استراتژی bull and bear call spread در اختیار معامله

در بازارهای مالی، یکی از چالش‌های اصلی معامله‌گران، انتخاب استراتژی‌هایی است که علاوه بر سودآوری، امکان کنترل ریسک و مقاومت در برابر نوسانات بازار را نیز فراهم کنند. در این میان، استراتژی‌های Bull Call Spread و Bear Call Spread به عنوان دو روش ساختار یافته در قراردادهای اختیار معامله (Options)، راه‌حلی مؤثر برای دستیابی به این اهداف محسوب می‌شوند.

 این دو استراتژی با استفاده از موقعیت‌های ترکیبی خرید و فروش اختیار خرید (Call Options)، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که با تعریف سقف مشخصی برای سود و زیان، در بازارهای صعودی یا نزولی عملکردی هدفمند داشته باشند. در ادامه، به بررسی ساختار، کاربرد و مزایای این دو استراتژی می‌پردازیم.

در این مطلب به بررسی دقیق استراتژی اسپرد در اختیار معامله، نحوه عملکرد، مزایا و کاربردهای آن‌در شرایط مختلف بازار می‌پردازیم.

درک مفهوم اسپرد (Spread) در اختیار معامله

استراتژی اسپرد یکی از روش‌های متداول در بازارهای اختیار معامله است که معمولاً در شرایط بازارهای جهت‌دار مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظور از بازار جهت‌دار، بازاری است که قیمت‌ها در یک روند مشخص مثلاً صعودی یا نزولی حرکت می‌کنند، اما همچنان امکان برگشت روند در بازه زمانی مشخص وجود دارد. در شرایطی که معامله‌گر انتظار رشد یا افت قیمت دارایی پایه را دارد اما با احتمال عدم قطعیت در پیش‌بینی مواجه است، استراتژی اسپرد می‌تواند یک ابزار مؤثر برای کنترل ریسک باشد. 

استراتژی اسپرد به هر روشی گفته می‌شود که به‌صورت هم‌ زمان شامل موقعیت خرید و فروش در قراردادهای اختیار از یک نوع (یا فقط خرید یا فقط فروش) و بر روی یک دارایی پایه مشخص باشد. نکته کلیدی این است که هر دو قرارداد باید از نوع یکسان باشند؛ یعنی یا هر دو اختیار خرید (Call) یا هر دو اختیار فروش (Put) باشند.

هدف از ایجاد اسپرد، کنترل بهتر ریسک، کاهش هزینه اولیه ورود به معامله و تعیین سقف سود و زیان احتمالی است. اسپردها معمولاً به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• Bull Call Spread: پرداخت پریمیوم و انتظار سود از افزایش قیمت (Debit Strategy)
  
• Bull Put Spread: دریافت پریمیوم و امید به عدم کاهش قیمت (Credit Strategy)

استراتژی Bull Call Spread (اسپرد صعودی با استفاده از  اختیار خرید)

استراتژی Bull Call Spread زمانی به‌کار می‌رود که معامله‌گر انتظار دارد قیمت دارایی پایه در آینده به‌صورت تدریجی افزایش یابد. در این حالت، معامله‌گر با خرید یک اختیار خرید با قیمت اعمال پایین‌تر و فروش یک اختیار خرید دیگر با قیمت اعمال بالاتر، به‌نوعی حرکت محدود صعودی قیمت را هدف قرار می‌دهد.

ساختار:

• خرید یک Call با قیمت اعمال پایین‌تر (Long Call)
  
• فروش یک Call با قیمت اعمال بالاتر (Short Call)
  

هدف از اجرای این استراتژی، کسب سود از یک رشد متوسط در قیمت دارایی پایه است. اگر قیمت دارایی تا تاریخ سررسید به سطحی نزدیک یا بالاتر از اختیار خرید با قیمت اعمال بالاتر برسد، استراتژی حداکثر سود را خواهد داشت. در مقابل، اگر قیمت تغییری نکند یا کاهش یابد، زیان محدود به پریمیوم خواهد بود.

چگونه یک Bull Call Spread ساخته می‌شود؟

انتخاب دارایی پایه: ابتدا دارایی‌ای را انتخاب می‌کنید که انتظار رشد ملایم قیمت آن را دارید.

خرید یک اختیار خرید (Call): یک قرارداد Call خریداری می‌کنید که به شما این حق را می‌دهد دارایی را با قیمت مشخصی (قیمت اعمال پایین‌تر) در تاریخ معینی خریداری کنید.

فروش یک اختیار خرید دیگر: هم‌زمان، یک Call دیگر با قیمت اعمال بالاتر و همان تاریخ سررسید می‌فروشید. پریمیومی که از فروش دریافت می‌کنید، بخشی از هزینه خرید Call اول را پوشش می‌دهد.

