برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP) چیست؟

سرمایه‌گذاری یکی از مهم‌ترین راه‌های ایجاد ثروت و تأمین امنیت مالی در آینده است. با وجود روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری، برخی استراتژی‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به‌صورت منظم و سیستماتیک سرمایه‌گذاری کنند و بدون نیاز به دانش پیچیده مالی، از رشد دارایی‌ها بهره‌مند شوند. یکی از این روش‌هایی که به‌طور گسترده در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد، برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (Systematic Investment Plan – SIP) است.

SIP یک روش سرمایه‌گذاری تدریجی است که به افراد اجازه می‌دهد در فواصل زمانی مشخص، مبالغی ثابت را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا سایر ابزارهای مالی سرمایه‌گذاری کنند. این برنامه به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا به‌مرور دارایی‌های خود را افزایش دهند و از نوسانات کوتاه‌مدت بازار در امان باشند. در ادامه، به بررسی برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک، نحوه عملکرد آن، انواع SIP، مزایا، معایب و تأثیر آن بر تصمیمات سرمایه‌گذاری می‌پردازیم.

مفهوم برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP)

برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP) یک رویکرد بلندمدت برای سرمایه‌گذاری است که به افراد امکان می‌دهد به‌صورت منظم و بدون نیاز به سرمایه کلان، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کنند. این روش مخصوصاً در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک کاربرد زیادی دارد.

در برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک، سرمایه‌گذار مبلغی ثابت را در فواصل زمانی مشخص (هفتگی، ماهانه یا سه‌ماهه) در یک صندوق سرمایه‌گذاری یا دارایی دیگر واریز می‌کند. فرد این امکان را دارد که مجوز برداشت خودکار مبلغ سرمایه‌گذاری‌شده از حساب بانکی خود را صادر کند. در این حالت، در دوره‌های مشخص، مبلغ تعیین‌شده به صورت خودکار از حساب فرد برداشت شده و به خرید واحدهای صندوق موردنظر اختصاص می‌یابد.

تعداد واحدهای خریداری‌شده در هر دوره به قیمت خالص ارزش دارایی (NAV) در آن روز بستگی دارد.

برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک انعطاف‌پذیر است و امکان افزایش مبلغ سرمایه‌گذاری، تغییر دوره‌های زمانی پرداخت و حتی متوقف کردن طرح در هر زمان وجود دارد.

یک مثال برای درک بهتر SIP

برای درک بهتر برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک، یک مثال ساده را بررسی می‌کنیم:

فرض کنید یک سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد هر ماه یک میلیون تومان در یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری کند. قیمت هر واحد صندوق در هر ماه متفاوت است:

• ماه اول: قیمت هر واحد ۵۰۰,۰۰۰ ریال و سرمایه‌گذار ۲۰ واحد خریداری می‌کند.
• ماه دوم: قیمت هر واحد ۴۵۰,۰۰۰ ریال و سرمایه‌گذار ۲۲ واحد خریداری می‌کند.
• ماه سوم: قیمت هر واحد ۵۵۰,۰۰۰ ریال و سرمایه‌گذار ۱۸ واحد خریداری می‌کند.

نتایج این روش:

کاهش ریسک نوسانات قیمت: سرمایه‌گذار به‌جای سرمایه‌گذاری در یک نقطه قیمتی خاص، خریدهای خود را در چندین مرحله انجام داده است.
میانگین‌گیری هزینه خرید: خرید در قیمت‌های مختلف باعث شده که میانگین قیمت خرید تعدیل شود و تأثیر نوسانات بازار کاهش یابد.
سرمایه‌گذاری منظم: سرمایه‌گذار بدون نیاز به تحلیل مداوم، به‌صورت سیستماتیک و مستمر سرمایه‌گذاری کرده است.

در نهایت، این روش کمک می‌کند تا ریسک ناشی از نوسانات کوتاه‌مدت کاهش یابد و سرمایه‌گذار بتواند در بلندمدت دارایی‌های خود را حفظ کرده به‌صورت پایدار افزایش دهد.

انواع برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP)

برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک در انواع مختلفی ارائه می‌شود که هر کدام بسته به اهداف مالی و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار متفاوت هستند.

