اعتبار یا اهرم معاملاتی (Leverage) چیست؟

انجام معاملات تنها به خرید و فروش ساده محدود نمی‌شود و افراد برای افزایش بازده خود از روش‌های مختلفی بهره می‌برند. یکی از این روش‌ها، استفاده از ابزار اهرم معاملاتی یا leverage است. این ابزار به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که حتی زمانی که سرمایه کافی برای ورود به یک معامله ندارند، بتوانند با قرض گرفتن اعتبار، نقدینگی لازم را تأمین کنند. استفاده از اهرم معاملاتی  علاوه بر سودآوری، با ریسک‌های خاص خود همراه است.  در ادامه به بررسی دقیق نحوه استفاده از اهرم مالی، مزایا، معایب و استراتژی‌های مدیریت ریسک خواهیم پرداخت.

مفهوم اهرم معاملاتی 

اهرم معاملاتی ابزاری قدرتمند است که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا با استفاده از مبلغ کمتری در حساب خود، حجم بزرگ‌تری از معاملات را انجام دهند. این ویژگی باعث می‌شود که سود و زیان معاملات به طور قابل توجهی افزایش یابد. به عبارت دیگر، با استفاده از اهرم معاملاتی، سرمایه‌گذار می‌تواند از سرمایه خود به شکلی مؤثرتر استفاده کند.

برای مثال، اگر یک معامله‌گر ۱۰ میلیون تومان سرمایه داشته باشد و از اهرم معاملاتی ۱۰x استفاده کند، او می‌تواند با وام گرفتن مبلغی از صرافی، سرمایه‌اش را به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش دهد. این یعنی حاشیه سود و ریسک او نیز به همان نسبت بزرگ‌تر می‌شود. به همین دلیل، اهرم معاملاتی در بازارهایی مانند سهام، قراردادهای آتی، فارکس و ارزهای دیجیتال بسیار محبوب است، زیرا به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با مبلغ کمتری، سود بیشتری کسب کنند. 

نحوه عملکرد اهرم معاملاتی 

اهرم معاملاتی به صورت یک نسبت نمایش داده می‌شود، مانند ۱:۵۰ یا ۱:۲۰۰. این نسبت به شما نشان می‌دهد که با مقدار سرمایه‌ای که دارید، چه اندازه می‌توانید در معاملات خود مشارکت کنید.

برای مثال:

• نسبت ۱:۵۰ یعنی به ازای هر ۱ میلیون تومان  سرمایه، شما می‌توانید تا ۵۰ میلیون تومان معامله کنید.
• نسبت ۱:۲۰۰ یعنی به ازای هر ۱ میلیون تومان سرمایه، شما می‌توانید تا ۲۰۰ میلیون تومان معامله کنید.

اگر فرض کنید که شما ۲۰۰ میلیون تومان در حساب خود دارید و از اهرم معاملاتی ۱:۵۰ استفاده می‌کنید، این بدین معناست که می‌توانید معامله‌ای به ارزش ۱۰,۰۰۰ میلیون تومان (۲۰۰ × ۵۰) انجام دهید. در نتیجه، با استفاده از اهرم، می‌توانید با سرمایه کمتری، حجم معاملات بزرگتری را کنترل کنید.

دوره‌های پیشنهادی

دوره ویدیویی جامع ایچیموکو

مدرس: میرسجاد موسوی

شروع کنید

دوره ویدیویی آشنایی با قراردادهای اختیار معامله

مدرس: مهدی آزاد

شروع کنید

دوره ویدیویی فیلترنویسی مقدماتی

مدرس: امیر محمد ملکی

شروع کنید

دوره ویدیویی جامع سرمایه‌گذاری در طلا

مدرس: پیمان شوریابی

شروع کنید

نحوه محاسبه اهرم معاملاتی در بازار آتی

نحوه محاسبه اهرم معاملاتی در بازار آتی، به تفاوت بین ارزش واقعی یک کالا و وجه تضمین موردنیاز برای باز کردن یک پوزیشن معاملاتی بستگی دارد. در قراردادهای آتی، دو طرف معامله متعهد می‌شوند که در زمان سررسید، مقدار مشخصی از کالا را با ویژگی‌ها، استانداردها و قیمت توافق‌شده مبادله کنند. برای اطمینان از اجرای تعهدات، هر دو طرف باید وجه تضمین (مارجین) را به بورس پرداخت کنند.

فرض کنید قیمت هر واحد (گرم) گواهی سپرده زعفران در بازار بورس ۱۰,۰۰۰ تومان است. بنابراین، برای خرید ۱ کیلو زعفران (۱۰۰۰ گرم) از بورس، فرد باید ۱۰ میلیون تومان پرداخت کند.

اما اگر بخواهد همین مقدار زعفران را از بازار آتی زعفران خریداری کند، تنها نیاز به پرداخت ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان خواهد داشت. دلیل این تفاوت، این است که در بازار آتی زعفران، فرد تنها باید وجه تضمین اولیه قرارداد را پرداخت کند.