مدیریت موقعیت: بعد از ایجاد اسپرد، معامله‌گر باید حرکات قیمت دارایی، ارزش آپشن‌ها و شرایط بازار را دنبال کند.

بستن موقعیت: در نزدیکی تاریخ سررسید، می‌توان با فروش Call خریداری‌شده و خرید مجدد Call فروخته‌شده، موقعیت را بست یا اختیار خرید با قیمت اعمال پایین‌تر را اعمال کرد.

در Bull Call Spread، سود خالص زمانی حاصل می‌شود که قیمت دارایی پایه در زمان سررسید بالاتر از قیمت اعمال Call فروخته‌شده باشد. اگر قیمت در این محدوده باقی بماند، سود محدود ولی مشخص است. اگر قیمت کاهش یابد، تنها پریمیوم به‌عنوان زیان در نظر گرفته می‌شود.

مثال عددی ساده

فرض کنید قیمت فعلی سهمی ۲۰۰ تومان است و یک معامله‌گر تصمیم دارد با استفاده از استراتژی Bull Call Spread از یک رشد محدود قیمت بهره‌برداری کند. او یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۹۰ تومان خریداری می‌کند و برای آن ۱۵ تومان پریمیوم می‌پردازد. هم‌زمان، یک اختیار خرید دیگر با قیمت اعمال ۲۱۰ تومان می‌فروشد و در ازای آن ۷ تومان پریمیوم دریافت می‌کند. بنابراین، هزینه خالص معامله ۸ تومان خواهد بود.

اگر در زمان سررسید، قیمت سهم به ۲۲۰ تومان برسد، اختیار خرید اول (با قیمت اعمال ۱۹۰) به مبلغ ۳۰ تومان در سود است و اختیار دوم (با قیمت اعمال ۲۱۰) به مبلغ ۱۰ تومان زیان ایجاد می‌کند. در نتیجه، سود ناخالص معامله ۲۰ تومان خواهد بود.
پس از کسر پریمیوم، سود خالص ۱۲ تومان به‌دست می‌آید. در مقابل، اگر قیمت سهم در سررسید کمتر از ۱۹۰ تومان باشد، هر دو قرارداد بی‌ارزش می‌شوند و معامله‌گر تنها متحمل زیان ۸ تومانی، معادل پریمیوم پرداخت‌شده، خواهد شد.

مزایا و معایب Bull Call Spread

مزایا

• ریسک کاملاً محدود و قابل پیش‌بینی
• مناسب برای شرایط رشد ملایم بازار
  

معایب

• سود نیز محدود است (تا سطح قیمت اعمال Call فروخته‌شده)
• در صورت رشد شدید قیمت، بخشی از سود بالقوه از دست می‌رود

استراتژی Bear Call Spread (اسپرد خرسی با استفاده از اختیار خرید)

Bear Call Spread در نقطه مقابل Bull Call Spread قرار دارد. این استراتژی زمانی به‌کار می‌رود که معامله‌گر انتظار دارد قیمت دارایی پایه یا کاهش یابد یا در محدوده خاصی باقی بماند. در این استراتژی، معامله‌گر به‌طور هم‌زمان یک اختیار خرید با قیمت اعمال پایین‌تر می‌فروشد و یک اختیار خرید دیگر با قیمت اعمال بالاتر را خریداری می‌کند. هر دو قرارداد باید مربوط به همان دارایی و با تاریخ سررسید یکسان باشند.

ساختار:

• فروش یک Call با قیمت اعمال پایین‌تر (Short Call)
  
• خرید یک Call با قیمت اعمال بالاتر (Long Call)
  

هدف اصلی استراتژی Bear Call Spread کسب سود محدود از ثبات یا کاهش ملایم قیمت دارایی پایه بدون نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد یا ریسک بالا است. این استراتژی با فروش یک اختیار خرید (Call) با قیمت اعمال پایین‌تر و خرید هم‌زمان یک Call با قیمت اعمال بالاتر، به معامله‌گر اجازه می‌دهد تا از نوسانات محدود بازار بهره‌مند شود. در صورتی که قیمت دارایی در زمان سررسید زیر سطح قیمت اعمال اختیار فروخته‌شده باقی بماند، معامله‌گر می‌تواند پریمیوم دریافتی اولیه را به‌عنوان سود کامل حفظ کند، در حالی که ریسک زیان نیز به‌صورت مشخص و قابل پیش‌بینی، محدود به اختلاف دو قیمت اعمال منهای پریمیوم خواهد بود.

