هر آنچه که لازم است درباره سهام عدالت بدانید!

ممکن است از ابتدای سال ۱۳۹۹ که امکان آزادسازی سهام عدالت به دارندگان این سهام‌ها داده شد، سوالات مختلفی درباره این موضوع برای شما به وجود آمده باشد. در این مطلب قصد داریم تا با معرفی کامل سهام عدالت، سامانه کارگزاری مفید برای آن و بیان روش‌های فروش این نوع از سهام، به سوالات شما‌ پاسخ دهیم.      

سهام عدالت چیست؟

در اواسط دهه ۱۳۸۰ دولت مقداری از سهام خود را در برخی از شرکت‌های بورسی در میان مردم توزیع کرد. به سهامی‌ که از این طریق در میان مردم تقسیم شد «سهام عدالت» و به بیش از ۴۹ میلیون نفری که از این طریق سهامدار این شرکت‌ها شدند «سهامداران سهام‌‌ عدالت‌‌» گفته می‌شود.

روش‌های مدیریت سهام‌ عدالت

هم‌اکنون دو روش برای مدیریت سهام‌ عدالت وجود دارد:

۱) مدیریت به «روش مستقیم» که در آن سهامداران می‌توانند به صورت شخصی اقدام به فروش دارایی سهام‌ عدالت‌ خود کنند.

۲) مدیریت به «روش غیر‌مستقیم» که در آن مدیریت سهام‌ عدالت‌ هر فرد بر عهده شرکت سرمایه‌گذاری مستقر در استان محل زندگی سهامدار است.

۱) نحوه مدیریت دارایی سهام عدالت در روش مستقیم

برای اینکه بتوانید مدیریت سهام عدالت‌تان را به صورت شخصی به عهده بگیرید، کافی است تا ۲ گام زیر را بردارید:

گام اول: با کلیک بر‌روی لینک زیر وارد «سامانه سهام‌ عدالت‌» شوید و پس از وارد کردن اطلاعات خود، اطمینان حاصل کنید که روش سهامداری مستقیم را انتخاب کرده‌اید. برای مراجعه به سامانه الکترونیکی سهام عدالت‌ از طریق این لینک اقدام کنید.

نکته: در حال حاضر امکان انتخاب و تغییر روش مدیریت سهام عدالت از طرف سازمان خصوصی‌سازی وجود ندارد.

گام دوم: با مراجعه به سامانه «مدیریت سهام‌ عدالت‌ کارگزاری مفید» از طریق لینک زیر، به بررسی دارایی سهام‌ عدالت‌ خود شامل لیست شرکت‌ها و ارزش دارایی سهام‌ عدالت‌ خود دسترسی داشته و در زمان مناسب درخواست فروش سهام‌ مورد نظر از میان سهام‌ عدالت‌ خود را ثبت کنید. 

از طریق این لینک به سامانه سهام عدالت کارگزاری مفید مراجعه کنید.

مراحل و روند فروش سهام عدالت در روش مستقیم

با توجه به دستورالعمل‌های ابلاغ شده به کارگزاری‌ها، در حال حاضر امکان فروش سهام عدالت به روش مستقیم وجود ندارد.

برای فروش سهام عدالت و واریز وجه حاصل از آن در روش مستقیم لازم است چندین مرحله طی شود که برخی توسط کاربر و برخی توسط کارگزاری و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی انجام می‌شود. به همین دلیل فروش سهام‌ عدالت‌ ممکن است کمی زمانبر باشد. این مراحل عبارت‌اند از:

گام‌هایی که لازم است مشتری برای فروش سهام عدالت خود در روش مستقیم در سامانه کارگزاری مفید بردارد:

۱) اطمینان از انتخاب روش سهامداری مستقیم در سامانه الکترونیکی سهام عدالت 

۲) ثبت‌نام در سامانه سهام‌ عدالت‌ کارگزاری مفید

۳) ورود به سامانه سهام عدالت کارگزاری مفید

۴) مشخص کردن شرکت و تعداد سهم‌هایی از آن که می‌خواهید به فروش گذاشته شود.

در این مرحله دقت داشته باشید که ارزش تقریبی سفارش‌های فروش شما از مبلغ قابل فروش کمتر باشد.

