نکول در اختیار معامله چیست
قراردادهای اختیار معامله یکی از ابزارهای نوین و پرکاربرد در بازارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا با انعطاف‌پذیری بالا، ریسک‌های خود را مدیریت کرده و از نوسانات قیمت به سود برسند. با وجود مزایای متعدد، این ابزار مالی بدون چالش نیست. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این زمینه، نکول در اختیار معامله است؛ وضعیتی که می‌تواند نه‌تنها یک معامله خاص، بلکه کل استراتژی مالی یک سرمایه‌گذار را تحت‌تأثیر قرار دهد. در این مطلب، به بررسی ابعاد مختلف نکول در اختیار معامله و راه‌های مواجهه با آن می‌پردازیم.
دسترسی سریع‌تر به مطالب
نکول در اختیار معامله چیست؟
نکول در اختیار معامله به وضعیتی گفته میشود که فروشنده قرارداد نتواند تعهدات خود را در زمان مقرر انجام دهد. در قراردادهای اختیار معامله، تنها فروشنده موظف به اجرای تعهدات است و خریدار صرفاً حق (نه الزام) اعمال قرارداد را دارد. به همین دلیل، نکول فقط از سوی فروشنده (نه خریدار) رخ می‌دهد.
برای مثال، اگر فروشنده در قرارداد اختیار خرید، سهام لازم را تحویل ندهد یا در قرارداد اختیار فروش نتواند مبلغ توافق‌شده را پرداخت کند، نکول اتفاق می‌افتد. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد زیان مالی برای خریدار شود.
برای جلوگیری از نکول در آپشن، فروشنده باید وجه تضمین نزد کارگزاری قرار دهد. این وجه تضمین ممکن است شامل وجه نقد، سهام یا اوراق بهادار باشد که تا پایان قرارداد در حساب کارگزاری بلوکه می‌ماند. با وجود این تمهیدات، ممکن است در برخی مواقع فروشنده نتواند به تعهدات خود عمل کند.
در صورت وقوع نکول، خسارت واردشده از طریق تسویه نقدی جبران میشود. این تسویه براساس قیمت پایانی دارایی پایه در روز سررسید محاسبه میشود و علاوه بر آن، فروشنده متخلف باید جریمه‌ای نیز پرداخت کند.
مدیریت صحیح نکول به کاهش ریسک در معاملات آپشن کمک می‌کند و موجب افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران به این ابزار مالی میشود. معامله‌گرانی که با این ریسک آشنا هستند، می‌توانند تصمیم‌های بهتری در بازار اختیار معامله بگیرند.
نحوه محاسبه نکول در اختیار معامله
محاسبه جریمه نکول نقش بسیار مهمی در جبران خسارت خریدار و کاهش ریسک معاملات آپشن دارد. این جریمه به گونه‌ای تعیین شده که نه‌تنها زیان ناشی از عدم ایفای تعهدات فروشنده را جبران کند، بلکه ریسک نکول را کاهش داده و اعتماد خریداران را به بازار افزایش دهد.
فرمول محاسبه جریمه نکول در اختیار معامله شامل دو بخش است:
۱- تفاوت بین قیمت اعمال و قیمت پایانی دارایی پایه در روز سررسید
۲- یک درصد از ارزش کل قرارداد به‌عنوان جریمه ثابت
در این فرمول:
- قیمت اعمال: قیمت توافق شده برای خرید یا فروش دارایی پایه در قرارداد است.
- اندازه قرارداد: تعداد دارایی پایه (مثل سهام) که هر قرارداد شامل میشود
- قیمت پایانی دارایی پایه در روز تسویه: قیمت نهایی دارایی پایه در روز سررسید قرارداد.
برای مثال، فرض کنید قیمت اعمال قرارداد اختیار خرید ۱۲۰۰ تومان، اندازه قرارداد ۵۰۰ سهم و قیمت پایانی سهم در روز تسویه ۱۵۰۰ تومان باشد. جریمه نکول به صورت زیر محاسبه میشود:
۱۵۶۰۰۰ = ۱۵۰۰۰۰+ ۶۰۰۰ = ( ۵۰۰ × (۱۲۰۰ – ۱۵۰۰ )) + ( ۰/۰۱ × ۱۲۰۰ × ۵۰۰ ) : نرخ نکول
در این حالت، فروشنده نکول‌کننده موظف است مبلغ ۱۵۶,۰۰۰ تومان را به خریدار پرداخت کند. این مبلغ، جریمه‌ای است که فروشنده نکول‌کننده باید به خریدار پرداخت کند تا خسارت وارد شده جبران شود.