بیشتر بخوانید: اختیار معامله در ایزی تریدر

چه زمانی از Bear Call Spread استفاده می‌شود؟

همان‌طور که از نام این استراتژی پیداست، Bear Call Spread زمانی استفاده می‌شود که دیدگاه معامله‌گر نسبت به بازار نزولی یا خنثی باشد. یعنی انتظار دارد قیمت دارایی پایه تا تاریخ سررسید پایین‌تر از سطح خاصی باقی بماند. برخلاف فروش سهام یا خرید اختیار فروش (Put)، این روش محافظه‌کارانه‌تر و کم‌ریسک‌تر است. اگر پیش‌بینی کاهش قیمت شدید باشد، استفاده از استراتژی Bear Put Spread می‌تواند بازدهی بیشتری داشته باشد.

در این استراتژی، بیشترین سود زمانی حاصل می‌شود که قیمت دارایی پایه کمتر از قیمت اعمال باقی بماند. اگر قیمت دارایی پایه افزایش یابد و از قیمت اعمال بالاتر فراتر برود، معامله‌گر به حداکثر زیان ممکن می‌رسد که از قبل قابل پیش‌بینی و مدیریت است.

مثال عددی ساده

فرض کنید قیمت فعلی سهم ۱۵۰ تومان است. معامله‌گری با اجرای استراتژی Bear Call Spread، یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۵۰ تومان می‌فروشد و ۱۰ تومان پریمیوم دریافت می‌کند. هم‌زمان، یک Call دیگر با قیمت اعمال ۱۶۵ تومان خریداری می‌کند و بابت آن ۴ تومان پریمیوم می‌پردازد. بنابراین، هزینه خالص معامله ۶ تومان خواهد بود.

اگر قیمت سهم تا سررسید به ۱۴۰ تومان برسد، هر دو قرارداد بی‌ارزش منقضی می‌شوند و معامله‌گر کل پریمیوم دریافتی (۶ تومان) را به عنوان سود خالص حفظ می‌کند.

اما اگر قیمت سهم تا سررسید به ۱۷۰ تومان برسد، Call فروخته‌شده اعمال می‌شود و معامله‌گر باید سهم را به مبلغ ۱۵۰ تومان بفروشد در حالی‌که در بازار ۱۷۰ تومان است. از طرف دیگر، Call خریداری‌شده نیز اعمال می‌شود و اجازه می‌دهد سهم را با قیمت ۱۶۵ تومان بخرد و ۵ تومان سود کسب کند. در این حالت، زیان معامله‌گر، ۱۵ تومان (زیان ناخالص) منهای ۶ تومان پریمیوم دریافتی خواهد بود که در نهایت به ۹ تومان زیان خالص منجر می‌شود.

مزایا و معایب Bear Call Spread

مزایا

• سود مشخص و قابل پیش‌بینی
• مناسب برای بازارهای نزولی یا خنثی
• سرمایه‌گذاری اولیه بسیار کم یا صفر (چون اعتبار دریافت می‌شود)
  

معایب 

• سود بالقوه محدود است
• اگر قیمت دارایی برخلاف پیش‌بینی رشد کند، معامله زیان‌ده خواهد شد
• اگر فاصله قیمت اعمال‌ها کم باشد، سود خالص پایین خواهد بود

نکات مهم در اجرای استراتژی‌ها اسپرد

• بسیاری از معامله‌گران کم تجریه در برابر موقعیت‌هایی که سود مشخص اما محدود دارند مقاومت نشان می‌دهند. در حالی‌که در بلندمدت، مدیریت ریسک مهم‌تر از حداکثر سود بالقوه است.
  
• Bull Call Spread برای افرادی مناسب است که ترجیح می‌دهند به‌جای حدس‌زدن حرکات شدید، با دیدی محافظه‌کارانه از بازار صعودی بهره ببرند.
  
• Bear Call Spread نیازمند ذهنیت آرام و دقیق در برابر نوسانات بازار است، چرا که معامله‌گر در معرض فروش Call و دریافت حق بیمه است، که نیاز به مدیریت دقیق پوزیشن دارد.
  

استفاده از استراتژی‌های اسپرد مانند Bull Call Spread و Bear Call Spread در بازار اختیار معامله، رویکردی ساختار‌یافته و حرفه‌ای برای مدیریت ریسک و کسب بازدهی هدفمند در بازارهای جهت‌دار به‌شمار می‌رود. این استراتژی‌ها با ایجاد تعادل میان ریسک و بازده، به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که با صرف هزینه محدود، از فرصت‌های سودآور، بهره‌مند شوند. درک درست از سازوکار این ابزارها و شناخت زمان مناسب استفاده از هر استراتژی، عاملی کلیدی در موفقیت سرمایه‌گذاری در بازار مشتقات است. برای معامله‌گرانی که به‌دنبال رویکردی منطقی، قابل‌پیش‌بینی و کنترل‌شده در معاملات خود هستند، اسپردها می‌توانند به ابزاری قدرتمند در سبد معاملاتی آن‌ها تبدیل شوند.

سوالات متداول