اندازه قرارداد در اختیار معامله

در بازار اختیار معامله، عوامل متعددی در قیمت‌گذاری و مدیریت ریسک معاملات نقش دارند. یکی از مفاهیم پایه‌ای اما بسیار مهم، اندازه قرارداد (Contract Size) است. این مفهوم مشخص می‌کند که هر قرارداد اختیار معامله، نماینده چه مقدار از دارایی پایه است. درک صحیح از این پارامتر برای تعیین میزان سود و زیان، محاسبه ارزش معامله، و مدیریت دقیق پوزیشن‌ها ضروری است.

مفهوم اختیار معامله 

اختیار معامله یکی از ابزارهای مالی مشتقه است که به خریدار آن حق (و نه الزام) می‌دهد تا یک دارایی مشخص را با قیمتی از پیش تعیین‌شده و در تاریخ معین خریداری کند یا به فروش برساند. این قراردادها در دو نوع اصلی اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) ارائه می‌شوند و به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا با استفاده از اهرم، استراتژی‌های متنوعی برای کسب سود، پوشش ریسک یا مدیریت نوسانات بازار طراحی کنند.

اندازه قرارداد چیست؟

اندازه قرارداد نشان‌دهنده تعداد واحدهایی از دارایی پایه است که تحت پوشش یک قرارداد اختیار قرار می‌گیرد. این مقدار معمولاً به‌صورت استاندارد تعریف شده و نشان‌دهنده حجم مشخصی از دارایی پایه است. برای مثال، در اغلب بازارها، یک  قرارداد اختیار معادل ۱۰۰ سهم از همان نماد است.

برای مشاهده اندازه هر قرارداد، کافی است با جست‌وجوی قرارداد موردنظر یا مراجعه به بخش «زنجیره آپشن» در سامانه ایزی‌تریدر و انتخاب قرارداد مورد نظر، اطلاعات مربوط به اندازه‌ قرارداد را در پنجره جزییات نماد بررسی کنید.

بیشتر بخوانید: اختیار معامله در ایزی تریدر

نحوه محاسبه

برای به‌دست آوردن این پارامتر در معاملات اختیار، کافی است تعداد قراردادها را در اندازه استاندارد هر قرارداد ضرب کنیم. با فرض اینکه هر قرارداد شامل ۱٬۰۰۰ سهم باشد، فرمول به شکل زیر خواهد بود:

برای مثال، اگر یک معامله‌گر ۵ قرارداد اختیار معامله از نماد ضتوان ۳۲۵ در اختیار داشته باشد، اندازه کل قرارداد برابر است با:

    ۵٬۰۰۰ سهم = ۵ × ۱٬۰۰۰ 

یعنی در صورت اعمال قرارداد در تاریخ سررسید، ۵٬۰۰۰ سهم توان بین خریدار و فروشنده جابه‌جا خواهد شد.

اکنون فرض کنید قصد خرید ۵ قرارداد اختیار خرید ضتوان ۳۲۵ را دارید و پریمیوم هر قرارداد ۵٬۵۷۸ ریال است. برای محاسبه مبلغ نهایی قابل پرداخت، مبلغ پریمیوم را در اندازه قرارداد ضرب می‌کنیم.

۵٬۵۷۸ × ۵٬۰۰۰ = ۲۷٬۸۹۰٬۰۰۰ ریال

اهمیت اندازه قرارداد در اختیار معامله

۱. مدیریت ریسک

این پارامتر به‌طور مستقیم میزان ریسک معامله‌گر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. قراردادهای بزرگ‌تر به دلیل حجم بیشتر دارایی پایه، می‌توانند باعث نوسانات مالی شدیدتری شوند. تغییر قیمت جزئی در دارایی، در قراردادهای بزرگ می‌تواند به سود یا زیان قابل توجهی منجر شود. انتخاب اندازه مناسب قرارداد به معامله‌گر کمک می‌کند که ریسک را بهتر کنترل کند و مطابق با سطح تحمل ریسک خود معامله کند.

