معاملات مرحله پایانی (TAL)

بازار سرمایه ایران در سال‌های اخیر با اجرای اصلاحات متعددی در دستورالعمل‌های معاملاتی، تلاش کرده است تا همگام با استانداردهای بین‌المللی، کارایی و شفافیت خود را افزایش دهد. یکی از تازه‌ترین اصلاحات، آغاز معاملات مرحله پایانی (Trading At Last – TAL) در بورس اوراق بهادار تهران است که بر اساس مصوبه هیئت‌مدیره شرکت بورس تهران، از تاریخ ۲۰ آبان ۱۴۰۴ اجرایی خواهد شد. این مرحله با هدف مدیریت بهتر سفارش‌ها در پایان روز معاملاتی و ایجاد فرصتی تازه برای انجام معاملات در قیمت پایانی طراحی شده است.

معاملات مرحله پایانی (TAL) چیست؟

معاملات مرحله پایانی (TAL) یا Trading At Last بخشی از فرآیند معاملاتی بورس است که پس از پایان زمان معاملات پیوسته، برای نمادهای فعال در تابلوی اصلی بازار اول آغاز می‌شود. در این بازه زمانی (از ساعت ۱۲:۴۵ تا ۱۳:۰۰ در بورس تهران)، معامله‌گران می‌توانند سفارش‌های خرید و فروش خود را صرفاً بر اساس قیمت پایانی ثبت‌شده در ساعت ۱۲:۳۰ همان روز ثبت کنند. به بیان ساده، در مرحله TAL معامله در یک قیمت ثابت یعنی قیمت پایانی نماد در پایان جلسه معاملاتی انجام می‌شود. 

نکته: در حال حاضر معاملات مرحله پایانی (TAL)، تنها برای برخی از نماد‌های فعال در تابلوی اصلی بازار اول فعال می‌باشد.

بیشتر بخوانید: قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی؛ معرفی و بررسی تفاوت‌ها

شرایط و ضوابط معاملات مرحله پایانی TAL

بر اساس اطلاعیه رسمی بورس تهران، اجرای مرحله TAL با شرایط و قواعد مشخصی همراه است که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود:

۱. استقلال کامل از معاملات بازار عادی

سفارش‌های خرید و فروش در مرحله TAL کاملاً مستقل از سفارش‌های عادی بازار است. به عبارت دیگر، معامله‌گران برای حضور در این مرحله باید سفارش جدیدی وارد سامانه کنند و اولویت‌های قبلی (حجم و ترتیب سفارش‌ها) به این مرحله منتقل نمی‌شود.

۲. قیمت مبنا

در معاملات مرحله پایانی (TAL)، تمامی معاملات بر اساس قیمت پایانی ثبت‌شده در ساعت ۱۲:۳۰ انجام می‌شود. حتی اگر پس از آن، به دلیل تصمیمات نظارتی یا تغییرات مربوط به شرکت، قیمت پایانی تغییر کند، مبنای معاملات در TAL همان قیمت اولیه ساعت ۱۲:۳۰ باقی می‌ماند.

۳. محدودیت در ویرایش یا ایجاد سفارش

بر اساس ابلاغیه مدیریت نظارت بر بورس‌ها، پس از ساعت ۱۲:۳۰ امکان ایجاد یا ویرایش سفارش جدید در هیچ نمادی وجود ندارد، مگر آن دسته از نمادهایی که در مرحله TAL فعال هستند.

۴. اقدامات شرکتی و نظارتی

در صورت وقوع هرگونه اقدام نظارتی (مانند توقف نماد، افشای اطلاعات با اهمیت یا اقدامات شرکتی)، اگر نماد در وضعیت مجاز نباشد، معاملات در مرحله TAL انجام نخواهد شد. همچنین نظارت‌های نهاد ناظر در این مرحله نیز به‌صورت کامل اعمال می‌شود.

در حال حاضر، نمادهای درج‌شده در جدول زیر امکان انجام معامله در مرحله معاملات پایانی را دارند.

اسیاتک	تایرا	شبندر	کپشیر
برکت	وتوکا	شبهرن	وبهمن
دفارا	فسبزوار	سفارس	وپاسار
والبر	کچاد	سهرمز	حتاید
غگل	کروی	سهگمت	زکوثر
وبشهر	فسپا	سآبیک	واتی
غزر	فلوله	سشرق	ثبهساز
چدن	فملی	سصوفی	وغدیر
قرن	فولاد	سغرب	سیمرغ
غبشهر	فجر	سپاها	پردیس
غپینو	فخوز	ستران	وساخت
غسالم	فرآور	سخزر	وبانک
وپترو	فروس	سخوز	سیستم
شامـلا	انرژی	وخارزم	کهمدا
شفارس	فاسمین	وسپه	ثشاهد
شکربن	فباهنر	ونیرو	البرز
وتوشه	فپنتا	ساروم	خگستر
بترانس	شپنا	وسینا	کسرا
شپدیس	ونفت	ختوقا	حفاری
کرماشا	بورس	کخاک	وکار
کگل	کالا	وتوصا	خکار
ومعادن	اردستان	وخاور	کرازی
پکویر	شبریز	خبهمن	سرود

