مدیریت دارایی چیست؟

دارایی هر چیز ارزشمندی است که در مالکیت فرد یا سازمان قرار دارد و قابلیت مبادله با پول را دارا باشد. دارایی‌ها شامل پول، ارز، طلا، ملک، خودرو، سهام و سایر موارد مشابه می‌شوند. به عبارت دیگر، دارایی منبعی ارزشمند است که افراد در جایگاه‌های مختلف برای کسب درآمد و سود، بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند.

مدیریت دارایی (Asset Management)، فرایندی است که برای حفظ ارزش دارایی مشتری صورت گرفته و در آن تمام یا بخشی از پرتفوی سرمایه‌گذار توسط یک شرکت مدیریت می‌شود.

برای آشنایی با مفهوم مدیریت دارایی ابتدا باید بدانیم دارایی چیست و چه مواردی را شامل می‌شود. به طور کلی هر منبعی که ارزش اقتصادی داشته باشد و افراد یا شرکت‌ها بتوانند از این منبع منفعت و درآمدی در آینده کسب کنند، دارایی در نظر گرفته می‌شود. 

تعریفی دقیق‌تر از مدیریت دارایی

به عبارت دیگر، دارایی‌ها، همه‌ی اموال و حقوقی هستند که قابلیت تبدیل به پول نقد را داشته باشند. دارایی‌ها ممکن است مشهود (مانند ساختمان و زمین) و یا نامشهود (مانند برند یک شرکت، سرقفلی و حق اختراع) باشند. دارایی‌ها یکی از بخش‌های اصلی ترازنامه شرکت‌ها به‌شمار می‌روند. از نظر قابلیت نقدشوندگی، آن‌ها را به دو نوع دارایی جاری و غیر جاری تقسیم می‌کنند.

به دارایی‌هایی مانند موجودی نقد و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، که در مدت زمان کوتاه قابلیت تبدیل به پول نقد را دارند، دارایی‌های جاری گفته می‌شود. اما دارایی‌های غیرجاری به سرعت به پول نقد تبدیل نمی‌شوند و فرد یا شرکت معمولاً قصد نگهداری آن‌ها را دارد. دارایی‌های ثابت مشهود (زمین، تجهیزات، ساختمان) و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، از جمله این دارایی‌ها به‌شمار می‌روند.

کاربرد مدیریت دارایی

مدیریت دارایی روشی سازمان یافته برای حفظ، بهبود و توسعه دارایی‌های مختلف یک فرد یا شرکت با روشی مقرون به صرفه است. اصولاً مدیریت دارایی دو تعریف کلی دارد. یکی مربوط به امور مالی شرکت‌ها است و دیگری مربوط به خدمات مشاوره. در امور مالی شرکت‌ها، مدیریت دارایی فرآیندی است که دارایی‌های ملموس و مشهود یک شرکت را نگهداری می‌کند و بهترین و بیشترین استفاده از دارایی‌های شرکت را سبب می‌شود. مدیر دارایی سعی دارد دارایی‌های فیزیکی، مالی، انسانی و اطلاعاتی شرکت را به بهترین نحو به‌کار گیرد تا ارزش شرکت به حداکثر مقدار خود برسد.

مدیریت دارایی به‌صورت خدمات مشاوره، به معنای سرمایه‌ گذاری از طرف دیگران و به صورت غیرمستقیم است. در این مفهوم، مدیریت دارایی فرآیندی است که در آن یک فرد یا موسسه مالی از دارایی‌های مشتری با گذشت زمان نگهداری کرده و آن را توسعه می‌دهد. همچنین در عین حال ریسک آن را مدیریت کرده و کاهش می‌دهد.

نقش مدیر دارایی این است که با توجه به پارامترهایی از‌جمله استراتژی هر مشتری، مقدار ریسک فرد و شرایط مالی او، درباره نحوه برخورد با دارایی مشتری تصمیم‌گیری مناسبی انجام دهد.

مدیران دارایی تحقیقات دقیقی انجام داده و با استفاده از ابزارهای خرد و کلان تحلیلی و همچنین تجزیه و تحلیل آماری بازار سرمایه به دنبال هدف خود یعنی افزایش دارایی‌ مشتریان هستند. در ادامه به ابزارهای مدیریت دارایی مشاوره اشاره می‌شود.

مدیریت بهینه دارایی‌ها به کاهش ریسک و افزایش اطمینان در سرمایه‌گذاری منجر می‌شود و مزایای متعددی دارد. این مزایا شامل ارزیابی و بررسی دقیق کلیه دارایی‌ها، کاهش و مدیریت ریسک‌ فروش دارایی‌ها، بهبود کارایی سرمایه‌گذاری با تحلیل روندها و تحولات بازار، مدیریت زمان و سازماندهی سبد دارایی به صورت مؤثر است.

صندوق‌ها و انواع آن

سرمایه‌گذاری در صندوق های سرمایه گذاری یکی از روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری است. صندوق‌ها عمدتاً توسط کارگزاری‌ها، گروه‌های مالی، بانک‌ها یا شرکت‌ها اداره می‌شوند. این نهاد‌ها مبالغ اندک افراد مختلف را جمع‌آوری کرده و در حوزه‌های مختلف مثل انواع اوراق بهادار، ارز، طلا یا حتی یک پروژه سرمایه‌گذاری می‌کنند.

