سبد سرمایه گذاری

سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی می‌تواند فرصتی مناسب برای افزایش سرمایه باشد، اما برای دستیابی به نتایج مطلوب، نیاز به شناخت و برنامه‌ریزی دقیق دارد. یکی از اصول اساسی برای موفقیت در این مسیر، «سبد سرمایه‌گذاری» یا «پرتفوی» است. سبد سرمایه‌گذاری به شما این امکان را می‌دهد که دارایی‌های مختلف خود را به‌طور استراتژیک ترکیب کنید و ریسک‌ها را کاهش دهید. این مطلب، به شما کمک می‌کند تا با مفهوم سبد سرمایه‌گذاری آشنا شوید، انواع آن را بشناسید و با نکات کلیدی برای تشکیل یک پرتفوی مناسب آشنا شوید. این دانش به شما این امکان را می‌دهد که با آگاهی بیشتری در بازار سرمایه‌گذاری کنید و تصمیمات مالی بهتری اتخاذ کنید.

سبد سرمایه گذاری چیست؟

شاید برای افراد این موضوع پیش آمده باشد که بخواهند بخشی از سرمایه خود را در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری کنند، اما یک سرمایه‌ گذاری موفق، نیازمند شناخت نسبی از بازار‌های مالی جهت چینش سبد سرمایه گذاری مناسب است.

سبد سرمایه‌گذاری یا همان پرتفوی، مجموعه‌ای از دارایی‌های مختلف مانند سهام، اوراق درآمد ثابت، کالاها، ارزها، املاک و مستغلات، وجه نقد و… است و سرمایه‌گذاران با توجه به هدف، ریسک‌پذیری و افق زمانی خود، بهترین ترکیب دارایی را انتخاب و اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. 

افراد با تنوع‌ بخشی به سبد سرمایه‌گذاری خود، می‌توانند ریسک‌های مربوط به دارایی‌های مختلف را کاهش دهند و در عین حال، از بازدهی‌های این دارایی‌ها منتفع شوند. 

مزایا 

مزایای تشکیل سبد سرمایه‌گذاری متنوع عبارتند از:

• کاهش ریسک کلی: تنوع در دارایی‌ها باعث کاهش تأثیرات منفی مشکلات در یک بخش بر کل سبد می‌شود.
• بازدهی متناسب با ریسک: سرمایه‌گذار می‌تواند بازدهی دلخواه خود را با توجه به میزان ریسک پذیرفته شده تنظیم کند.
• آرامش ذهنی بیشتر: با داشتن سبد متنوع، فرد از استرس کمتری برخوردار شده و می‌تواند تصمیمات بهتری بگیرد.
• انعطاف‌پذیری در شرایط اقتصادی: در صورت تغییر شرایط اقتصادی، دارایی‌ها می‌توانند به سرعت بازبینی و تنظیم شوند.
• کاهش تأثیر اشتباهات سرمایه‌گذاری: تنوع سبد باعث می‌شود اشتباهات سرمایه‌گذاری تأثیر کمتری داشته باشند و سایر دارایی‌ها تعادل ایجاد کنند.
• حفاظت از سرمایه: یک سبد متنوع و متعادل، به عنوان پایه‌ای محکم برای موفقیت در بازارهای مالی عمل کرده و از سرمایه در برابر نوسانات محافظت می‌کند.

انواع ریسک

به صورت کلی ریسک به دو دسته سیستماتیک و غیر سیستماتیک تقسیم می‌شود. در میان عموم افراد، ریسک سیستماتیک به ریسک بازار نیز معروف است و بر کل بازار تأثیر می‌گذارد و جزء ذاتی تمامی سرمایه گذاری‌ها محسوب می‌شود.

کنترل این ریسک معمولا از عهده سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه خارج است و برخلاف سایر ریسک‌ها، ریسک بازار را نمی‌توان با متنوع‌سازی سبد دارایی حذف کرد. از موارد تاثیرگذار در این ریسک می‌توان به عوامل خارجی مانند وقایع اقتصادی، سیاسی یا جهانی نام برد.

در مقابل، ریسک غیرسیستماتیک که به عنوان ریسک خاص نیز شناخته می‌شود، منحصر به یک شرکت، صنعت، مجموعه یا قسمت خاص است. این ریسک از عوامل داخلی نشات گرفته و می‌توان این ریسک را از طریق تنوع‌بخشی به سبد دارایی کاهش داد.

انواع سبد سرمایه گذاری یا پرتفوی

ترکیب سبد سرمایه گذاری می‌تواند با توجه به خصوصیات فردی و سطح ریسک‌پذیری هر سرمایه‌گذار متفاوت باشد. سرمایه‌گذارانی که به دنبال بازدهی احتمالی بیشتری هستند، ممکن است بخش بیشتری از پرتفوی خود را به دارایی‌هایی با ریسک بیشتر تخصیص دهند.

در حالی که کسانی که ریسک‌پذیری کمتری دارند، ممکن است بخش بیشتری از پرتفوی خود را به دارایی‌هایی با ریسک پایین‌تر تخصیص دهند. برخی از انواع سبدهای سرمایه گذاری عبارتند از:

سبد پر ریسک: در سبد‌های سرمایه‌گذاری پر ریسک، اغلب دارایی‌هایی با ریسک بالا، جهت کسب بازدهی احتمالی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذاران پر ریسک در بازار سرمایه، به دنبال شرکت‌هایی با پتانسیل رشد قابل توجه در مراحل ابتدایی توسعه خود هستند که ارزش پیشنهادی منحصربه‌فردی را ارائه می‌دهند. 