نحوه ثبت سفارش در معاملات مرحله پایانی (TAL) در سامانه ایزی‌تریدر

برای ثبت سفارش در معاملات مرحله پایانی (TAL) از طریق سامانه ایزی‌تریدر کارگزاری مفید، نیاز است از بخش «توافق‌نامه‌ها و قراردادها»، توافق‌نامه مربوط به «بیانیه آگاهی از معاملات مرحله پایانی (‌TAL)» را مطالعه کرده و در نهایت بر روی گزینه می‌پذیرم کلیک کنید.

پس از ورود به حساب کاربری خود در سامانه ایزی‌تریدر، نماد مورد نظر را جست‌وجو کنید. در زمان آغاز معاملات TAL، صفحه نماد در سامانه معاملاتی به‌روزرسانی شده و بخش مربوط به «معاملات مرحله پایانی» در پنجره نماد فعال خواهد شد. در این حالت، کاربران می‌توانند وضعیت نماد را مشاهده کرده و بر اساس شرایط تعیین‌شده، اقدام به ثبت سفارش خرید یا فروش در قیمت پایانی نمایند.

پس از شروع معاملات مرحله پایانی (TAL) روی گزینه «خرید» یا «فروش» کلیک کنید. اگر وضعیت نماد در حال مجاز باشد، قیمت نماد به‌صورت خودکار قیمت پایانی روز را در کادر قیمت قرار می‌دهد (امکان تغییر آن وجود ندارد). سپس حجم مورد نظر را وارد کرده و روی گزینه «خرید یا فروش» کلیک کنید.
پس از ثبت سفارش پنجره نماد موردنظر با آیکون TAL نمایش داده می‌شوند و در صورت انجام سفارش، معامله در همان قیمت پایانی انجام خواهد شد.

در ساعت ۱۳:۰۰ معاملات مرحله پایانی به اتمام می‌رسد و سفارش‌های انجام‌نشده به‌طور خودکار لغو می‌شوند.

پس از اتمام زمان معاملات مرحله پایانی (TAL) وضعیت تابلوی نماد مشابه با تصویر زیر است.

اگر نماد در وضعیت مجاز برای TAL قرار نداشته باشد (به‌دلیل محدودیت نظارتی، توقف یا اقدامات شرکتی)، امکان ثبت سفارش در این مرحله وجود نخواهد داشت و در پنجره مربوطه بخش وضعیت امروز به در وضعیت ممنوع قرار دارد. در این حالت کاربر نمی‌تواند سفارش TAL را برای آن نماد ثبت کند و باید تا زمان فعال شدن مجدد نماد منتظر بماند. 

اهداف و مزایای اجرای مرحله TAL

اجرای معاملات مرحله پایانی (TAL) با اهدافی چندگانه طراحی شده است که در مجموع به بهبود کارایی و ثبات بازار منجر می‌شود. معاملات مرحله پایانی با فراهم کردن فرصت انجام معاملات در بازه‌ای کوتاه پس از پایان زمان معاملات پیوسته، موجب افزایش نقدشوندگی می‌شود. از آنجا که تمام معاملات در قیمت ثابت پایانی انجام می‌گیرد، هیجانات لحظه‌ای و نوسانات غیرمنطقی قیمت کاهش یافته و قیمت پایانی هر نماد بیانگر ارزش واقعی بازار خواهد بود. همچنین، اجرای TAL بورس تهران را به استانداردهای رایج در بازارهای بورس‌ جهانی نزدیک‌تر کرده و گامی مهم در مسیر رشد و ارتقای جایگاه بین‌المللی بازار سرمایه ایران به‌شمار می‌آید.

اجرای معاملات مرحله پایانی (TAL) با ایجاد امکان انجام معاملات در بازه زمانی کوتاه پس از پایان معاملات پیوسته، به افزایش نقدشوندگی، کاهش نوسانات قیمتی و بهبود فرآیند کشف قیمت کمک می‌کند. از سوی دیگر، اجرای این سازوکار در سامانه‌‌ معاملاتی  ایزی‌تریدر، با فراهم کردن محیطی شفاف و تحت نظارت، تجربه معاملاتی کاربران را ساده‌تر و منظم‌تر می‌سازد. TAL نه‌تنها کارایی بازار را ارتقا می‌دهد، بلکه بورس تهران را گامی دیگر به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر می‌کند.

سوالات متداول