تورم نقطه به نقطه چیست؟

یکی از مفاهیم کلیدی و پرکاربرد در حوزه اقتصاد، تورم نقطه به نقطه است. تورم نه‌تنها معیاری برای سنجش افزایش یا کاهش قیمت‌هاست، بلکه ارتباط تنگاتنگی با سایر شاخص‌های اقتصادی مانند رشد اقتصادی و نرخ بیکاری دارد و به همین دلیل، محاسبه آن باید با دقت انجام شود. با بررسی روند تغییرات قیمت‌ها در یک ماه خاص نسبت به همان ماه در سال قبل، می‌توان به یک تصویر واضح‌تر از روندهای اقتصادی دست یافت. 

تعریف تورم نقطه به نقطه

تورم نقطه به نقطه به معنای مقایسه تغییرات قیمت‌ها در یک دوره مشخص نسبت به همان دوره در سال گذشته است. این روش یکی از ابزارهای مهم در تحلیل اقتصادی به شمار می‌آید و با تمرکز بر تغییرات درصدی شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) در دو زمان معین، تصویر روشنی از نوسانات قیمتی ارائه می‌دهد. به عبارت دیگر، به جای محاسبه میانگین تغییرات در طول زمان، تورم نقطه به نقطه به بررسی وضعیت قیمت‌ها در یک ماه یا فصل خاص و مقایسه آن با قیمت‌های همان ماه یا فصل در سال گذشته می‌پردازد.

این رویکرد به تحلیلگران و سیاست‌گذاران این امکان را می‌دهد تا تغییرات ناگهانی یا مداوم در قیمت‌ها را بهتر درک کنند و تصمیمات بهتری در زمینه سیاست‌های اقتصادی اتخاذ نمایند. به عنوان مثال، با استفاده از این روش، می‌توان تشخیص داد که آیا افزایش قیمت‌ها به دلیل رشد اقتصادی است یا نشانه‌ای از ناپایداری اقتصادی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان. با این حال، باید توجه داشت که این روش نوسانات قیمتی در سایر ماه‌ها را نادیده می‌گیرد و ممکن است تصویر کاملی از روند کلی تورم ارائه ندهد.

نحوه محاسبه تورم نقطه به نقطه

محاسبه تورم نقطه‌به‌نقطه به شکلی مشابه با روش محاسبه تورم سالانه انجام می‌شود، اما در این روش باید شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) یک ماه را از شاخص قیمت مصرف‌کننده همان ماه در سال قبل کسر کرد و نتیجه را بر شاخص قیمت مصرف‌کننده سال گذشته تقسیم نمود. محاسبه تورم نقطه به نقطه با استفاده از فرمول زیر انجام می‌شود:

فرض کنید شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) برای سپتامبر ۲۰۲۴ برابر با ۱۱۰ و برای سپتامبر ۲۰۲۳ برابر با ۱۰۰ باشد. مراحل محاسبه تورم نقطه‌به‌نقطه به صورت زیر است:

نتیجه محاسبه یعنی ۱۰  درصد نشان‌دهنده این است که قیمت‌ها در سپتامبر ۲۰۲۴ نسبت به سپتامبر ۲۰۲۳ به‌طور میانگین ۱۰ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، اگر شما کالایی را در سپتامبر ۲۰۲۳ به قیمت ۱۰۰ واحد خریده‌اید، همان کالا در سپتامبر ۲۰۲۴ به قیمت ۱۱۰ واحد فروخته می‌شود.

مزایای محاسبه تورم نقطه به نقطه

محاسبه تورم به‌صورت نقطه‌به‌نقطه مزایای متعددی دارد که باعث می‌شود تحلیل‌های اقتصادی دقیق‌تر و کاربردی‌تری به دست آید. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای این روش اشاره می‌کنیم:

۱- ارائه تصویر واضح‌تری از تغییرات تورم: تورم نقطه به‌ نقطه تغییرات قیمت‌ها را نسبت به همان ماه در سال گذشته بررسی می‌کند. این روش مقایسه‌ای، امکان مشاهده دقیق‌تر تغییرات قیمتی را در گزارش‌های رسمی فراهم می‌آورد و به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا تغییرات را به شکلی دقیق‌تر تحلیل کنند.

۲- انعطاف‌پذیری در تحلیل بازه‌های زمانی مختلف: یکی از مزایای مهم این روش، قابلیت بررسی تورم در بازه‌های زمانی متفاوت است. شما می‌توانید تورم را به‌صورت ماهیانه، فصلی یا حتی سالانه به‌صورت نقطه‌به‌نقطه محاسبه کنید و به این ترتیب تغییرات قیمت را در دوره‌های زمانی مختلف تحلیل کنید.

۳-استفاده از استانداردهای بین‌المللی: گزارش‌های مرکز آمار ایران که به روش نقطه‌به‌نقطه تهیه می‌شوند، مطابق با استانداردهای جهانی هستند. این موضوع اطمینان می‌دهد که داده‌های ارائه‌شده معتبر و قابل اعتماد هستند و می‌توان با اطمینان از آن‌ها استفاده کرد.

