هر آنچه باید درباره بازار دو طرفه بدانید!

در حالت کلی و از منظر نوع معاملات، دو نوع بازار وجود دارد: بازار یک‌طرفه و بازار دو طرفه. افراد در بازار یک‌طرفه با خرید یک دارایی و فروش آن به بهای بیشتری می‌توانند به سود برسند. در حالی که در بازار دو طرفه، با فروش استقراضی یک دارایی و سپس خرید آن به بهایی کمتر و باز پس دادن دارایی نیز می‌توان به سود رسید.

دقیقا از چه روش‌هایی می‌توان در بازار یک طرفه و دو طرفه به سود رسید؟

۱) کسب سود در بازار یک طرفه:

در ابتدایی‌ترین حالت، چیزی که به ذهن همه‌مان می‌رسد، این است که از خرید یک دارایی به قیمتی مشخص و فروش آن به قیمتی بیشتر می‌توان سود کسب کرد. این دارایی می‌تواند یا یک کالا یا قطعه‌ای زمین و … باشد، یا می‌تواند سهام یک شرکت و سایر دارایی‌های مالی باشد.

بازارها و بورس‌های دنیا، با این روش معاملات، آغاز به کار کرده‌اند و هنوز در بسیاری از آن‌ها از جمله بازار سرمایه ایران، اساسی‌ترین روش کسب سود، همین روش است؛ یعنی خرید سهام شرکت‌ها و پس از مدتی، فروش آن‌ها به قیمتی بیشتر.

 منطق این روش، بسیار ساده و روشن است، اما آیا می‌توان تضمین کرد که پس از خرید سهام شرکتی، حتماً قیمت آن افزایش پیدا خواهد کرد؟ قطعاً جواب منفی است. چرا که اساس معامله و تجارت، بر پیش‌بینی است و هیچ قطعیتی در آن وجود ندارد.

به همین ترتیب در بازار سرمایه، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران پس از تجزیه‌وتحلیل از طریق روش‌هایی مانند تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال، تابلوخوانی و … و پیش‌بینی آینده سهام، اگر به این نتیجه برسند که سهام یک شرکت، پس از مدتی افزایش قیمت پیدا خواهد کرد، روی آن سرمایه گذاری می‌کنند.

 و از طرفی، اگر نتیجه بررسی‌هایشان، حاکی از کاهش قیمت سهام یک شرکت باشد، آن را نمی‌خرند و اگر هم مالک تعدادی از سهام آن شرکت باشند، برای جلوگیری از کاهش سود یا جلوگیری از زیان، آن را می‌فروشند. به چنین بازاری در اصطلاح بازار یک‌طرفه گفته می‌شود.

۲) کسب سود در بازار دو طرفه:

با گذشت زمان، فرآیندهایی تعریف شد که طی سازوکاری مشخص به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بازار سرمایه امکان‌های تازه‌ای می‌دهد. این سازوکار اجازه می‌دهد تا افراد اگر طبق تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها به این نتیجه برسند که قیمت سهام شرکتی کاهش پیدا خواهد کرد، بتوانند از این کاهش قیمت، سود کسب کنند.

جزئیات آن بدین گونه است که، پس از قرض گرفتن سهام شرکتی، آن را در بازار به فروش رسانده و پس از آنکه قیمت سهام کاهش پیدا کرد، مجدداً سهام را از بازار خریده و به مالک آن تحویل دهند. اختلاف پولی که از محل فروش سهم به دست آمده و پولی که برای خرید مجدد آن صرف شده است، عملاً نشان‌دهنده سودی است که نصیب معامله‌گر می‌شود.

یعنی در این بازارها، علاوه بر خرید یک دارایی و کسب سود از افزایش قیمت، می‌توان از فروش استقراضی و بازپس‌دهی سهام  بعد از کاهش قیمت، به مالک، کسب سود کرد. به چنین بازاری در اصطلاح بازار دو طرفه گفته می‌شود.

تحلیل نموداری این دو نوع از بازار

نمودار زیر نشان‌دهنده قیمت سهام شرکتی طی زمان است. با چشم‌پوشی از تغییرات بلندمدت، قیمت این سهم در بازه‌هایی افزایش داشته و از طرفی در بازه‌هایی کاهش پیدا کرده است. خطوط سبز رنگ، از جمله زمان‌هایی است که قیمت سهم بیشتر شده است و خطوط قرمز رنگ، نشان‌دهنده برخی از زمان‌هایی است که قیمت سهم کمتر شده است.

اکنون دو حالت زیر را در نظر بگیرید:

• بازار یک‌طرفه باشد: در این صورت تنها می‌توان از افزایش قیمت سهم، سود کسب کرد. خطوط سبز رنگ نشان‌دهنده بازه‌هایی است که می‌توان با خرید سهم در ابتدای بازه و فروش آن در انتهای آن، از افزایش قیمت به سود رسید.
• بازار دو طرفه باشد: در این شرایط علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش آن نیز می‌توان سود برد. خطوط قرمز رنگ نشان‌دهنده بازه‌هایی است که می‌توان با فروش استقراضی سهم در ابتدای بازه و خرید آن در انتهای آن، از کاهش قیمت به سود رسید.

به طور خلاصه تأثیر تغییر قیمت بر خرید سهام یا فروش استقراضی آن به شرح زیر است:

سوالات متداول