مفهوم بازده در سرمایه‌گذاری در سهام چیست؟
سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی همواره با هدف کسب سود و افزایش دارایی انجام می‌شود. یکی از مفاهیم کلیدی در این زمینه، «بازده» است که بیانگر میزان سود یا زیانی است که سرمایه‌گذار در یک بازه زمانی مشخص از سرمایه‌گذاری خود کسب می‌کند. درک مفهوم بازده و انواع آن، از جمله بازده واقعی و بازده مورد انتظار، برای هر سرمایه‌گذاری ضروری است. در این مقاله، به بررسی مفهوم بازده و روش‌های محاسبه آن می‌پردازیم.
دسترسی سریع‌تر به مطالب
مفهوم بازده
«بازده» به‌معنای مجموعه مزایایی است که در طول یک دوره به سهم تعلق می‌گیرد که این دوره متناسب با افق زمانی سرمایه‌گذاری فرد می‌تواند از روزانه، هفتگی، ماهانه تا سالانه یا هر دوره زمانی دیگری تغییر کند. بازده را می‌توان پاداشی تعریف کرد که سرمایه‌گذار به ازای سرمایه‌گذاری خود در یک دوره زمانی به دست می‌آورد. بازده ممکن است «بازده واقعی» یا «بازده مورد انتظار» باشد.
بازده واقعی
مقدار عملی و حقیقی بازده ای است که سرمایه‌گذار به واسطه سرمایه‌گذاری خود در پایان مدت سرمایه‌گذاری به دست می‌آورد.
مجموع منافعی که یک سرمایه‌گذار ممکن است در یک سرمایه‌گذاری در سهام کسب کند، عبارتند از:
- افزایش قیمت سهام
- سود نقدی که در مجمع عمومی سالیانه نصیب سرمایه‌گذار می‌شود
- افزایش سرمایه‌ها و مزایای ناشی از حق تقدم خرید سهام و سهام جایزه
مثالی برای مفهوم بازده واقعی
فرض كنيد فردی، سهام شركتی را به قيمت ۱۵۰ تومان می‌خرد. اگر اين شركت در پايان سال، به ازای هر سهم، ۱۵ تومان سود نقدی به سهامدارانش بدهد و قيمت سهم هم در پايان سال، به ۱۹۵ تومان برسد، بنابراين بازده سرمايه‌گذاری فرد در مجموع ۴۰درصد بوده است؛ ۱۰درصد بازده ناشی از دريافت سود نقدی و ۳۰ درصد بازده ناشی از افزايش قيمت سهام.
بازده مورد انتظار (بازده پیش‌بینی شده)
مقدار بازدهای است که سرمایه‌گذار انتظار دارد آن را در دوره سرمایه‌گذاری کسب کند، یعنی پیش‌بینی می‌کند که احتمالاً چند درصد بالاتر بازده بدون ریسک بازار سود کسب می‌کند.
به عنوان مثال یک سرمایه‌گذار قصد دارد در یک سهم سرمایه‌گذاری کند. این سهم در حال حاضر ۱۰۰۰ تومان قیمت دارد و انتظار می‌رود که در یک سال آینده به ۱۳۰۰ تومان برسد. بازده بدون ریسک بازار، ۱۵ درصد در نظر گرفته شده است. در این حالت، بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار ۳۰ درصد است، زیرا انتظار می‌رود که این سهم ۱۵ درصد بالاتر از بازده بدون ریسک بازار سود کسب کند.
برای محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری در بورس باید از بازده نقدی سرمایه گذاری استفاده کنیم که فرمول آن به شکل زیر است:
بازده نقدی = جریان نقد تقسیم بر قیمت خرید
بازده‌نقدی سودی است که به صورت جریانات نقد در دوره سرمایه گذاری به دست سرمایه گذار می رسد. البته ذکر این نکته واجب است که ممکن است در طول سرمایه گذاری جریان نقد دوره ای وجود نداشته باشد، در این صورت بازدهی نقدی برابر با صفر خواهد بود.
فرض کنید یک سرمایه‌گذار ۵۰۰ میلیون تومان در یک صندوق سرمایه‌گذاری سهامی سرمایه‌گذاری می‌کند. این صندوق سرمایه‌گذاری در طول یک سال هیچ سود نقدی پرداخت نمی‌کند. در این صورت، بازده نقدی سرمایه‌گذار صفر خواهد بود.