۵) ثبت درخواست فروش 

مراحلی که کارگزاری و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی برای فروش سهام عدالت باید طی کنند:

۱) تایید اطلاعات سهامدار و بررسی شرایط فروش دارایی او توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی

۲) انتقال دارایی مشتری از شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به کارگزاری مفید برای فروش آن

۳) ارسال درخواست فروش دارایی سهام‌ عدالت‌ از طرف کارگزاری با توجه به سقف تعیین‌شده برای کارگزاری، عرضه و تقاضای سهم و یا باز‌بودن و یا متوقف بودن سهم

۴) تایید معاملات و انتقال وجه حاصل از فروش دارایی از سپرده‌گذاری مرکزی به حساب کارگزاری مفید

۵) واریز وجه حاصل از فروش از کارگزاری مفید به حساب اعلام‌شده توسط مشتری

تصویر زیر فرآیند فروش سهام عدالت در روش مستقیم را به صورت خلاصه نشان می‌دهد:

مشاهده و پیگیری وضعیت سفارش فروش سهام عدالت در روش مستقیم

پس از ثبت سفارش فروش سهام‌ عدالت خود در سامانه سهام‌ عدالت‌ کارگزاری مفید، سفارش شما در صف فروش سهام‌ عدالت‌ قرار گرفته و لازم است تا منتظر انجام آن باشیم. پس از فروش سهام‌ عدالت‌ این موضوع از طریق پیامک به اطلاع شما خواهد رسید و سپس پس از گذشت چند روز مبلغ حاصل از فروش به حساب شما واریز خواهد شد. (توجه کنید که نام صاحب حساب در بانک و سامانه سهام‌ عدالت‌ با نام دارنده سهام‌ عدالت‌ یکسان باشد و همچنین حساب مشترک نباشد). 

۲) نحوه مدیریت سهام عدالت در روش غیر‌مستقیم

اگر روش سهامداری غیر‌مستقیم را انتخاب کرده‌اید، سهام عدالت شما در قالب واحدهای سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌گذاری استان‌تان موجود است. برای دسترسی به واحدهای شرکت سرمایه‌گذاری استانی خود اول از همه باید نماد این شرکت در بازار سرمایه ثبت شده باشد. در صورتی که نماد مورد نظر ثبت شده است با مراجعه به یکی از سامانه‌های آنلاین کارگزاری مفید مانند ایزی‌تریدر درخواست تغییر کارگزار ناظر خود را بر روی نماد مورد نظر ثبت کنید تا پس از ۲ روز کاری واحدهای آن را در پرتفوی خود مشاهده کنید. به عنوان مثال اگر شرکت سرمایه‌گذاری استانی شما مربوط به استان قم است، برای تغییر کارگزار ناظر آن باید مراحل زیر را مطابق شکل طی کنید:

نام نماد وسقم را پس از جست‌وجو و اعمال تغییرکارگزار ناظر باید پس از ۲ روز کاری در پرتفوی خود مشاهده کنید. پس از مشاهده می‌توانید همانند سایر سهام‌های موجود در پرتفوی خود، درخواست فروش کل یا قیمتی از سهام عدالت خود را ارسال کنید. همچنین می‌توانید با خرید سهام وسقم به دارایی خود در این سهام بیفزایید.

سوالات متداول

منظور از سامانه سهام عدالت مفید چیست؟

کارگزاری مفید برای مدیریت سهام‌ عدالت‌ دارندگان این نوع از سهام اقدام به راه‌اندازی سامانه مجزایی با نام «سامانه سهام‌ عدالت‌‌ کارگزاری مفید» کرده است که مطابق با قوانین سازمان بورس و ویژگی‌های خاص سهام‌ عدالت‌، از سایر سامانه‌های معاملاتی کارگزاری مفید متفاوت است و امکان دسترسی به آن از طریق دیگر سامانه‌ها وجود ندارد. 

لازم به ذکر است که تمامی فعالیت‌های مربوط به سهام‌‌ عدالت‌ مشتری مانند مشاهده میزان دارایی سهام‌ عدالت‌ و درخواست فروش آن از طریق این سامانه انجام می‌شود.

نمی‌توانم به سامانه سهام عدالت مفید وارد شوم. مشکل از کجاست؟

اگر در ورود به سامانه سهام عدالت مفید مشکلی دارید، ممکن است مشکل از یکی از موارد زیر باشد:

۱) ابتدا باید مطمئن شوید که در سامانه الکترونیکی سهام عدالت‌، روش مدیریت سهام خود را به روش «مدیریت مستقیم» تغییر داده باشید.

۲) همچنین برای ورود به سامانه سهام‌ عدالت‌ مفید لازم است تا ابتدا در آن ثبت‌نام کرده باشید. حتی اگر پیش از این کاربر کارگزاری مفید بوده‌اید، باز هم لازم است تا این کار را انجام دهید.

۳) مطمئن شوید که شماره همراهی که در سامانه سهام‌ عدالت‌ کارگزاری مفید وارد می‌کنید دقیقا همان شماره‌ای است که در سامانه سهام اصلی سهام‌ عدالت‌ وارد کرده‌اید. این شماره همراه لازم است تا به نام خودتان باشد. برای تغییر شماره همراه خود می‌توانید به حساب کاربری خود در سامانه سهام‌ عدالت‌ مراجعه کنید.  