برای خرید ۱ کیلو زعفران (۱۰۰۰ گرم) از بازار آتی، فرض می‌کنیم که اندازه هر قرارداد ۵۰ گرم است. بنابراین، فرد باید ۲۰ قرارداد آتی خریداری کند. با توجه به اینکه وجه تضمین هر قرارداد آتی زعفران ۱۱۰ هزار تومان است، برای خرید ۲۰ قرارداد آتی، فرد به ۲ میلیون ۲۰۰ هزار تومان نیاز خواهد داشت.

در این مثال، فرض می‌کنیم که ارزش هر قرارداد آتی زعفران ۵۰۰,۰۰۰ تومان است. اهرم معاملاتی  به این صورت محاسبه می‌شود:

در این حالت، اهرم مالی برابر با ۴.۵ خواهد بود. این به این معناست که فرد با ۲ میلیون ۲۰۰ هزار تومان، به اندازه ۱۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری کرده است و سود و زیان او نسبت به ۲ میلیون ۲۰۰ هزار تومان ۴.۵ برابر خواهد بود.

در کدام بازارها می‌توان از اهرم معاملاتی استفاده کرد؟

اهرم معاملاتی در بازارهای مختلف مالی به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که با سرمایه کمتری، معاملات بزرگتری انجام دهند. برخی از بازارهایی که از اهرم پشتیبانی می‌کنند عبارتند از:

1. بازار ارزهای دیجیتال (کریپتوکارنسی)

در دنیای کریپتوکارنسی نیز استفاده از اهرم برای انجام معاملات، بسیار رایج است. این بازار به دلیل نوسانات زیاد قیمت، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که با استفاده از اهرم، حجم معاملات خود را افزایش دهند و سود قابل توجهی کسب کنند.

2. بازار فارکس (Forex)

بازار ارزهای خارجی (فارکس) یکی از بزرگ‌ترین و پرطرفدارترین بازارهایی است که در آن از اهرم استفاده می‌کند. در این بازار، سرمایه‌گذاران می‌توانند با به کارگیری اهرم، حجم بالایی از جفت‌ارزها را معامله کرده و از نوسانات قیمتی کوچک سود کسب کنند.

3. بازار کالا (Commodities)

در بازار کالا، از جمله طلا، نفت، نقره و دیگر محصولات، امکان استفاده از اهرم برای انجام معاملات وجود دارد. این ابزار به معامله‌گران این فرصت را می‌دهد که با سرمایه کم، حجم بالایی از معاملات را انجام دهند و از نوسانات قیمت کالاها سود کسب کنند.

4. معاملات آتی (Futures Trading)

در این بازار، افراد می‌توانند قراردادهایی برای خرید یا فروش دارایی‌ها در آینده منعقد کنند و از اهرم برای انجام معاملات استفاده کنند. این ابزار به آن‌ها این امکان را می‌دهد که تنها بخش کوچکی از ارزش قرارداد را پرداخت کنند و در عین حال، با حجم بزرگ‌تری در بازار حضور داشته باشند.

۵- معاملات آپشن (Options Trading)

در معاملات آپشن، افراد قادرند با پیش‌بینی قیمت‌ها، حق خرید یا فروش دارایی‌ها را در یک زمان خاص با قیمت تعیین‌شده از قبل بدست آورند. به کارگیری اهرم در این بازار، امکان افزایش پتانسیل سود یا زیان را فراهم می‌کند

اهرم معاملاتی برای چه کسانی مناسب است؟

برای موفقیت در این نوع معاملات، رعایت شرایط خاصی ضروری است:

• آشنایی با معاملات اهرم‌دار: قبل از وارد شدن به این بازار، فرد باید اطلاعات کافی در مورد نحوه کار با اهرم معاملاتی، تنظیم حد سود و ضرر، و خطر “لیکوییدیشن” (بسته شدن اجباری معامله) داشته باشد. آگاهی از این موارد کمک می‌کند که فرد به‌صورت هوشمندانه وارد معامله شود و ریسک را کاهش دهد.
  
• توانایی تحلیل بازار: تحلیل دقیق بازار یکی از پیش‌نیازهای اصلی برای موفقیت در اهرم معاملاتی است. در معاملات اسپات (عادی)، فرد می‌تواند با روش‌هایی مانند میانگین کم کردن از ضرر جلوگیری کند، اما در در این روش، بدون تحلیل درست، ممکن است به سرعت تمام سرمایه خود را از دست بدهد.
• مدیریت صحیح سرمایه: در معاملات اهرم‌دار، فرد باید بتواند سرمایه خود را به درستی تقسیم کند. بیشتر سرمایه باید در معاملات کم ریسک (مثل اسپات) باقی بماند و تنها ۲۰ درصد آن را به معاملات اهرم‌دار اختصاص دهد.
• آمادگی برای پذیرش ریسک: در بازارهای نوسانی، قیمت‌ها به سرعت تغییر می‌کنند و فرد باید آمادگی پذیرش ریسک‌ها را داشته باشد و بتواند تصمیمات منطقی و آگاهانه در مواجهه با این نوسانات بگیرد.