مزایا و معایب نرخ بازده سرمایه‌گذاری (ROI)
نرخ بازده سرمایه‌گذاری (ROI) معیاری ساده و جهانی برای سنجش سودآوری است که به دلیل سادگی محاسبه، در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های مالی به کار می‌رود. بااین‌حال، این شاخص محدودیت‌هایی نیز دارد. یکی از معایب آن، نادیده گرفتن زمان است؛ به‌عنوان مثال، اگر دو سرمایه‌گذاری بازده یکسانی داشته باشند اما یکی در یک سال و دیگری در پنج سال به این سود رسیده باشد، تفاوت آن‌ها در ROI منعکس نمی‌شود.
همچنین، این شاخص ریسک را در نظر نمی‌گیرد، درحالی‌که سرمایه‌گذاری‌های با بازده بالاتر معمولاً پرریسک‌تر هستند. وابستگی به دقت در محاسبه هزینه‌ها نیز از دیگر چالش‌های آن است، زیرا در نظر نگرفتن هزینه‌های جانبی مانند مالیات و بیمه می‌تواند بازده واقعی را کمتر از مقدار تخمینی نشان دهد. علاوه بر این، ROI ارزش عوامل غیرمالی مانند افزایش بهره‌وری کارکنان را نمی‌سنجد. بنابراین، باوجود کاربرد گسترده، برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر باید در کنار این شاخص از معیارهای تکمیلی نیز استفاده شود.
عوامل مؤثر بر بازده سرمایه‌گذاری
چندین عامل بر ریسک و بازده سرمایه‌گذاری تأثیر دارند که می‌توان آن‌ها را در سه دسته کلی تقسیم کرد: اقتصاد کلان، اقتصاد خرد و عوامل غیر اقتصادی. مهم‌ترین عوامل شامل سیاست‌ها و خط مشی دولت، شرایط اقتصادی کشور، وضعیت صنعت، تقاضا و کشش کالای تولیدی، سیاست‌های مدیریت شرکت، وضعیت مالی شرکت، وابستگی تولید به عوامل داخلی و خارجی و تمایل به ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار هستند. این عوامل می‌توانند به‌طور مستقیم بر عملکرد سرمایه‌گذاری تأثیر بگذارند و باید به دقت ارزیابی شوند.
بازده سرمایه‌گذاری به سود یا زیانی اطلاق می‌شود که یک سرمایه‌گذار از سرمایه‌گذاری خود در یک دوره زمانی مشخص کسب می‌کند. این بازده می‌تواند واقعی یا پیش‌بینی‌شده باشد. نرخ بازده سرمایه‌گذاری (ROI) معیاری ساده برای سنجش سودآوری است، اما محدودیت‌هایی مانند نادیده گرفتن زمان، ریسک و هزینه‌های جانبی دارد. برای ارزیابی دقیق‌تر، بهتر است از معیارهای دیگری نیز استفاده شود. عوامل مؤثر بر بازده شامل شرایط اقتصادی، سیاست‌های دولت، وضعیت صنعت و تمایل به ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار است.
سوالات متداول
عوامل مختلفی بر بازده سرمایه‌گذاری در بورس تاثیر می‌گذارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به روند کلی بازار، سودآوری شرکت‌ها، افق زمانی سرمایه‌گذاری، ریسک‌پذیری و… اشاره کرد.
بازده واقعی، بازدهای است که سرمایه‌گذار در واقع به دست می‌آورد. این بازده ممکن است مثبت یا منفی باشد. بازده مورد انتظار، بازدهای است که سرمایه‌گذار انتظار دارد به دست آورد. این بازده بر اساس عوامل مختلفی محاسبه می‌شود.
بازده نقدی، سودی است که به صورت جریانات نقد در دوره سرمایه گذاری به دست سرمایه گذار می رسد. بازده واقعی، بازدهای است که سرمایه‌گذار در واقع به دست می‌آورد.
مرسی 🙂
باسلام
سپاس از همراهی شما
عالی بود بیان مطالب مهم به زبان ساده وقابل فهم
سلام، از ارائه بازخورد مثبت شما صمیمانه سپاسگزاریم.