نگاهی به مفهوم ریسک مساعد و نامساعد

در دنیای سرمایه‌گذاری و مالی، ریسک یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ایفا می‌کند. این مفهوم نه‌تنها بیانگر خطرات و چالش‌های احتمالی است، بلکه فرصتی برای کسب سودهای کلان نیز به همراه دارد. از این منظر، ریسک به دو نوع اصلی ریسک مساعد و ریسک نامساعد تقسیم می‌شود که در ادامه به بررسی دقیق این دو مفهوم، تفاوت‌ها، مزایا و کاربردهای آن‌ها خواهیم پرداخت.

مفهوم بازده 

برای محاسبه بازدهی یک سهم، ابتدا باید اختلاف بین قیمت فعلی سهم و قیمت آن در زمان آغاز سرمایه‌گذاری را مشخص کنید. سپس این اختلاف را بر قیمت اولیه سهم تقسیم کنید. این فرمول نشان می‌دهد که بازدهی یک سهم می‌تواند هم مثبت و هم منفی باشد. زمانی که گفته می‌شود ریسک بالا معمولاً بازدهی بالاتری به همراه دارد، به این نکته اشاره دارد که ریسک بیشتر می‌تواند منجر به تغییرات چشمگیرتری در بازدهی شود. این تغییرات ممکن است مثبت یا منفی باشند.
بازدهی سهام به‌طور مستقیم به عملکرد شرکت بستگی دارد. زمانی که یک شرکت عملکردی قوی و موفق داشته باشد، معمولاً بازده سرمایه‌گذاری در سهام آن مثبت خواهد بود و به مرور افزایش خواهد یافت. در مقابل، اگر عملکرد شرکت ضعیف باشد، احتمال اینکه بازدهی پایین یا حتی منفی تجربه شود، بیشتر است.

انواع بازده

بازده را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:

۱- بازده واقعی: بازده واقعی به سود یا زیانی گفته می‌شود که سرمایه‌گذار در پایان دوره سرمایه‌گذاری به‌صورت قطعی دریافت کرده است. این نوع بازده بر اساس نتایج حاصل از سرمایه‌گذاری محاسبه می‌شود.

۲- بازده مورد انتظار: بازده مورد انتظار، بازدهی است که سرمایه‌گذار پیش‌بینی می‌کند در آینده از سرمایه‌گذاری خود به‌دست آورد. این بازده بر اساس تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها محاسبه می‌شود و تضمینی برای تحقق آن وجود ندارد.

مفهوم ریسک در سرمایه‌گذاری

ریسک در لغت به معنای خطر کردن یا پذیرش عدم اطمینان است. در حوزه مالی، ریسک به احتمال وقوع انحراف از بازده مورد انتظار یک سرمایه‌گذاری گفته می‌شود. این انحراف می‌تواند مثبت یا منفی باشد. برای مثال، زمانی که سرمایه‌گذار سهام یک شرکت را خریداری می‌کند، انتظار دارد طی یک دوره مشخص بازدهی مناسبی به‌دست آورد. اما شرایط بازار، عوامل اقتصادی، سیاسی یا حتی اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی ممکن است این بازده را تحت تأثیر قرار دهد. ریسک را می‌توان بر اساس نتایج حاصل از آن به دو دسته ریسک مساعد و ریسک نامساعد تقسیم کرد:

ریسک مساعد چیست؟

ریسک مساعد به آن دسته از ریسک‌هایی گفته می‌شود که نتایج مثبت یا بازدهی بیشتر از حد انتظار به همراه دارند. به عبارت دیگر، زمانی که انحراف از بازده پیش‌بینی‌شده به نفع سرمایه‌گذار باشد، این نوع ریسک رخ می‌دهد.

برای مثال، فرض کنید یک سرمایه‌گذار پیش‌بینی می‌کند سهام شرکتی در آینده ۲۰ درصد رشد کند، اما در عمل این رشد به ۳۰ درصد برسد. در این حالت، انحراف مثبت بازده نسبت به پیش‌بینی رخ داده و ریسک مساعد محقق شده است.

