مفهوم تورم را بهتر بشناسیم

مفهوم تورم چیست؟

مفهوم تورم به معنی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها است و افزایش یا کاهش آن تغییر سرعت افزایش قیمت‌ها نشان می‌دهد. کاهش تورم به معنای ارزان شدن کالاها و کمتر شدن قیمت آن‌ها نیست، بلکه به معنای کاهش سرعت رشد قیمت‌هاست.  به عنوان مثال، زمانی که گفته می‌شود تورم از ۱۵ درصد به ۱۰ درصد رسیده است به این معناست که آهنگ رشد قیمت‌ها از ۱۵ درصد به ۱۰ درصد رسیده است.

محاسبه تورم

تورم بر اساس تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) محاسبه می‌شود. این شاخص دربرگیرنده تعدادی از کالاها و خدمات است که هر کدام از این کالاها وزن خاصی در آن دارند. به عنوان مثال مقدار این شاخص در ابتدای سال ۹۷ برابر با ۱۱۲.۹ بود. این مقدار در انتهای سال ۹۷ برابر با ۱۶۴.۳ شد و بر اساس میزان این تغییرات که به عنوان تورم در نظر گرفته می‌شود، نرخ تورم برابر با ۴۵.۵ درصد شد.

در ادامه به منظور درک بهتر مفهوم تورم باید بررسی شود تغییرات قیمت کدام یک از اقلام شاخص مصرف‌کننده در کل باعث دستیابی به رشد قیمت ۴۵.۵ درصدی شده است. ممکن است برخی از اقلام این شاخص حتی کاهش قیمت را تجربه کرده باشند. اما در نهایت افزایش قیمت برخی دیگر از اقلام که وزن بیشتری دارند باعث رشد قیمت نهایی شده است.

به عنوان مثال

برای درک بهتر مفهوم تورم به این مثال توجه کنید. در شاخص قیمت مصرف‌کننده، سهم مواد غذایی و حمل‌ونقل بیشتر از سایر موارد است. افزایش قیمت این گروه حدود ۶۱ درصد بوده و سایر اقلام افزایش قیمت کمتری را تجربه کرده‌اند. در نهایت تورم به دلیل خنثی‌سازی تغییرات قیمتی، عددی کمتر از ۶۱ درصد را نشان می‌دهد. این در حالی است که اغلب مردم، تغییرات قیمت اقلامی که ملموس‌تر هستند را مبنای افزایش یا کاهش تورم در نظر می‌گیرند.

عوامل موثر بر تورم

تورم به عنوان یک پدیده اقتصادی، ناشی از تأثیر چندین عامل است:

۱-  افزایش حجم پول در جامعه: زمانی که بانک‌ها میزان نقدینگی را بیش از حد افزایش دهند، ممکن است این امر به رشد تقاضای کلی برای کالاها و خدمات منجر شده و در نتیجه سبب بالا رفتن قیمت‌ها شود.

۲- کاهش ارزش پول ملی: وقتی ارزش واحد پولی یک کشور کاهش یابد، مردم تمایل بیشتری به خرید کالاهای باکیفیت و ماندگار پیدا می‌کنند. این موضوع باعث افزایش تقاضا و در نهایت رشد قیمت‌ها می‌گردد.

۳-  افزایش هزینه‌های تولید: زمانی که هزینه‌های مرتبط با تولید و ارائه کالاها و خدمات بالا می‌رود، شرکت‌ها ممکن است این افزایش هزینه را به مصرف‌کنندگان منتقل کنند.

۴-  نوسانات اقتصادی: تغییرات اقتصادی مانند دوره‌های رکود و شکوفایی، می‌تواند بر میزان تقاضا و در نتیجه قیمت‌ها اثرگذار باشد.
لازم به ذکر است که میزان و آثار تورم بر اقتصاد هر کشور متفاوت است و بستگی به سیاست‌های پولی و مالی آن کشور دارد. دولت از طریق سیاست‌های مالی و بانک مرکزی از طریق سیاست‌های پولی می‌توانند بر این موضوع اثرگذار باشند.

اثرات منفی تورم

اقلامی مانند پوشاک، غذا، حمل و نقل و خدمات پزشکی برای مردم از اهمیت بالایی برخوردار هستند. افزایش قیمت این اقلام تاثیرات بدی بر کیفیت زندگی مردم می‌گذارد و شرایط ناامیدکننده‌ای را برای آن‌ها ایجاد می‌کند. این ناامیدی مردم جامعه بر چرخه اقتصاد کشور نیز تاثیر منفی می‌گذارد.

علاوه بر تاثیر مخربی که نرخ تورم بر قدرت خرید افراد می‌گذارد و فشاری که بر زندگی روزمره آن‌ها وارد می‌کند، ارزش دارایی‌های آن‌ها، به‌خصوص دارایی‌هایی که به‌صورت نقد نگهداری می‌کنند را نیز کاهش می‌دهد.

تورم و سرمایه گذاری

در شرایط تورمی، سرمایه‌گذاری به عنوان راهکاری برای مقابله با این پدیده اقتصادی به کار می‌رود. از این رو، برخورداری از دانش سرمایه‌گذاری کافی در بازارهای مختلف مانند مسکن، ارز، طلا و بورس باید مورد توجه قرار بگیرد. از طرف دیگر، سرمایه لازم برای ورود به هریک از این بازارها نیز متفاوت است.

 شاید برخی از افراد با توجه به میزان تخصص و آگاهی از شرایط اقتصادی و میزان پس‌انداز خود، قدرت ورود به هر بازاری برای سرمایه‌گذاری را نداشته باشند. این در حالی است که با توجه به ابزار‌ی مانند صندوق سرمایه گذاری، ورود افراد به بازار سرمایه، با هر سطح از دانش و هر میزان سرمایه را تسهیل شده است. سپرده‌گذاری در بانک نیز در این شرایط تورمی و با کاهش نرخ سپرده بانک‌ها معقول و منطقی نیست. چرا که اغلب اوقات، نرخ بهره بانکی نرخ تورم را پوشش نمی‌دهد.

بیشتر بخوانید: ابر تورم چیست؟

سوالات متداول