در مجموع، محاسبه تورم نقطه به نقطه به دلیل دقت بالا، تطابق با استانداردهای جهانی و امکان تحلیل در بازه‌های زمانی مختلف، یکی از روش‌های ارزشمند در تحلیل‌های اقتصادی به شمار می‌رود.

تفاوت تورم نقطه به نقطه و نرخ تورم سالانه

تورم نقطه‌به‌نقطه و تورم سالانه هر دو ابزار مهمی برای اندازه‌گیری درصد تغییرات قیمت‌ها در یک دوره ۱۲ ماهه هستند، اما تفاوت‌های کلیدی میان آن‌ها وجود دارد. تورم نقطه‌به‌نقطه تغییرات قیمت یک ماه مشخص را نسبت به همان ماه در سال گذشته نشان می‌دهد. در مقابل، تورم سالانه میانگین درصد تغییرات قیمت‌ها را در طول یک دوره ۱۲ ماهه کامل تا ماه جاری محاسبه می‌کند. این تفاوت‌ها موجب می‌شود که تحلیلگران اقتصادی برای دستیابی به ارزیابی دقیق‌تر از وضعیت اقتصادی، هر دو نوع تورم را بررسی کنند.

آیا تورم نقطه به نقطه معیار دقیقی برای اندازه‌گیری تورم است؟

تورم سالانه به عنوان معیار معتبرتری برای اندازه‌گیری نرخ تورم شناخته می‌شود و در محاسبات اقتصادی از اعتبار بیشتری برخوردار است. در مقابل، تورم نقطه‌به‌نقطه کاربرد کمتری در بین اقتصاددانان دارد و بسیاری از آن‌ها این شاخص را چندان معتبر نمی‌دانند. این نگرش به این دلیل است که به عقیده بسیاری از کارشناسان، تورم نقطه‌به‌نقطه نمی‌تواند به‌طور مؤثری در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی به کار رود. به عنوان مثال، زمانی که دولت‌ها به تخصیص بودجه برای سال‌های آینده می‌پردازند، معمولاً باید میانگین تورم سال گذشته را در نظر بگیرند. بدون توجه به این میانگین، دشوار است که به‌طور دقیق تورم را محاسبه کرده و بودجه مناسبی را اختصاص دهند.

راهکارهای مقابله با آثار تورم نقطه به نقطه

افزایش تورم نقطه به نقطه یکی از چالش‌های جدی اقتصادی است که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر قدرت خرید و کیفیت زندگی افراد داشته باشد. برای مقابله با این پدیده، هم دولت‌ها و هم افراد باید اقداماتی را انجام دهند. در سطح کلان، دولت‌ها می‌توانند با تنظیم نرخ بهره و مدیریت هزینه‌های عمومی، به کنترل تورم کمک کنند. افزایش نرخ بهره معمولاً منجر به کاهش تقاضا می‌شود که این امر می‌تواند به کنترل قیمت‌ها کمک کند. علاوه بر این، دولت‌ها باید هزینه‌های غیرضروری را کاهش دهند تا فشارهای تورمی را مدیریت کنند.

در سطح فردی، آموزش اصول سرمایه‌گذاری به افراد بسیار حائز اهمیت است. سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی مانند طلا و ایجاد تنوع در سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند به حفظ ارزش سرمایه در برابر نوسانات تورمی کمک کند. سرمایه‌گذاری در طلا به دو صورت فیزیکی و غیر فیزیکی صورت می‌گیرد.  سرمایه گذاری غیر فیزیکی از طریق گواهی سپرده سکه و شمش طلا و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا (ETF) موجود در بورس انجام می‌شود. صندوق عیار کارگزاری مفید به عنوان یک صندوق سرمایه‌گذاری طلا، گزینه‌ای کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاری در طلا به شمار می‌آید.

 آگاهی از متغیرهای اقتصادی و تأثیرات آن‌ها بر بازارها نیز به افراد این امکان را می‌دهد که تصمیمات مالی بهتری اتخاذ کنند. با اتخاذ این رویکردها، می‌توان از آثار منفی افزایش تورم نقطه به نقطه جلوگیری کرد و به سمت یک آینده مالی پایدارتر حرکت کرد.

تورم نقطه‌به‌نقطه به عنوان یکی از ابزارهای مهم تحلیل اقتصادی، با ارائه تصویر دقیق‌تری از تغییرات قیمت‌ها در یک دوره خاص نسبت به سال گذشته، به تحلیلگران و سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در زمینه سیاست‌های اقتصادی اتخاذ کنند. با وجود این، برای درک کامل‌تر و دقیق‌تر وضعیت اقتصادی، استفاده از هر دو نوع تورم نقطه‌به‌نقطه و سالانه ضروری است. همچنین، آموزش و آگاهی در زمینه سرمایه‌گذاری و مدیریت مالی می‌تواند به افراد کمک کند تا در برابر آثار منفی تورم محافظت شوند و به سوی آینده‌ای مالی مطمئن‌تر گام بردارند.

سوالات متداول