آیا برای فروش سهام عدالت لازم است قبلا عضو کارگزاری مفید شده و کد معاملاتی دریافت کرده باشم؟

برای فروش سهام عدالت در روش مستقیم نیازی به دریافت کد معاملاتی از کارگزاری مفید نیست.
در واقع پس از انتخاب روش سهامداری مستقیم می‌توانید با اطلاعات خود را در سایت سهام‌ عدالت‌ کارگزاری مفید وارد کنید و در آن ثبت‌نام کنید و سپس مدیریت فروش سهام‌ عدالت‌ خود را در کارگزاری مفید انجام دهید.

توجه داشته باشید برای فروش سهام عدالت در روش غیرمستقیم نیاز به ثبت نام و دریافت کد معاملاتی دارید.

چگونه می‌توانم کارگزار ناظر سهام عدالت خود را در روش مستقیم تغییر دهم؟

اگر قبلا در سامانه سهام‌ عدالت‌ کارگزاری دیگری ثبت‌نام کرده‌اید و در آن سامانه درخواست فروش فعالی نداشته باشید و بخواهید مدیریت و فروش سهام عدالت خود را از طریق کارگزاری مفید انجام دهید، می‌توانید با مراجعه به سامانه سهام‌‌ عدالت‌ کارگزاری مفید و با وارد کردن کد ملی و شماره همراه خود، درخواست تغییر کارگزار ناظر سهام‌ عدالت‌ خود را به کارگزاری مفید ثبت کنید.
توجه داشته باشید در صورتی که بخشی از سهام عدالت خود را در سامانه کارگزاری دیگری فروخته باشید یا درخواست فروش باز داشته باشید، امکان تغییر ناظر وجود نخواهد داشت.

برای لغو سفارش فروش سهام عدالت خود در روش مستقیم چه کار کنم؟

برای لغو فروش دارایی سهام عدالت خود در صورتی که هنوز وضعیت سفارش شما باز است و در دستور کار فروش قرار نگرفته است، می‌توانید مطابق شکل زیر درخواست خود را در سامانه سهام‌ عدالت‌ کارگزاری مفید ثبت کنید.

می‌خواهم شماره همراه و یا شماره حساب بانکی که مبلغ حاصل از فروش سهام‌ عدالتم‌ در روش مستقیم، قرار است به آن واریز شود را تغییر دهم. باید چه کار کنم؟

برای تغییر شماره همراه و همچنین اطلاعات حساب بانکی و شماره شبای آن می‌توانید به سامانه الکترونیک سهام عدالت مراجعه و درخواست خود را ثبت کنید.

سود سهام عدالت در روش مدیریت مستقیم و غیر‌مستقیم چه زمانی برای من واریز می‌شود؟

هنوز جزئیاتی مبنی بر مقدار سود سهام عدالت، نحوه واریز آن و زمان این کار از طرف مراجع رسمی به دارندگان این نوع از سهام و کارگزاری‌های بورس اوراق بهادار اعلام نشده است.

مشخصات هویتی من در سامانه سهام عدالت مغایرت دارد. برای اصلاح آن چه کار کنم؟

در صورتی که برخی از مشخصات‌تان در سامانه سهام عدالت اشتباه ثبت شده است و یا اینکه اخیرا تغییر مشخصات داشته‌اید (مانند تغییر نام خانوادگی) و هنوز اطلاعات قبلی‌تان در سامانه نمایش داده می‌شود، برای اصلاح آن می‌بایست علاوه بر مراجعه به حساب کاربری خود در سامانه الکترونیکی سهام‌ عدالت‌ به درگاه یکپارچه ذی‌نفعان بازار سرمایه مراجعه و مشخصات خود را در هر دو این پایگاه‌ها ویرایش کنید. لازم به ذکر است برای این که بتوانید از این درگاه استفاده کنید بایستی احراز هویت سجام را انجام داده باشید.

برای یادگیری فرآیند اصلاح مشخصات در درگاه یکپارچه ذی‌نفعان بازار سرمایه به این لینک مراجعه کنید.

برخی از مشخصات خود را در سامانه الکترونیکی سهام‌ ‌عدالت تغییر داده‌ام ولی هنوز در سامانه سهام عدالت کارگزاری مفید اصلاح نشده است. هم‌اکنون چه کار کنم؟

اگر برخی از اطلاعات خود را در سامانه سهام عدالت اصلاح کرده‌اید، باید منتظر باشید تا اطلاعات شما به صورت خودکار در سامانه سهام‌ عدالت‌‌ کارگزاری مفید هم اصلاح شود. لازم به ذکر است که این فرآیند به صورت آنی انجام نمی‌شود و ممکن است پس از گذشت چند روز اطلاعات ویرایش‌شده شما به کارگزاری ارسال و در آن اصلاح شود.