۲. دسترسی برای سرمایه‌گذاران خرد

این پارامتر نقش مهمی در فراهم کردن فرصت مشارکت برای سرمایه‌گذاران خرد دارد. قراردادهای کوچک‌تر به سرمایه اولیه کمتری نیاز دارند و در نتیجه افراد بیشتری می‌توانند بدون نیاز به سرمایه‌های کلان، وارد بازار شوند.

تفاوت اندازه قرارداد با ارزش مفهومی (Notional Value)

اگرچه این دو مفهوم مرتبط‌اند، اما تفاوت مهمی دارند. اندازه قرارداد در اختیار معامله به تعداد واحدهای دارایی پایه‌ اشاره دارد که هر قرارداد پوشش می‌دهد، در حالی که ارزش مفهومی (Notional Value) حاصل ضرب اندازه قرارداد در قیمت فعلی دارایی پایه است. به‌طور ساده، اندازه قرارداد نشان می‌دهد که هر قرارداد اختیار شامل چند واحد از دارایی پایه است (برای مثال ۱۰۰ سهم)، در حالی که ارزش مفهومی نمایانگر مقدار کل سرمایه‌ای است که به‌طور غیرمستقیم در موقعیت معاملاتی درگیر شده باشد (۱۰۰ سهم × ۱۰٬۰۰۰ تومان برابر با ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان). در نتیجه، این پارامتر یک معیار عددی برای حجم قرارداد است و ارزش مفهومی شاخصی برای سنجش ریسک و مدیریت سرمایه به‌شمار می‌روند.

نکات کلیدی

• اندازه قرارداد باید با نوع استراتژی معاملاتی همخوانی داشته باشد. مثلاً در استراتژی‌های هجینگ (پوشش ریسک)، این پارامتر باید متناسب با میزان دارایی پایه‌ای باشد که قرار است پوشش داده شود.
• در برخی شرایط خاص مانند تقسیم یا تجمیع سهام، ادغام یا تجزیه شرکت‌ها، یا اعمال سود نقدی و سهام جایزه، ممکن است اندازه قرارداد اختیار معامله به‌طور موقت یا دائمی تغییر کند. در این مواقع، بورس یا نهاد ناظر معمولاً اندازه‌قرارداد و قیمت اعمال را به‌صورت متناسب تعدیل می‌کند تا ارزش قرارداد برای دارنده آن ثابت بماند.

ارتباط اندازه قرارداد با نقدشوندگی

اندازه قرارداد با میزان نقدشوندگی بازار رابطه مستقیم دارد. قراردادهایی با اندازه کوچک‌تر معمولاً نقدشونده‌تر هستند، زیرا به سرمایه اولیه کمتری نیاز دارند و در نتیجه تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران، به‌ویژه سرمایه‌گذاران خرد، قادر به مشارکت در آن‌ها هستند. این مشارکت بیشتر، حجم معاملات را افزایش می‌دهد و خرید و فروش آسان‌تری را فراهم می‌کند. در مقابل، قراردادهای بزرگ‌تر ممکن است خریداران و فروشندگان کمتری داشته باشند، که می‌تواند به کاهش نقدشوندگی و افزایش اسپرد قیمتی منجر شود.

اندازه‌قرارداد یکی از مفاهیم مهم در بازار اختیار معامله است. این پارامتر نه‌تنها میزان سرمایه‌گذاری و اهرم مالی را تعیین می‌کند، بلکه در نقدشوندگی بازار و نحوه ورود و خروج به معاملات تأثیر می‌گذارد. آگاهی از نقش و اهمیت این پارامتر، به معامله‌گران کمک می‌کند تا تصمیمات دقیق‌تری بگیرند، ساختار سبد خود را بهینه کنند و در عین حال کنترل بیشتری بر زیان‌های احتمالی داشته باشند.

سوالات متداول