بررسی صنعت پالایشگاه

در این گفت‌وگو به بررسی صنعت پالایشگاه که یکی از صنایع بورسی است می‌پردازیم و در خصوص گزارش‌های این صنعت صحبت خواهیم کرد. شما می‌توانید ویدیو این گفت‌و‌گو را مشاهده نمایید یا متن زیر که گزارشی از مهم‌ترین بخش‌های آن است را مطالعه کنید.

نفت خام چیست؟

نفت خام یک مایع سیاه یا قهوه‌ای تیره است که گاها به رنگ‌ زرد، قرمز یا سبز نیز دیده می‌شود. این ترکیب‌های رنگی خود نشان دهنده تنوع این ماده‌ پر ارزش است. امروزه نفت خام یا پترولیوم در میدان‌های نفتی بزرگ پیدا می‌شود. این میادین در میلیون‌ها سال پیش اقیانوس‌های بزرگی بوده‌اند که امروزه بهمیدان‌های نفتی تبدیل شده‌اند . استخراج نفت خام از خشکی یا زیر دریا و با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، روز به روز در حال پیشرفت است.

فرآیندها و محصولات صنعت نفت

صنعت نفت شامل فرآیند‌های اکتشاف، حفاری و استخراج، بهره‌برداری، پالایش و انتقال است که در مجموع به صنایع بالادستی، میان‌دستی و پایین‌دستی نفت خام موسوم‌‌اند. در خصوص محصولات نیز می‌توان گفت که بنزین و گازوئیل بیشترین حجم از محصولات نفتی را شامل می‌شوند. نفت خام همچنین ماده اولیه بسیاری از محصولات در صنایع شیمیایی همچون داروسازی، حلال‌ها، کودهای شیمیایی، حشره‌کش‌ها و پلاستیک‌ها است.

نقش نفت خام در صنعت

نفت خام در صنعت نقش بسیار حیاتی ایفا می‌کند و درصد بالایی از مصرف انرژی در دنیا را به خود اختصاص داده است. سالانه حدود ۳۰ میلیارد بشکه نفت در دنیا مصرف می‌شود. با توجه به استفاده روزافزون از این منابع تجدیدناپذیر، باید منابع جایگزین دیگری را پیش‌بینی کرد تا در صورت تمام شدن این ذخایر بتوان از آن‌ها استفاده نمود. منابعی که بتوانند جایگزین سوخت‌های فسیلی، پلاستیک‌ها و البته سوخت هواپیماها باشند.

تاریخچه استخراج و پالایش نفت در جهان

 استفاده مدرن از نفت به سال ۱۸۴۶ و زمانی‌ که شرکت gesner (گسنر) تقطیر پارافین‌ها را کشف کرد برمی‌گردد. شرکت gesner در اوایل قرن نوزدهم مرکز فعالیت‌های نفتی بود. شروع صنعت پالایش جدید نیز به سال ۱۸۵۹ و در پنسیلوانیا برمی‌گردد.

تاریخچه استخراج و پالایش نفت در ایران

اولین اکتشاف نفت در ایران به سال ۱۲۸۷ و شهر مسجد سلیمان باز می‌گردد. در آن زمان نفت اکتشاف شده به‌صورت خام به فروش می‌رسید، به همین دلیل نیاز به پالایشگاه در کشور به‌وجود آمد و اولین پالایشگاه ایران در سال ۱۲۹۱ توسط شرکت نفت ایران و انگلیس تاسیس شد.

تماشا کنید: بررسی نمادهای منتخب صنعت پتروشیمی

طبقه‌بندی نفت خام 

نفت خام در چند دسته زیر طبقه‌بندی می‌شود:

• طبقه بندی بر اساس API 

استاندارد API یک شاخص پذیرفته شده در بین محصولات نفت و گاز است. درجه API نفت، واحدی برای مقایسه چگالی نفت خام با آب است. نفت خام طبقه‌بندی‌های مختلفی دارد اما در کل ۲ فاکتور مهم برای طبقه‌بندی آن «سبک بودن» و «سنگین بودن» است. نفت‌ خام زیر ۱۵ درجه API را به عنوان نفت سنگین و بالاتر از آن را به عنوان نفت سبک در نظر می‌گیرند. نفت‌های سنگین به دلیل وجود گوگرد و فلزات، به مراحل بیشتری برای پالایش نیاز دارند. در خصوص قیمت این محصولات نیز باید بدانید که قیمت نفت سبک به علت امکان ايجاد فرآورده‌های ارزشمندتر و سبک‌تر، بیشتر از قیمت نفت سنگین است.

• طبقه‌بندی بر اساس میزان گوگرد

گوگرد به‌عنوان ناخالصی در نفت خام وجود دارد. اگر گوگرد موجود در نفت خام از ۰/۵ درصد بیشتر باشد، به‌ آن نفت ترش و اگر کمتر از این مقدار باشد، به آن نفت شیرین می‌گویند. گوگرد موجود در نفت‌خام سبب خوردگی در لوله‌های انتقال و همچنین آلودگی هوا می‌شود. ارزش نفت شیرین به دلیل آسیب کمتری که به محیط زیست وارد می‌کند و همچنین درجه خلوص بالاتر، نسبت به نفت ترش بیشتر است.

جداسازی نفت خام

نفت خام پس از وارد شدن به برج اتمسفریک پالایشگاه، در معرض حرارت قرار می‌گیرد تا موادی هم‌چون گاز‌های پالایشگاهی، بنزین، نفتا، نفت سفید، گازوئیل و… از آن جدا شود.

قانون IMO۲۰۲۰ و راه‌ حل‌هایی برای عملی کردن آن

طبق این قانون بر اساس اعلام سازمان بین‌المللی دریانوردی، تمام کشتی‌ها باید میزان گوگرد موجود در سوخت مورد استفاده خود را تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی به کمتر از ۰/۵ درصد می‌رساندند. این در حالی است که میزان گوگرد موجود در سوخت کشتی‌ها اکنون ۳/۵ درصد است. از جمله راه‌حل‌هایی برای عملی کردن قانون imo۲۰۲۰ می‌توان استفاده کرد شامل موارد زیر می‌شوند:

• استفاده از سوخت با درصد گوگرد استاندارد
• استفاده از سوخت جایگزین
• نصب اسکرابر(اسکرابر یک واحد تصفیه کننده است که که بر روی کشتی‌ها نصب می‌شود. اسکرابر نفت کوره‌ای با سولفور زیاد را به نفت کوره‌ای با سولفور پایین تبدیل می‌کند.)

اهمیت نفت در سبد انرژی 

در دسته بندی مصرف انرژی در جهان و در سال ۲۰۲۰، نفت ۳۱ درصد، گاز ۲۵، زغال‌سنگ ۲۷، انرژی هسته‌ای ۴، برق آبی۷ و انرژی‌های تجدید‌پذیر نیز ۶ درصد از سبد انرژی را در بر می‌گیرند. از این رو نقش نفت به عنوان اصلی‌ترین ماده در سبد انرژی مشخص می‌شود. اما مصرف نفت به عنوان یک انرژی در کشور ما ۲۷/۵ درصد در سال ۲۰۲۰ بوده است. این مقدار نسبت به سال گذشته خود ۴ درصد افزایش داشته است.