نگاهی به ارزش افزوده صنایع

در این گفت‌وگو در خصوص مبحث ارزش افزوده صنایع صحبت خواهیم کرد. از نگاه تحلیل‌گران برای تحلیل صنایع مختلف دیدگاه‌هایی وجود دارد که باید بررسی شوند که در این گفت‌وگو به آن‌ها نیز می‌پردازیم. شما می‌توانید ویدیو این گفت‌و‌گو را مشاهده نمایید یا متن زیر، که گزارشی از مهم‌ترین بخش‌های این گفت‌وگو است را مطالعه کنید. 

بررسی صنایع به کمک پنج نیروی رقابتی پورتر

تحلیل‌گران برای تحلیل و بررسی صنایع از یک‌سری دیدگاه‌های عمومی و رایج استفاده می‌کنند. یکی از این دیدگاه‌ها تحلیل پنج نیروی رقابتی برتر پورتر است. هدف از بررسی صنایع با پنج نیروی رقابتی پورتر پیدا کردن نقاط قوت و ضعف، بررسی تهدیدها و فرصت‌های موجود در صنایع است. در بررسی صنایع به کمک نیروهای رقابتی پورتر، موارد زیر مورد توجه قرار می‌گیرند:

• ورود شرکت‌های جدید به بازار 
• قدرت چانه‌زنی خریداران
• وجود کالاهای جایگزین
• افزایش سهم بازار رقبای فعلی
• قدرت چانه‌زنی تامین کنندگان

بررسی صنایع به کمک اطلاعات مالی شرکت‌ها

دیدگاه جامع دیگری که تحلیل‌گران از آن برای بررسی صنایع استفاده می‌کنند این است که با مشاهده صورت‌های مالی صنایع (گزارش صورت سود و زیان) وضعیت شرکت را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. با این اقدام مواردی چون حاشیه سود صنایع، حاشیه سود عملیاتی، بدهی‌ها و تمام پارامترهایی که در آن صنعت مهم است محاسبه و بررسی می‌شود.

بررسی صنایع با استفاده از محاسبه ارزش افزوده صنعت

ارزش افزوده معمولا مورد توجه تصمیم‌سازان اقتصادی دولت قرار می‌گیرد و سرمایه‌گذاران کمتر به آن توجه می‌کنند. از این رو یکی دیگر از مواردی که در هنگام تحلیل نیاز است که بررسی شود محاسبه میزان ایجاد ارزش افزوده صنعت در اقتصاد است. اما ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد به چه معناست و هدف آن چیست؟ دید کلی این است که وقتی مبلغی در یکی از صنایع سرمایه‌گذاری می‌شود، به بخش‌های زیادی از اقتصاد نفع برساند. برخی صنایع این خصوصیت را دارند و ارزش افزوده زیادی در اقتصاد ایجاد می‌کنند. صنعتی مانند خودرو ارزش افزوده بالایی دارد و در مقابل صنایع پالایش، فولاد و سیمان نسبت به صنایع دیگر، ارزش افزوده به نسبت پایینی‌تری دارند. دلیل این تفاوت این است که این صنایع مصرف انرژی و سوخت بالایی دارند (انرژی بالایی برای تولید محصول مصرف می‌کنند) و در نهایت با کم کردن هزینه‌های سوخت و مواد مصرفی اولیه، ارزش افزوده زیادی را ایجاد نمی‌کنند.

ارزش افزوده صنایع چیست؟

ارزش افزوده صنایع به‌صورت کلی به معنی محاسبه میزان فروش صنایع پس از کسر میزان هزینه صرف شده برای مواد اولیه و همچنین انرژی صرف شده برای تولید (سوخت) است. اگر بخواهیم به‌صورت دقیق ارزش افزوده را تعریف کنیم  باید اینگونه بگوییم: تفاوت بین ارزش کالا و خدمت عرضه شده با ارزش کالا و خدمت خریداری شده طی هر مرحله از فرآیند تولید آن کالا یا خدمت ارائه شده را ارزش افزوده می‌گویند. برای محاسبه ارزش افزوده لازم است هزینه مواد اولیه مصرفی و انرژی صرف شده (سوخت یا خوراک صنعت) از آن کسر شود.

ارزش افزوده به بخش‌های مختلفی از اقتصاد تزریق می‌شود. به‌عنوان مثال اگر صنعت خودروسازی را در نظر بگیریم، بخشی از این ارزش افزوده به‌عنوان حقوق و دستمزد به نیروی انسانی پرداخت می‌شود. بخشی از آن به مخترعین تحت عنوان مبلغ لایسنس داده می‌شود. منظور از لایسنس مبلغی است که طی قرارداد، شرکت تولید کننده یک محصول در یک کشور از شرکت‌های مونتاژ کننده در یک کشور خارجی می‌گیرد و اجازه استفاده از نام شرکت اولیه را در کشور دوم می‌دهد.

به عنوان مثالی در خصوص لایسنس می‌توان به این مورد اشاره کرد که شرکت ایران‌خودرو مبلغی را به شرکت پژو فرانسه در قبال تولید، مونتاژ و استفاده از نام این شرکت برای محصولات خود در ایران می‌پردازد. بخش دیگری از این ارزش افزوده به‌صورت هزینه مالی در اختیار بانک‌ها قرار داده می‌شود و بانک‌ها نیز آن را به سپرده‌گذاران و .. پرداخت می‌کنند. به همین دلایل پیش‌تر اشاره کردیم که ارزش افزوده به قسمت‌های مختلف اقتصاد تزریق می‌شود. در ادامه به بررسی تقریبی ارزش افزوده صنایع مختلف در داخل ایران می‌پردازیم.

تماشا کنید: بررسی سرمایه‌گذاری در صنایع بورسی

بررسی میزان ارزش افزوده صنایع مختلف در ایران

همانطور که پیش‌تر گفته شد برای محاسبه ارزش افزوده صنایع باید مبالغ هزینه شده برای مواد اولیه مصرفی و همچنین مواد مصرفی برای تولید (سوخت) از مبلغ فروش کسر شود. برای محاسبه هزینه‌های مصرفی یک مقدار حداقلی و یک مقدار حداکثری را در نظر می‌گیریم و تحت عنوان بیشترین و کمترین میزان ارزش افزوده هر صنعت آن‌ را بررسی می‌کنیم.

بررسی ارزش افزوده صنعت فولاد

کمینه ارزش افزوده تولید هر تن فولاد (دلار) : ۶۶= ۱۲۶ – ۱۵۴ – ۲۶۹ – ۶۱۵

بیشینه ارزش افزوده تولید هر تن فولاد (دلار) : ۱۸۴= ۹۱ – ۷۱ – ۲۶۹ – ۶۱۵

بررسی ارزش افزوده صنعت سیمان

بیشینه ارزش افزوده تولید هر تن سیمان (دلار) : ۴۴= ۱۳ – ۱۳ – ۷۰

کمینه ارزش افزوده تولید هر تن سیمان (دلار) : ۲۹= ۲۸ – ۱۳ – ۷۰

بررسی ارزش افزوده صنعت پالایشگاه 

ارزش افزوده تولید هر بشکه بنزین (دلار) : ۹= ۴ – ۶۹ – ۸۲