صندوق‌ها با به‌کارگیری مدیریت دارایی به دنبال آن هستند که ریسک سرمایه‌گذاری را به حداقل و بازدهی را به حداکثر برسانند. هر صندوق یک امید‌نامه و اساسنامه دارد که آن را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهد. تمام اطلاعات مورد نیاز مانند استراتژی سرمایه‌گذاری صندوق، هزینه و کارمزدها، نرخ گردش پرتفوی و … در آن ذکر می‌شود. صدور و ابطال در صندوق‌ها نیز مسئله‌ای مهم است که باید قوانین و مقررات آن مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد.

عمده صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ۹ دسته کلی تقسیم‌ می‌شوند. این صندوق‌ها عبارتند از: صندوق تضمین اصل سرمایه، سهامی، شاخصی، مختلط، درآمد ثابت، مبتنی بر سکه و شمش طلا، اهرمی، بخشی و صندوق بازنشستگی تکمیلی. به عقیده بسیاری از کارشناسان، تشکیل یک پرتفوی هوشمند با صندوق های سرمایه گذاری یکی از بهترین استراتژی‌های سرمایه گذاری در بورس محسوب می‌شود.

سبدگردانی

سبدگردانی یا مدیریت پرتفوی، دانش و مهارت انتخاب روش مناسب برای افراد در بازار سرمایه و حداقل کردن ریسک و حداکثر کردن بازدهی برای مشتریان است. از جمله تفاوت‌های سبدگردانی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری این است که برخلاف صندوق‌ها که دارایی‌­های تعداد زیادی از  افراد را مدیریت می‌کنند، سبد‌گردانی به صورت اختصاصی برای هر فرد انجام می‌شود و تنوع و آزادی عمل سبدها بیشتر از صندوق‌هاست.

بهترین شرکت سبدگردانی با در نظر گرفتن مقدار سرمایه و سطح ریسک‌پذیری هر سرمایه‌گذار، سبدی از انواع اوراق بهادار برای وی تشکیل می‌دهد و با نظارت و پایش مستمر، آن را مدیریت می‌کند. 

انواع روش‌های مدیریت دارایی

مدیریت دارایی‌ها به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که بسته به نوع دارایی و شرایط فرد یا سازمان، یکی از آن‌ها انتخاب می‌شود. در اینجا به بررسی برخی از روش‌های رایج می‌پردازیم:

• مدیریت دارایی توسط تیم اقتصادی در سازمان‌های بزرگ با دارایی‌های گسترده، تشکیل یک تیم اقتصادی متخصص بهترین روش برای مدیریت دارایی است. این تیم با استفاده از استانداردهای جهانی مانند ISO 55000، نظارت و برنامه‌ریزی برای حفظ و افزایش ارزش دارایی‌ها را بر عهده دارد. این روش برای شرکت‌های بزرگ با منابع پیچیده و متعدد بسیار مؤثر است.
• مدیریت دارایی شخصی در این روش، افراد به‌طور مستقل و با آموزش اصول مدیریت دارایی، خود به مدیریت دارایی‌هایشان می‌پردازند. این روش امکان شخصی‌سازی فرآیندها را فراهم می‌کند، اما نیازمند زمان و تخصص زیادی است.

مهارت‌های لازم برای مدیریت دارایی

مدیریت دارایی نیازمند مهارت‌های مختلفی است که شامل دانش اقتصادی، توانایی تحلیل مالی و قابلیت‌های مدیریتی می‌شود. آگاهی از اقتصاد به مدیران کمک می‌کند تا وضعیت بازار را تحلیل کرده و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسب را شناسایی کنند. توانایی تحلیل مالی نیز به برآورد دقیق ارزش دارایی‌ها و انتخاب بهترین زمان برای خرید و فروش آن‌ها کمک می‌کند. همچنین، مهارت‌های مدیریتی به مدیران این امکان را می‌دهد تا تغییرات لازم را در جهت بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری‌ها اعمال کنند و تصمیمات سریع و مؤثر بگیرند. به طور کلی، مدیران دارایی باید توانایی تحلیل دقیق، تصمیم‌گیری به‌موقع و مدیریت مؤثر زمان و منابع را داشته باشند.

در نهایت، مدیریت دارایی‌ها ابزاری مهم برای حفظ و افزایش ارزش منابع اقتصادی فرد یا سازمان به‌شمار می‌رود. با بهره‌گیری از روش‌هایی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردانی، می‌توان ریسک‌ها را کاهش داده و بازدهی بیشتری کسب کرد. هر یک از این روش‌ها به‌طور خاص به نیازهای سرمایه‌گذار پاسخ می‌دهند؛ صندوق‌ها به‌صورت غیرمستقیم و جمعی دارایی‌ها را مدیریت می‌کنند، در حالی که سبدگردانی به‌صورت اختصاصی و فردی برای هر مشتری انجام می‌شود. به‌طور کلی، با استفاده صحیح از این ابزارها، افراد می‌توانند به بهترین نحو ممکن از دارایی‌های خود بهره‌برداری کنند و به اهداف مالی خود دست یابند.

سوالات متداول