۱. SIP منظم (Regular SIP)

این نوع SIP رایج‌ترین شکل سرمایه‌گذاری سیستماتیک است که در آن سرمایه‌گذار مبلغ ثابتی را به‌صورت منظم (ماهانه، دو ماهه، سه‌ماهه یا شش‌ماهه) پرداخت می‌کند. این نوع SIP برای افرادی مناسب است که قصد دارند سرمایه‌گذاری بلندمدت انجام دهند و به‌صورت منظم پس‌انداز کنند.

۲. SIP افزایشی (Step-up SIP)

در این نوع SIP، سرمایه‌گذار می‌تواند مبلغ سرمایه‌گذاری خود را در دوره‌های مشخص افزایش دهد. برای مثال، فردی که ۲ میلیون در ماه سرمایه‌گذاری می‌کند، ممکن است تصمیم بگیرد هر سال ۱۰٪ این مبلغ را افزایش دهد. این رویکرد باعث رشد مستمر سرمایه در طول زمان می‌شود.

۳. SIP انعطاف‌پذیر (Flexible SIP)

برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک منعطف به سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد که مبلغ واریزی و دوره‌های پرداخت را تغییر دهد. برای مثال، در شرایط نامناسب بازار، فرد می‌تواند مبلغ کمتری پرداخت کند یا فاصله بین پرداخت‌ها را افزایش دهد. این روش به دانش و درک درست از نوسانات قیمتی در بازارهای مالی نیاز دارد.

۴. SIP تریگر (Trigger SIP)

این نوع SIP برای سرمایه‌گذارانی طراحی شده است که دارای دانش مالی قوی هستند. فعال‌سازی این طرح وابسته به وقوع یک رویداد خاص در بازار است. به‌عنوان مثال، ممکن است SIP تنها در شرایطی که بازار وارد یک روند صعودی قوی شده یا ارزش خالص دارایی‌های صندوق (NAV) به سطح مشخصی برسد، اجرا شود. این روش برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که می‌خواهند ورود به بازار را بر اساس سیگنال‌های مشخصی مدیریت کنند.

۵. SIP دائمی (Perpetual SIP)

این نوع برنامه مشابه SIP معمولی است، با این تفاوت که دوره زمانی خاصی برای اتمام سرمایه‌گذاری مشخص نمی‌شود. به این معنا که سرمایه‌گذاری تا زمانی که فرد درخواست توقف آن را ندهد، ادامه پیدا می‌کند. این روش به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد بدون محدودیت زمانی به سرمایه‌گذاری ادامه دهند و هر زمان که نیاز داشتند، آن را متوقف کنند.

۶. SIP چندگانه (Multi SIP)

در SIP چندگانه، سرمایه‌گذار می‌تواند در دارایی‌ها یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌صورت هم‌زمان سرمایه‌گذاری کند. این روش باعث می‌شود که سرمایه به‌صورت خودکار بین چندین نوع SIP تقسیم شود، که منجر به تنوع‌بخشی در سبد سرمایه‌گذاری خواهد شد.

۷. SIP همراه با بیمه (SIP with Insurance)

در این نوع برنامه، علاوه بر سرمایه‌گذاری سیستماتیک، یک بیمه عمر نیز به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد. این ویژگی به سرمایه‌گذار اطمینان می‌دهد که در صورت بروز حادثه، خانواده او از مزایای بیمه بهره‌مند خواهند شد. این نوع SIP گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که علاوه بر سرمایه‌گذاری، به دنبال پوشش بیمه‌ای نیز هستند.

مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در SIP

مزایا

۱. کاهش ریسک نوسانات بازار: سرمایه‌گذاری در فواصل زمانی مختلف باعث می‌شود که ریسک ناشی از نوسانات کوتاه‌مدت بازار کاهش یابد و سرمایه‌گذاری ایمن‌تری انجام شود. همچنین ریسک سرمایه‌گذاری، در صورت عملکرد مثبت و سابقه موفق صندوق، کمتر از خرید مستقیم سهام یا اوراق قرضه است.

۲. سرمایه‌گذاری بدون نیاز به سرمایه اولیه زیاد: سرمایه‌گذاران می‌توانند با مبالغ کوچک و به‌صورت منظم سرمایه‌گذاری کنند، بدون اینکه به سرمایه اولیه کلان نیاز داشته باشند.

۳. اثر مرکب و رشد سرمایه در بلندمدت: با استفاده از برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک، سودهای کسب‌شده مجدداً سرمایه‌گذاری می‌شوند، که این امر باعث رشد تصاعدی سرمایه در طول زمان می‌شود. 