شرکت‌های در حال توسعه نیز جزئی از این دسته‌بندی هستند. در این دسته از شرکت‌ها به دلیل احتمال عدم موفقیت در پروژه‌ها، ریسک بالایی وجود دارد که می‌تواند منجر به کاهش ارزش سهام آن شرکت‌ها شود.

سبد تدافعی: سبد تدافعی به دارایی‌هایی اختصاص دارد که در برابر رکود اقتصادی مقاوم هستند. این سبد عمدتاً شامل سهام شرکت‌هایی می‌شود که محصولات اساسی و مصرفی تولید می‌کنند. در دوران رونق اقتصادی، این سهام رشد خوبی دارند و در دوران رکود نیز کمتر دچار افت شدید می‌شوند.

سبد کم‌ریسک: در سبدهای سرمایه‌گذاری کم ریسک، افراد بیشتر سبد خود را به دارایی‌های کم‌ریسک و محافظه‌کارانه تخصیص می‌دهند. از خصوصیات این نوع سبدها می‌توان به جلوگیری از کاهش شدید ارزش دارایی در دوره‌های نزولی بازار اشاره کرد. در بازار سرمایه، معمولا بخش اعظمی از این نوع سبد دارایی به صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های تضمین اصل سرمایه و… تخصیص پیدا می‌کند.

سبد ترکیبی: سبد ترکیبی، از دارایی‌هایی با میزان ریسک متفاوت ایجاد می‌شود. به عنوان نمونه، بخشی از دارایی‌ها در سهام صنایع مختلف، بخشی در اوراق با درآمد ثابت و قسمتی دیگر در صندوق‌های طلا سرمایه‌گذاری می‌شود، که معمولا همبستگی کمی با هم دارند. همبستگی (Correlation) در حوزه مالی به معنای اختلاف رفتار قیمتی دو دارایی نسبت به یکدیگر است.

پرتفوی متمرکز بر درآمد: این نوع پرتفوی به دنبال کسب درآمد ثابت از طریق سود نقدی پرداختی سهام است. دارایی‌های این سبد معمولاً شامل سهام‌هایی می‌شوند که سود تقسیمی بالا دارند و به ایجاد جریان نقدی مثبت برای سرمایه‌گذار کمک می‌کنند. این نوع پرتفوی می‌تواند بخشی از یک سبد تدافعی نیز باشد، زیرا سهام‌هایی که درآمد خوبی دارند، در برابر نوسانات بازار مقاومت نشان می‌دهند.

اشتباهات رایج در تشکیل سبد سرمایه گذاری

برخی از اشتباهات رایج در تشکیل سبد سرمایه گذاری عبارتند از:

عدم توجه به اهداف مالی: گام ابتدایی در چینش سبد سرمایه‌ گذاری، تعیین اهداف مالی است. این موضوع شامل مشخص کردن میزان سرمایه‌ای است که می‌خواهید بر اساس آن سرمایه‌گذاری کنید، بازاری که قصد فعالیت در آن را دارید و ارزیابی میزان ریسک‌پذیری شما خواهد بود.

عدم توجه به ریسک‌پذیری: ریسک‌پذیری شما، میزان تحمل شما برای از دست دادن سرمایه است. اگر ریسک‌پذیری خود را ارزیابی نکنید، ممکن است سبدی تشکیل دهید که تناسبی با میزان ریسک‌پذیری شما نداشته باشد. اگر سطح تحمل ریسک شما بالاست، در بازار سرمایه می‌توانید بیشتر سبد دارایی خود را به دارایی‌هایی مانند سهام، صندوق‌های اهرمی و… تخصیص دهید. اگر تحمل ریسک کمی دارید، بهتر است بیشتر در اوراق بدهی، صندوق‌های درآمد ثابت و… سرمایه‌گذاری کنید.

عدم تنوع بخشی: با سرمایه‌گذاری در انواع مختلف دارایی‌ها، می‌توانید ریسک خود را تا حد قابل قبولی کاهش دهید. تشکیل سبدی متنوع از دارایی‌ها به شما این امکان را می‌دهد تا از رشد دارایی‌های مختلف بهره‌مند شوید.

عدم بازنگری سبد سرمایه گذاری: شرایط بازار و اهداف مالی شما در طول زمان ممکن است تغییر کند. اگر سبد سرمایه‌گذاری خود را متناسب با اهداف خود بازنگری نکنید، ممکن است سبدی تشکیل دهید که دیگر با شرایط شما سازگار نباشد.

در نهایت، تشکیل یک سبد سرمایه‌گذاری مناسب نقش مهمی در موفقیت مالی افراد دارد. سبد سرمایه‌گذاری، ترکیبی از دارایی‌های مختلف است که به سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد تا ریسک‌ها را کاهش داده و از بازدهی متنوع بهره‌مند شود. انتخاب دارایی‌ها با توجه به اهداف مالی، سطح ریسک‌پذیری و افق زمانی فرد انجام می‌شود. تنوع بخشی به سبد، ریسک‌های غیرسیستماتیک را کاهش می‌دهد و به سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد که در برابر نوسانات بازار مقاوم‌تر باشد. مهم است که اهداف مالی و سطح ریسک‌پذیری خود را مشخص کرده و سبد سرمایه‌گذاری را به‌طور دوره‌ای بازنگری کنید تا مطمئن شوید که همچنان با شرایط شما هم‌راستا است.

سوالات متداول