محاسبه NAV و محدودیت آن

در دنیای سرمایه‌گذاری، یکی از شاخص‌های اساسی که برای ارزیابی و سنجش عملکرد صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود، NAV یا همان Net Asset Value (ارزش خالص دارایی‌ها) است. این شاخص به‌طور خاص نشان‌دهنده ارزش یک واحد صندوق سرمایه‌گذاری یا هر سهم شرکت سرمایه‌گذاری در زمان مشخص است. در ادامه، به بررسی فرآیند محاسبه NAV و محدودیت‌های آن می‌پردازیم.

مفهوم NAV

NAV به معنای ارزش خالص دارایی‌ها است و برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شاخص‌ها و صندوق‌های قابل معامله (ETF) استفاده می‌شود. این شاخص ارزش کل دارایی‌های یک صندوق پس از کسر بدهی‌ها را نشان می‌دهد و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش واقعی یک صندوق را ارزیابی کنند. در واقع، محاسبه NAV به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که ارزش ذاتی یک واحد صندوق یا سهم را با قیمت فعلی مقایسه کنند و تصمیم بگیرند که آیا سرمایه‌گذاری در آن به صرفه است یا خیر.

تفاوت قیمت بازاری سهم و خالص ارزش دارایی NAV

یکی از تصورات رایج میان سرمایه‌گذاران این است که ارزش واقعی هر سهم همان قیمتی است که در بازار معامله می‌شود. اما این تصور اشتباه است! قیمت هر سهم در بازار، تحت تأثیر عواملی مانند عرضه و تقاضا قرار دارد، در حالی که در محاسبه NAV، هیچ تأثیری از این فاکتورها وجود ندارد. به این ترتیب، ممکن است قیمت بازاری سهم کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی آن (NAV) باشد.

محاسبه NAV

خالص ارزش دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری، براساس یک سری عوامل و پارامترها محاسبه می‌شود که در ادامه به شرح هر یک پرداخته می‌شود.

ارزش دفتری پرتفوی بورسی

برای محاسبه این ارزش، باید با جستجوی نماد سهم مورد نظر در کدال، گزارش ماهانه آن را باز کنید و با نگاه به پرتفوی بورسی، ارزش دفتری پرتفوی را مشاهده کنید. 

ارزش روز پرتفوی بورسی

ارزش روز هر سهم در پرتفوی بورسی، همان قیمت پایانی سهم معامله شده است.

ارزش افزوده پرتفوی بورسی

این عدد از کسر ارزش روز و ارزش دفتری پرتفوی بورسی به دست می‌آید. این عدد به صورت محاسبه شده نیز وجود دارد و در سلول انتها از کسر قیمت پایانی و قیمت تمام شده هر سهم در تعداد سهام در اختیار شرکت در روز محاسبه، به دست آمده است.

ارزش افزوده پرتفوی غیر بورسی

از کسر ارزش دفتری و ارزش روز قیمت هر سهم خارج از بورس محاسبه می‌شود. اما کمی محاسبه آن با شرکت‌های بورسی متفاوت‌تر است.

ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری

ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری، یک مورد حسابداری است که پس از شناسایی آن، محاسبه شده و در ذیل پرتفوی سرمایه‌گذاری منظور می‌شود. این عدد در صورتی صفر نیست که ارزش دارایی شرکت از یک سهم، بدون فروش تعدادی سهم، به دلیل ریزش قیمت سهم کم شود. این عدد به فرمول NAV اضافه می‌شود.

سود یا زیان ناشی از فروش سرمایه‌گذاری‌ها

زمانی که ما ارزش روز یا ارزش افزوده پرتفوی را محاسبه می‌کنیم، سرمایه‌گذاری‌هایی هستند که اکنون در اختیار داریم. اما برخی سرمایه‌گذاری‌ها در حال حاضر به فروش رفته‌اند، تحت عنوان سود و زیان ناشی از فروش سرمایه‌گذاری قابل بررسی هستند. این عدد در همان قسمت پرتفوی سرمایه‌گذاری قابل مشاهده است. این عدد به فرمول محاسبه NAV اضافه می‌شود.

حقوق صاحبان سهام

این عدد در ترازنامه قابل رویت است.

تعداد سهام شرکت

تعداد سهام هر شرکت در سایت TSETMC هر سهم قابل مشاهده است. 

ارزش خالص دارایی‌ها با جمع ارزش افزوده پرتفوی بورسی و غیربورسی، سود یا زیان ناشی از فروش سرمایه‌گذاری و حقوق صاحبان سهام محاسبه می‌شود.

برای محاسبه NAV هر واحد صندوق یا هر سهم شرکت، باید NAV به دست آمده را تقسیم بر تعداد سهام یا واحد صندوق کنیم.

محدودیت محاسبه NAV

اگرچه NAV ابزاری بسیار مهم برای ارزیابی ارزش واقعی صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری است، اما این روش محاسبه محدودیت‌هایی دارد که باید در نظر گرفته شوند:

۱- مشکل در ارزیابی شرکت‌های غیر بورسی: بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری علاوه بر پرتفوی بورسی، دارای پرتفوی غیر بورسی نیز هستند. در حالی که برای شرکت‌های بورسی، ارزش هر سهم به‌راحتی از بازار قابل شناسایی است، برای شرکت‌های غیر بورسی چنین مرجعی وجود ندارد. به همین دلیل، تحلیلگران باید با استفاده از روش‌های دیگر یا تخمین‌های خاص به ارزیابی این شرکت‌ها بپردازند که ممکن است دقت کمتری داشته باشد.

۲- ارزیابی دقیق دارایی‌ها: در محاسبه NAV تنها دارایی‌های شرکت که در بازار قابل ارزیابی هستند، بررسی می‌شوند. به این ترتیب، بسیاری از دارایی‌ها مانند املاک یا پروژه‌های توسعه‌ای که از بازار بورس خارج هستند، در این محاسبات لحاظ نمی‌شوند و ممکن است باعث کم‌دقتی در ارزیابی کلی شوند.

۳- محدودیت در شرکت‌هایی با فعالیت‌های تجاری و خدماتی: برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری علاوه بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، در زمینه‌های تجاری و خدماتی نیز فعالیت دارند. این شرکت‌ها ممکن است دارای دارایی‌های غیرمالی و پیچیده‌تری باشند که ارزیابی دقیق آنها در محاسبه NAV دشوار است. در این موارد، ممکن است محاسبه دقیق NAV مشکل‌ساز شود.

۴- تأثیر نوسانات بازار: از آنجا که NAV به‌طور عمده به تغییرات قیمت دارایی‌ها در بازار وابسته است، در شرایط نوسانات شدید بازار، ممکن است NAV تغییرات زیادی را تجربه کند. این نوسانات می‌توانند باعث کاهش دقت محاسبه و تفسیر نادرست از وضعیت واقعی صندوق شوند.

در نهایت، NAV یکی از ابزارهای اساسی برای ارزیابی ارزش واقعی صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری است. با این حال، برای اتخاذ تصمیمات صحیح سرمایه‌گذاری، باید به محدودیت‌های این محاسبه توجه داشت و از روش‌های تکمیلی دیگر برای تحلیل دقیق‌تر استفاده کرد. سرمایه‌گذاران باید علاوه بر NAV، عوامل دیگری مانند استراتژی‌های مدیریتی، شرایط اقتصادی، و وضعیت کلی بازار را نیز در نظر بگیرند تا به تصمیم‌گیری‌های بهتر و آگاهانه‌تری برسند.

سوالات متداول