اثر مرکب (Compound Effect) یکی از مهم‌ترین اصول در سرمایه‌گذاری بلندمدت است که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر رشد سرمایه داشته باشد. این مفهوم به فرآیندی اشاره دارد که در آن سود حاصل از سرمایه‌گذاری دوباره سرمایه‌گذاری شده و در طول زمان منجر به افزایش تصاعدی ارزش دارایی می‌شود. در واقع، در اثر مرکب نه‌تنها سرمایه اولیه، بلکه سودهای به‌دست‌آمده نیز به چرخه سرمایه‌گذاری بازمی‌گردند و باعث رشد سریع‌تر سرمایه در طول زمان می‌شوند.

۴. سرمایه‌گذاری بدون نیاز به مدیریت مداوم: سرمایه‌گذار نیازی به مدیریت مداوم معاملات ندارد. تنها کافی است مبلغ سرمایه‌گذاری و دفعات پرداخت را تعیین کند. در صورتی که حساب بانکی موجودی کافی داشته باشد، فرآیند سرمایه‌گذاری به‌صورت خودکار انجام می‌شود و نیازی به مداخله مستقیم فرد نخواهد بود.

۵. انعطاف‌پذیری در سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاران می‌توانند مبلغ سرمایه‌گذاری خود را افزایش یا کاهش دهند و در برخی موارد، حتی برداشت‌های جزئی از سرمایه‌گذاری خود را داشته باشند.

۶. کاهش تاثیر تصمیمات احساسی: سرمایه‌گذاری منظم در دوره‌های مشخص باعث می‌شود سرمایه‌گذار تحت تاثیر هیجانات بازار، تصمیمات عجولانه نگیرد و به یک استراتژی سرمایه‌گذاری پایبند بماند.

معایب

۱. محدودیت در سودآوری کوتاه‌مدت: این روش برای سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت مناسب‌تر است و افرادی که به دنبال کسب بازدهی در کوتاه‌مدت هستند، ممکن است گزینه مناسبی نباشد.

۲. تاثیرپذیری از شرایط بازار در کوتاه‌مدت: اگر بازار در دوره‌های کوتاه‌مدت وارد رکود شود، سرمایه‌گذاران ممکن است کاهش ارزش دارایی‌های خود را تجربه کنند، اما در بلندمدت، این مسئله معمولاً جبران می‌شود.

۳. وابستگی به عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری: بازدهی سرمایه‌گذاری در SIP به عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بستگی دارد. در صورت انتخاب نادرست، ممکن است بازدهی مناسبی حاصل نشود.

مراحل شرکت در برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP)

برای شرکت در برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP)، باید مراحل زیر را دنبال کنید:

۱. تعیین هدف مالی: مشخص کنید که با توجه به سرمایه اولیه و اهداف مالی خود، چه میزان بازدهی در آینده انتظار دارید و کدام نوع از سرمایه‌گذاری سیستماتیک مناسب شماست.

۲. مقایسه کارمزد های مختلف: برنامه‌های SIP از سوی شرکت‌های مختلف ارائه می‌شوند؛ بنابراین، کارمزد هر طرح را بررسی کرده و گزینه‌ای با هزینه کمتر را انتخاب کنید.

۳. بررسی سوابق سوددهی: عملکرد طرح‌های SIP را در بازه‌های زمانی گذشته مقایسه کنید و برنامه‌ای را انتخاب کنید که سابقه موفقیت‌آمیز و بازدهی بالاتری داشته باشد.

۴. بررسی نوع دارایی مالی: شناخت نوع صندوق، سطح ریسک و نوع دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده ضروری است تا برنامه SIP با اهداف و میزان ریسک‌پذیری شما همخوانی داشته باشد.

۵. انتخاب روش پرداخت: سرمایه‌گذار می‌تواند مبلغ سرمایه‌گذاری را شخصاً واریز کند یا برداشت خودکار از حساب بانکی را فعال کند تا پرداخت‌ها در زمان‌های تعیین‌شده به‌صورت منظم انجام شود.

برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک کارگزاری مفید 

سرمایه‌گذاری مستمر در مفید اپ یک روش ساده و هوشمند برای سرمایه‌گذاری منظم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کارگزاری مفید است. این ویژگی به کاربران این امکان را می‌دهد که یک برنامه زمانی مشخص برای سرمایه‌گذاری خود تنظیم کنند و بدون نیاز به پیگیری مداوم، سرمایه‌گذاری خود را به‌صورت خودکار انجام دهند.

