سرمایه در گردش چیست؟

سرمایه در گردش یکی از مفاهیم اساسی مدیریت مالی شرکت‌ها است که به منابع مالی کوتاه‌مدت برای تأمین نیازهای روزانه شرکت مانند خرید مواد اولیه، پرداخت بدهی‌ها و … اشاره دارد. مدیریت بهینه سرمایه در گردش به شرکت‌ها کمک می‌کند تا جریان نقدینگی را کنترل کرده و از بحران‌های مالی جلوگیری کنند. در ادامه، به مفهوم سرمایه در گردش خواهیم پرداخت.

سرمایه در گردش چیست؟

سرمایه در گردش شاخصی برای سنجش توانایی مالی شرکت‌ها محسوب می‌شود. سرمایه‌ در گردش خالص به تفاوت بین دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری یک شرکت اشاره دارد. این مفهوم بیانگر میزان نقدینگی در دسترس شرکت برای تأمین نیازهای روزمره و پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت است. 

سرمایه در گردش مثبت نشان می‌دهد که شرکت به‌خوبی قادر به مدیریت نیازهای روزانه خود و بهره‌مندی از فرصت‌های جدید است، که به رشد و توسعه آن کمک می‌کند و اطمینان مالی را فراهم می‌آورد.

در مقابل، سر‌مایه در گردش منفی به معنای این است که بدهی‌های جاری شرکت بیشتر از دارایی‌های جاری آن است. سرمایه‌ در گردش منفی می‌تواند مشکلات مالی کوتاه‌مدت و نیاز به تأمین مالی اضافی به همراه داشته باشد. همچنین، سرمایه در گرد‌ش بسیار بالا همیشه نشانه بهره‌وری نیست و ممکن است به معنای موجودی زیاد یا استفاده ناکارآمد از منابع باشد. بنابراین، شرکت‌ها باید تعادلی مناسب بین دارایی‌ها و بدهی‌های خود برقرار کنند.

اجزای سرمایه در گردش

سرمایه در گردش از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود: دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری.

دارایی‌های جاری: دارایی‌های جاری شامل اقلامی هستند که شرکت انتظار دارد ظرف یک سال به پول نقد تبدیل شوند. مهم‌ترین اجزای آن شامل نقد و معادل‌های نقدی (پول نقد و حساب‌های بانکی)، حساب‌های دریافتنی (مطالبات از مشتریان)، موجودی‌ها (کالاهای تولید شده و در حال تولید) و هزینه‌های پیش‌پرداخت (هزینه‌های پرداخت شده مانند اجاره و بیمه) است.

بدهی‌های جاری: بدهی‌های جاری تعهدات مالی هستند که شرکت باید ظرف یک سال پرداخت کند. اجزای اصلی آن شامل حساب‌های پرداختنی (فاکتورهای پرداخت نشده به تأمین‌کنندگان)، دستمزدهای پرداختنی (حقوق و دستمزد پرداخت نشده به کارکنان)، بخش جاری بدهی‌های بلندمدت (پرداخت‌های کوتاه‌مدت وام‌ها)، مالیات‌های معوقه (تعهدات مالیاتی پرداختنی) و … است.

نحوه محاسبه سر‌مایه در گردش

نسبت سرمایه در گردش شرکت‌ها با تقسیم دارایی‌های جاری بر بدهی‌های جاری محاسبه می‌شود. وقتی این نسبت بیشتر از یک باشد، به‌معنای سلامت مالی شرکت و توانایی آن در پرداخت بدهی‌های جاری است. اما اگر این نسبت کمتر از یک باشد، نشان‌دهنده مشکلاتی در تأمین مالی بدهی‌های جاری است و به این معناست که شرکت ممکن است با مشکلاتی در پرداخت بدهی‌های خود مواجه شود. نحوه محاسبه این نسبت را می‌توانید در فرمول زیر مشاهده کنید.

اهمیت سرمایه در گردش

سرمایه در گردش نقشی حیاتی در توانایی یک شرکت برای پرداخت هزینه‌های جاری و عملیاتی دارد. این سرمایه به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا به‌راحتی تعهدات کوتاه‌مدت خود را برآورده کنند و مشکلات مالی را به حداقل برسانند. شرکت‌هایی که سرمایه‌ در گردش کافی ندارند ممکن است با مشکلاتی در تأمین مواد اولیه و ارائه خدمات به مشتریان مواجه شوند.

سرمایه در گردش کافی به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که در مواقع بحرانی و در مواجهه با هزینه‌های غیرمنتظره یا کاهش فروش، به‌خوبی عمل کنند. همچنین، این سرمایه برای شرکت‌ها فرصتی فراهم می‌آورد تا در بازارهای جدید فعالیت کنند و توسعه‌ی اقتصادی داشته باشند. در جذب سرمایه‌گذار، داشتن سرمایه‌ در گردش کافی به معنی وضعیت مالی مناسب شرکت است که می‌تواند به افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران و تسهیل دریافت وام کمک کند. 

اهمیت سرمایه در گردش در تحلیل بنیادی

سرمایه در گردش یکی از شاخص‌های کلیدی تحلیل بنیادی است که به ارزیابی توانایی شرکت در مدیریت نقدینگی و پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت کمک می‌کند. این شاخص به سرمایه‌گذاران و مدیران کمک می‌کند تا وضعیت مالی شرکت را ارزیابی کرده و تصمیمات مالی بهتری اتخاذ کنند. در شرایط اقتصادی متغیر، شرکت‌هایی که سر‌مایه در گردش مناسبی دارند، بهتر می‌توانند به نوسانات بازار پاسخ دهند و با بحران‌های مالی مقابله کنند.