بعد از ثبت درخواست فروش سهام عدالت در روش مستقیم چند روز طول می‌کشد تا وجه مورد‌نظر به حساب من واریز شود؟

با توجه به ویژگی‌های خاص سهام عدالت و بازار سرمایه، فروش سهام‌ عدالت‌ ممکن است مدتی زمان ببرد. به همین منظور زمانی که سفارش فروش شما انجام شود پیامکی مبنی بر تکمیل فروش دریافت می‌کنید و پس از گذشت چند روز، اگر شماره حساب و شماره شبای اعلام‌شده در سامانه سهام‌ عدالت‌ صحیح و معتبر باشد (نام صاحب حساب در بانک و سامانه سهام‌ عدالت‌ باید با نام دارنده سهام‌ عدالت‌ یکسان باشد و همچنین حساب مشترک نباشد) مبلغ حاصل از فروش سهام‌ عدالت‌ به حساب شما واریز می‌شود.

اگر شرکتی که سهام عدالت آن را در اختیار دارم تصمیم به افزایش سرمایه گیرد، چگونه باید در این فرآیند شرکت کنم؟

اگر افزایش سرمایه شرکت از محل سود انباشته و یا تجدید ارزیابی ارزش دارایی‌ها باشد، به دارندگان سهام عدالت هم مانند سایر سهامدارن شرکت سهام جایزه تعلق می‌گیرد. اما اگر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی باشد و در نتیجه به شما حق تقدم تعلق گیرد، نماد حق تقدم مربوطه در بخش دارایی‌های سهام عدالت شما نمایش داده می‌شود و می‌توانید آن را مانند سایر نمادهای خود به فروش رسانید. لازم به ذکر است که اگر بخواهید حق تقدم خود را به سهم اصلی شرکت تبدیل کنید مطابق قانون بازار سرمایه می‌بایست مبلغ اسمی سهم را واریز کنید که البته هنوز دستورالعمل و روشی برای دارندگان برای بر این کار ارائه نشده است.

برای دریافت سهام عدالت متوفیان چه کار باید کرد؟

به منظور تعیین وضعیت و انحصار وراثت سهام عدالت متوفیان لازم است به ۳ نکته زیر توجه داشته باشید:

۱) پیش از هر چیز برای اطمینان از وضعیت سهام‌ عدالت‌ فرد متوفی به سامانه الکترونیکی سهام عدالت‌ مراجعه و اطلاعات ایشان را در آن وارد و صورت وضعیت دارایی سهام عدالت‌ ایشان را مشاهده کنید. 

۲) برای تقسیم سهام‌ عدالت‌ فرد متوفی، وراث قانونی ایشان و یا وکلای قانونی این افراد باید به یکی از دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت مراجعه نموده و با ارائه مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام‌ عدالت‌ نسبت به انحصار آن اقدام نمایند. لازم به ذکر است که برای انجام این مرحله حضور همه وراث قانونی و یا وکلایشان در دفتر پیشخوان ضروری است.

۳) مدارک لازم برای ارائه به دفتر پیشخوان به منظور تقسیم سهام‌ عدالت‌ فرد متوفی شامل موارد زیر است:

• کدملی و تاریخ تولد متوفی
• اصل کارت ملی وراث قانونی
• اصل گواهی حصر وراثت شخص متوفی
• شماره شبای بانکی وراث
• نشانی و کدپستی محل اقامت یکی از وراث

چرا نمی‌توانم درخواست فروش همه سهام عدالت خود را ثبت کنم؟

در حال حاضر امکان فروش ۶۰٪ از میزان دارایی سهام عدالت برای هر فرد وجود دارد. این میزان توسط هیئت دولت تعیین می‌شود و ممکن است در آینده این مقدار افزایش یابد.

ارزش دارایی سهام عدالت من چقدر است؟ چگونه آن را مشاهده کنم؟

با توجه به اینکه قیمت سهم شرکت‌های مختلف موجود در بازار سرمایه به صورت روزانه تغییر می‌کند، ارزش دارایی سهام عدالت دارندگان این سهام‌ هم با این نوسانات هر روز تغییر می‌کند. برای مشاهده ارزش روز دارایی سهام‌ عدالت‌ خود می‌توانید به حساب کاربری خود در سامانه سهام‌ عدالت‌ کارگزاری مفید مراجعه نموده و گزینه مشاهده سهام‌ عدالت‌ را انتخاب نمایید.