برای ثبت سرمایه‌گذاری مستمر در مفید اپ، نیاز است چهار مرحله زیر تکمیل شود:

۱. انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری: افراد می‌توانند از بین صندوق‌های کارگزاری مفید مانند عیار، تضمین، آتیه، آوند و … گزینه مناسب را انتخاب کنند.

۲. انتخاب حساب برداشت: تعیین حساب بانکی که مبلغ سرمایه‌گذاری به‌صورت خودکار از آن برداشت شود.

۳. انتخاب دوره زمانی: تعیین بازه زمانی پرداخت (هفتگی یا ماهانه).

۴. تعیین مبلغ سرمایه‌گذاری: مشخص کردن میزان مبلغی که در هر دوره پرداخت خواهد شد.

۱. انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری: افراد می‌توانند از بین صندوق‌های کارگزاری مفید مانند عیار، تضمین، آتیه، آوند و … گزینه مناسب را انتخاب کنند.

۲. انتخاب حساب برداشت: تعیین حساب بانکی که مبلغ سرمایه‌گذاری به‌صورت خودکار از آن برداشت شود.

۳. انتخاب دوره زمانی: تعیین بازه زمانی پرداخت (هفتگی یا ماهانه).

۴. تعیین مبلغ سرمایه‌گذاری: مشخص کردن میزان مبلغی که در هر دوره پرداخت خواهد شد.

با تکمیل این مراحل، سرمایه‌گذاران می‌توانند سرمایه‌گذاری خود را به‌صورت خودکار و مستمر انجام دهند. این روش مشابه برنامه سرمایه‌گذاری سیستماتیک (SIP) است و گزینه‌ای برای سرمایه‌گذارانی محسوب می‌شود که قصد دارند به‌صورت منظم و بدون نیاز به پیگیری روزانه، سرمایه خود را در بازار سرمایه رشد دهند.

برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید به مطلب سرمایه‌گذاری مستمر در مفید اپ مراجعه کنید.

تفاوت برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP) و سرمایه‌گذاری مستقیم

در برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP)، سرمایه‌گذار مبلغی ثابت را در بازه‌های زمانی مشخص (ماهانه، سه‌ماهه یا سالانه) سرمایه‌گذاری می‌کند، درحالی‌که در سرمایه‌گذاری مستقیم، یک مبلغ مشخص به‌صورت یکجا به یک دارایی مالی مانند سهام یا سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری تخصیص داده می‌شود. 

برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک میانگین قیمت خرید را در طول زمان تعدیل کرده و ریسک ناشی از نوسانات کوتاه‌مدت بازار را کاهش می‌دهد. در مقابل، سرمایه‌گذاری مستقیم ریسک بیشتری دارد، اما در صورت انجام تصمیم‌گیری در زمان مناسب، امکان دستیابی به بازدهی بالاتر نیز وجود دارد.

مقایسه روش سرمایه‌گذاری SIP و DRIP

علاوه بر روش برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP)، نوع دیگری از سرمایه‌گذاری به نام سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی (Dividend Reinvestment Plan – DRIP) وجود دارد. در این روش، سود نقدی که به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد، به‌جای دریافت وجه نقد، مجدداً برای خرید سهام بیشتر استفاده می‌شود. DRIP یک روش متداول در بازارهای بین‌المللی است که به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بدون نیاز به سرمایه‌گذاری مجدد دستی، به‌طور خودکار سهام بیشتری خریداری کنند. 

یکی از نمونه‌های DRIP، بخش «سرمایه‌گذاری سود پس‌انداز» است. مطابق با تصویر زیر، با ورود به مفید اپ و فعال‌سازی این قابلیت، سود ماهانه طرح حامی به‌صورت خودکار در واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری منتخب کاربر سرمایه‌گذاری می‌شود. 

برنامه سرمایه‌ گذاری سیستماتیک (SIP) یک روش منظم، کم‌ریسک و کارآمد برای سرمایه‌گذاری تدریجی در بازارهای مالی است. این برنامه به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد با مبالغ کم و به‌صورت دوره‌ای سرمایه‌گذاری کنند و از تأثیر نوسانات کوتاه‌مدت بازار در امان بمانند. موفقیت در این روش به انتخاب صندوق مناسب، تعهد مالی منظم و درک ریسک‌های موجود بستگی دارد. در نهایت، SIP یک راهکار هوشمندانه برای رشد پایدار سرمایه است که می‌تواند سرمایه‌گذاران را در دستیابی به اهداف مالی بلند مدت یاری کند.

سوالات متداول