۶۳ درصد، و بازدهی شاخص کل بورس در همین بازه زمانی ۱۸۲۲.۶۹ درصد بوده است. پس در وهله اول سرمایه‌گذاری بلندمدت در بورس و شرکت‌هایی که درآمد ارزی دارند، در برابر سایر بازارهای مالی همچون ارز، پیشنهاد می‌شود.

موارد تاثیر‌گذار برای انتخاب دلار یا سهام دلاری

برای انتخاب صحیح در دوراهی سهم دلاری و دلار، چالش‌هایی وجود دارد که یکی از آن‌ها بحث وقفه زمانی اثرگذاری افزایش قیمت دلار در قیمت سهام شرکت‌هاست. ممکن است در زمان افزایش قیمت دلار، سهم‌های دلاری با تاخیر از این افزایش قیمت اثر پذیری داشته باشند. به صورت دقیق‌تر، در صورت افزایش نرخ دلار، در همان روز یا هفته‌ای که دلار افزایش قیمت داشته است، لزوما سهام دلاری نیز رشد نخواهد کرد.

همچنین خرید سهم دلاری و فعالیت در بورس، کمکی به خط تولید و اقتصاد کشور است درحالی که خرید مستقیم دلار چیزی به‌ جز ایجاد تورم در اقتصاد کشور را در پی نخواهد داشت.

پیشنهادی برای سرمایه‌گذاری در سهام دلاری 

اینکه سرمایه‌گذاری در دلار مناسب‌تر است یا سهام‌دلاری تنها به تصمیم، شرایط و علایق خود سرمایه‌گذار بستگی دارد. ممکن است شخصی فقط سرمایه‌گذاری در دلار آن‌هم زمانی که روندی صعودی را در پیش گرفته است، ترجیح دهد. همانطور که پیش‌تر گفتیم، احتمال دارد سهام دلاری نسبت به افزایش نرخ دلار دیرتر واکنش نشان دهد. او می‌تواند سودی که از بازار ارز کسب کرده است را در زمان به ثبات رسیدن قیمت دلار یا شروع ریزش آن، به سهام‌دلاری تخصیص دهد و از این طریق سود بیشتری کسب کند. البته شایان ذکر است که کسب سود از طریق سرمایه‌گذاری در سهام‌دلاری تنها به افزایش قیمت دلار بستگی ندارد. از این رو سرمایه‌گذار باید به مسائل بنیادی سهم نیز در کنار افزایش قیمت دلار توجه کنند. 

کلام آخر در خصوص انتخاب یا عدم انتخاب سهام دلاری

در اینکه سهام‌دلاری در شرایط تورمی ممکن است رشد کند و افزایش نرخ ارز (دلار) بر آن تاثیرگذار باشد شکی نیست، اما عامل مهم‌تری هم در رشد این نوع سهام دخیل است.

بازارهای مالی بر پایه‌ی مکانیزم عرضه و تقاضا عمل می‌کنند. بنابراین قبل از تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری در سهام این شرکت‌ها، باید شرایط بازار هم سنجیده و بررسی شود. به‌عنوان مثال در اواسط سال ۹۹ که قیمت ارز در حال افزایش بود، سهام دلاری درگیر یک ریزش دسته جمعی شد که کارشناسان علت آن را رشد بیش از حد و حباب گونه بازار اعلام کردند. در واقع بازار از رشد نرخ ارز و رشد نرخ تورم تاثیر گرفته بود. بنابراین توجه به شرایط کلی بازار برای انتخاب سهام‌دلاری در بورس نیز حائز اهمیت است.

سوالات متداول