معایب سرمایه در گردش

تغییر مداوم: سرمایه در گردش به‌طور پیوسته تغییر می‌کند. با تغییر در دارایی‌ها و بدهی‌های جاری، این شاخص می‌تواند به سرعت تغییر کند و اطلاعات ارائه شده ممکن است به‌روز نباشد.

عدم توجه به کیفیت دارایی‌ها: این معیار فقط به میزان کلی دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری توجه می‌کند و نوع یا کیفیت این دارایی‌ها را در نظر نمی‌گیرد. به‌عنوان مثال، حساب‌های دریافتنی ممکن است در عمل به راحتی نقد نشوند.

کاهش ارزش دارایی‌ها: دارایی‌های جاری ممکن است به‌سرعت ارزش خود را از دست بدهند. مشکلاتی مانند بروز فساد در موجودی‌ها یا تأخیر در پرداخت از سوی مشتریان می‌تواند به کاهش ارزش دارایی‌ها و تاثیر منفی بر سرمایه در گردش منجر شود.

عدم شفافیت بدهی‌ها: سرمایه در گردش فرض می‌کند که تمام بدهی‌ها به‌درستی ثبت شده‌اند. در شرایطی مانند ادغام‌ها یا فرآیندهای پیچیده مالی، ممکن است برخی بدهی‌ها نادیده گرفته شوند یا اشتباه ثبت شوند، که می‌تواند به تحریف اطلاعات سرما‌یه در گردش منجر شود.

استراتژی‌های بهینه‌سازی سرمایه در گردش

برای بهینه‌سازی سرمایه در گر‌دش، شرکت‌ها باید به دقت فرآیندهای مالی خود را مدیریت کنند و از ابزارها و استراتژی‌های مناسب استفاده کنند. برخی از این استراتژی‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

مدیریت موجودی کالا: نگهداری سطح مناسبی از موجودی کالا بسیار مهم است. موجودی بیش از حد می‌تواند هزینه‌های نگهداری و ذخیره‌سازی را افزایش دهد، در حالی که کمبود موجودی می‌تواند به کاهش فروش و مشتریان ناراضی منجر شود.

بهبود مدیریت حساب‌های دریافتنی: تسریع در جمع‌آوری بدهی‌های مشتریان به افزایش نقدینگی کمک می‌کند و نیاز به وام‌های کوتاه‌مدت را کاهش می‌دهد. پیاده‌سازی سیاست‌های کارآمد در پیگیری مطالبات می‌تواند به بهبود سرمایه در گردش منجر شود.

کنترل حساب‌های پرداختنی: تنظیم مناسب زمان پرداخت بدهی‌ها و بهره‌گیری از تخفیف‌های خرید می‌تواند سرمایه در گردش را بهبود دهد. این امر به شرکت‌ها امکان می‌دهد از نقدینگی موجود برای سایر فعالیت‌های خود بهتر استفاده کنند.

مدیریت هزینه‌ها: کاهش هزینه‌های غیرضروری و بهینه‌سازی فرآیندهای داخلی می‌تواند به افزایش سر‌مایه در گردش کمک کند. برای مثال، کاهش هزینه‌های اداری، بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و … می‌توانند بهبود قابل‌توجهی در نقدینگی شرکت ایجاد کنند.

نمونه‌هایی از کسب‌وکارهای نیازمند سر‌مایه در گردش بالا

کسب‌وکارهایی که به سرمایه در گردش بالایی نیاز دارند، معمولاً در صنایعی فعالیت می‌کنند که نیاز به خرید مواد اولیه، نگهداری موجودی زیاد کالا یا مدیریت طولانی‌مدت مطالبات دارند. به‌عنوان مثال، شرکت‌های تولیدی که باید مواد اولیه و تجهیزات را به‌طور مداوم تأمین کنند و کالاها را در انبار نگه دارند، به سر‌مایه در گردش بیشتری نیاز دارند. همچنین، فروشگاه‌های بزرگ و شرکت‌های خرده‌فروشی که با حجم بالای فروش و سفارشات روبه‌رو هستند، به سرمایه قابل‌توجهی برای تأمین کالا و پاسخ‌گویی به تقاضای مشتریان نیازمندند. کسب‌وکارهای خدماتی مانند شرکت‌های ساختمانی نیز به دلیل پروژه‌های طولانی‌مدت، نیازمند نقدینگی بالا برای مدیریت هزینه‌های جاری خود هستند.

سرمایه در گردش یکی از عوامل کلیدی موفقیت در مدیریت مالی کسب‌وکارها است. این شاخص نشان‌دهنده توانایی شرکت در پرداخت تعهدات کوتاه‌مدت و انجام عملیات روزانه است. مدیریت صحیح سرمایه د‌ر گردش می‌تواند به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری کمک کند. از سوی دیگر، مدیریت نادرست این سرمایه می‌تواند به مشکلات مالی و حتی ورشکستگی منجر شود. بنابراین، برای دستیابی به موفقیت بلندمدت، شرکت‌ها باید به دقت سرمایه در گر‌دش خود را مدیریت کنند و از استراتژی‌های مناسب برای بهینه‌سازی آن استفاده کنند. برای دسترسی آسان به اطلاعات مالی شرکت‌ها می‌توانید از سامانه بورس ویو استفاده کنید. این سامانه با گردآوردی اطلاعات بازار، صنایع و شرکت‌ها، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیماتی بر پایه تحلیل بگیرند.

سوالات متداول