وضعیت‌های مختلف نکول در اختیار معامله
زمانی که فروشندگان قراردادهای اختیار معامله سهام دچار نکول در اختیار معامله می‌شوند، سه حالت مختلف ممکن است رخ دهد:
وضعیت اول: تعداد فروشندگان نکول‌کننده برابر با تعداد خریداران تسویه نقدی
در این حالت، تعداد فروشندگان نکول‌کننده با تعداد خریدارانی که تمایل به تسویه نقدی دارند برابر است. در نتیجه، خریداران مقابل فروشندگان نکول‌کننده قرار می‌گیرند و فروشندگان موظف به پرداخت جریمه نکول خواهند بود.
وضعیت دوم: تعداد فروشندگان نکول‌کننده بیشتر از تعداد خریداران تسویه نقدی
برای مثال، تصور کنید ۸۰ قرارداد اختیار معامله در بازار وجود دارد. از این تعداد، ۳۲ فروشنده نکول در اختیار معامله انجام داده‌اند، اما فقط ۸ خریدار تمایل به تسویه نقدی دارند. در این حالت، ۴۸ فروشنده باقی‌مانده تعهدات خود را ایفا می‌کنند و آن ۳۲ فروشنده‌ای که نکول کرده‌اند، موظف به پرداخت جریمه نکول خواهند بود.
وضعیت سوم: تعداد فروشندگان نکول‌کننده کمتر از تعداد خریداران تسویه نقدی
حالتی را فرض کنید که از ۸۰ فروشنده، تنها ۱۲ فروشنده نکول داشته باشند اما ۴۰ نفر از خریداران تقاضای تسویه نقدی داشته باشند. در این وضعیت، ۱۲ فروشنده نکول‌کننده مقابل ۴۰ خریدار قرار می‌گیرند و تسویه نقدی انجام میشود. سپس، اتاق پایاپای به ۲۸ خریدار باقی‌مانده فرصت می‌دهد تا وجه قرارداد به‌همراه کارمزد را پرداخت کنند. هر تعداد از این خریداران که پرداخت را انجام دهند، به همان تعداد فروشنده برای تحویل سهام تعیین میشود. در نهایت، قرارداد آن دسته از خریدارانی که وجه را واریز نکرده‌اند، لغو شده و دیگر تعهدی متوجه فروشندگان نخواهد بود.
عوامل منجر به نکول در قراردادهای اختیار معامله
- کمبود نقدینگی
ناتوانی فروشنده در تأمین وجه نقد برای پرداخت یا تحویل دارایی در زمان سررسید. - اشتباهات انسانی
خطاهای محاسباتی، بی‌توجهی به تاریخ سررسید یا فراموشی اجرای تعهدات. - تغییرات ناگهانی مقرراتی
ایجاد محدودیت‌های جدید، توقف نماد یا تغییر قوانین بازار که مانع اجرای قرارداد شود. - نکول عمدی با هدف سودجویی
اقدام آگاهانه برخی فروشندگان برای عدم اجرای تعهد، با هدف بهره‌برداری از شرایط خاص بازار.
نکول در قراردادهای اختیار معامله، یکی از مهم‌ترین ریسک‌هایی است که می‌تواند بر اعتماد سرمایه‌گذاران به این ابزار مالی تأثیر بگذارد. با وجود سازوکارهایی مانند وجه تضمین و تسویه نقدی، همچنان احتمال بروز نکول وجود دارد و آگاهی از شرایط، نحوه محاسبه جریمه و عوامل ایجادکننده آن، برای همه فعالان بازار ضروری است.با شناخت دقیق از وضعیت‌های مختلف نکول و درک پیامدهای آن، معامله‌گران می‌توانند تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرند و استراتژی‌های خود را با دقت بیشتری تنظیم کنند. در نهایت، مدیریت هوشمندانه ریسک نکول، کلید موفقیت و پایداری در بازار آپشن خواهد بود.
بیشتر بخوانید: اختیار معامله در ایزی تریدر
سوالات متداول
۱- نکول در قراردادهای اختیار معامله چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
نکول یعنی عدم اجرای تعهد از سوی فروشنده قرارداد اختیار در موعد مقرر، مانند عدم تحویل دارایی یا پرداخت وجه، که ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد.
۲- چه راهکارهایی برای مدیریت ریسک نکول در بازارهای اختیار وجود دارد؟
استفاده از وجه تضمین، تمرکز بر تجهیز منابع مالی، تنوع در سرمایه‌گذاری‌ها و استفاده از استراتژی‌های هجینگ (پوشش ریسک) از راهکارهای موثر هستند.
۳- چه عواملی منجر به نکول در قراردادهای اختیار معامله میشود؟
عواملی همچون سودجویی، تغییرات ناگهانی مقررات، اشتباهات و کمبود نقدینگی منجر به نکول در قراردادهای اختیار میشود.