ریسک نامساعد چیست؟

در مقابل، ریسک نامساعد به آن دسته از ریسک‌هایی اطلاق می‌شود که نتایج منفی یا بازدهی کمتر از حد انتظار به همراه دارند. به عبارت دیگر، انحراف منفی از بازده پیش‌بینی‌شده، نشان‌دهنده ریسک نامساعد است.

برای مثال، اگر سرمایه‌گذار انتظار داشته باشد که سهامی ۲۰ درصد بازدهی داشته باشد، اما در نهایت تنها ۵ درصد بازدهی داشته باشد یا حتی زیان کند، این وضعیت بیانگر تحقق ریسک نامساعد است.

تفاوت ریسک مساعد و نامساعد

تفاوت اصلی بین ریسک مساعد و نامساعد در جهت انحراف از پیش‌بینی است. اگر انحراف مثبت باشد و منجر به سود بیشتر شود، ریسک مساعد رخ داده است. اما اگر انحراف منفی باشد و زیان به همراه داشته باشد، با ریسک نامساعد مواجه هستیم.

مثال‌هایی از ریسک مساعد و نامساعد در سرمایه‌گذاری

مثال ریسک مساعد

فرض کنید دولت تعرفه واردات خودروهای خارجی را افزایش دهد. این تصمیم می‌تواند برای شرکت‌های خودروساز داخلی یک فرصت طلایی باشد، زیرا با کاهش رقابت خارجی، سهم بازار آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. این شرایط منجر به افزایش فروش و در نهایت سودآوری بیشتر می‌شود که یک نمونه از ریسک مساعد است.

مثال ریسک نامساعد

حال فرض کنید تعرفه واردات خودروهای خارجی کاهش یابد. این تصمیم می‌تواند رقابت را برای خودروسازان داخلی سخت‌تر کرده و سهم بازار آن‌ها را کاهش دهد. در این شرایط، شرکت‌های داخلی با کاهش سودآوری مواجه می‌شوند که نمونه‌ای از ریسک نامساعد است.

رابطه ریسک و بازده

رابطه ریسک و بازده مستقیم است؛ یعنی برای دستیابی به بازدهی بیشتر، باید ریسک بیشتری را بپذیرید. اگر ریسک‌پذیری پایینی دارید، انتظار بازدهی بالا منطقی نیست. سرمایه‌گذاران با تحمل ریسک بالا می‌توانند وارد بازار سهام شوند، اما باید آمادگی نوسانات قیمت و عدم تضمین سود را داشته باشند.

در مقابل، افرادی با ریسک‌پذیری پایین می‌توانند از ابزارهای کم‌ریسک‌تری مانند اوراق مشارکت استفاده کنند. این اوراق معمولاً سودی تضمین‌شده و دوره‌ای ارائه می‌دهند و گزینه‌ای مطمئن برای حفظ سرمایه به شمار می‌آیند.

مدیریت ریسک

مدیریت ریسک در بورس به معنای شناسایی، تحلیل و کنترل عواملی است که می‌توانند به زیان‌های احتمالی در سرمایه‌گذاری منجر شوند. این فرآیند زمانی رخ می‌دهد که یک سرمایه‌گذار یا مدیر صندوق، خطرات مرتبط با یک سرمایه‌گذاری را ارزیابی کرده و تلاش می‌کند تا با توجه به اهداف سرمایه‌گذاری یا سطح تحمل ریسک صندوق، تصمیمات مناسبی برای کاهش این خطرات اتخاذ کند. به طور کلی می‌توان ریسک را به دو دسته ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک تقسیم کرد.

در صورتی‌که به تازگی با بازار سرمایه آشنا شده‌اید و قصد فعالیت در آن را دارید اما از خطرات آن مطلع نیستید، و به دنبال یک سرمایه گذاری بدون ریسک هستید، پیشنهاد ما به شما استفاده از صندوق‌ قابل معامله درآمد ثابت آوند کارگزاری مفید است.

سوالات متداول