در نهایت، اگر معامله‌گر شرایط فوق را داشته باشد و با دقت وارد این بازار شود، می‌تواند از فرصت‌های سودآور معاملات اهرم‌دار بهره‌مند شود.

مزایا و معایب استفاده از اهرم معاملاتی

معاملات اهرمی علاوه بر افزایش سود بالقوه، ریسک‌های قابل‌توجهی نیز به همراه دارد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین مزایا و معایب استفاده از لوریج در معاملات می‌پردازیم.

معایب معاملات اهرمی

۱- ریسک بالای زیان: اهرم مالی می‌تواند سود شما را به میزان زیادی افزایش دهد، اما در عین حال، خطر ضرر را نیز به همان اندازه بالا می‌برد. به این معنا که در صورت اشتباه در پیش‌بینی بازار، ممکن است زیان‌های قابل توجهی متحمل شوید.

۲- احتمال از بین رفتن کل سرمایه: استفاده از اهرم‌های بالا به این معناست که حتی تغییرات کوچک قیمت‌ها برخلاف پیش‌بینی شما، می‌تواند تمام موجودی حساب شما را از بین ببرد. بدون مدیریت ریسک صحیح، ممکن است سرمایه‌تان به صفر برسد.

۳- افزایش فشار روانی: معاملات با اهرم مالی زیاد معمولاً با استرس و اضطراب همراه هستند. نوسانات سریع بازار باعث می‌شود که معامله‌گران تحت‌فشار قرار بگیرند و تصمیم‌های احساسی بگیرند، که این موضوع اغلب به ضرر منجر می‌شود.

 ۴- انگیزه برای انجام معاملات بیش‌ازحد: دسترسی به سرمایه بزرگ‌تر از طریق اهرم ممکن است برخی را به انجام معاملات مکرر و بی‌برنامه (Overtrading) ترغیب کند. این رفتار معمولاً نتیجه‌ای جز افزایش ضرر و از دست رفتن سرمایه ندارد.

۵- هزینه‌های اضافی: در معاملات اهرمی، علاوه بر سود و زیان معامله، هزینه‌هایی مانند نرخ مارجین و پرمیوم قراردادهای آتی وجود دارد. این هزینه‌ها، صرف‌نظر از موفقیت یا شکست معامله، باید پرداخت شوند و می‌توانند تأثیر منفی بر سود نهایی بگذارند.

۶- پیچیدگی و نیاز به مدیریت سرمایه: استفاده از اهرم مالی نیازمند آگاهی و مهارت بالایی است. معامله‌گران باید استراتژی‌های دقیقی برای کنترل ریسک داشته باشند و زمان بیشتری را برای تحلیل بازار صرف کنند. بسته به نوع دارایی و شرایط پرتفوی، میزان پیچیدگی این معاملات می‌تواند متفاوت باشد.

مزایای معاملات اهرمی

افزایش قدرت خرید: استفاده از اهرم در معاملات به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که با سرمایه‌ای کمتر، معاملات بزرگ‌تری انجام دهند و از این طریق با مبلغ بیشتری وارد معامله شوند و از فرصت‌های بیشتری بهره ببرند.

پتانسیل سود بیشتر: در معاملات اهرمی، سود بر اساس حجم کلی معامله محاسبه می‌شود، نه فقط سرمایه اولیه. در صورت حرکت بازار در جهت مطلوب، بازدهی سرمایه چندین برابر افزایش می‌یابد.

افزایش انعطاف‌پذیری در معاملات: اهرم مالی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که با سرمایه محدود، استراتژی‌های متنوعی مانند معاملات کوتاه‌مدت، اسکالپینگ و حتی پوشش ریسک (Hedging) را اجرا کنند.

امکان متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری: استفاده از اهرم به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد در چندین بازار و دارایی مختلف سرمایه‌گذاری کنند، بدون اینکه نیاز به تأمین سرمایه کامل برای هر معامله داشته باشند.

تفاوت لوریج و مارجین چیست؟

بسیاری از معامله‌گران اصطلاحات لوریج (Leverage) و مارجین (Margin) را اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌کنند، اما این دو مفهوم تفاوت‌های اساسی دارند که درک صحیح آن‌ها برای موفقیت در معاملات اهمیت زیادی دارد.

مارجین، مبلغی است که برای باز کردن و حفظ یک پوزیشن معاملاتی اهرم‌دار موردنیاز است. این مبلغ به‌عنوان وثیقه در حساب شما نگهداری می‌شود و نقش تضمینی برای پوشش زیان‌های احتمالی ناشی از نوسانات منفی قیمت در بازار را دارد. مارجین معمولاً در معاملات آتی استفاده می‌شود و ممکن است روزانه بر اساس تغییرات قیمت تعدیل شود.

در مقابل، لوریج ابزاری است که به شما امکان می‌دهد با استفاده از سرمایه قرضی، حجم معامله خود را چندین برابر کنید. به عبارت ساده، با استفاده از لوریج می‌توانید با مبلغی بیشتر از موجودی واقعی خود وارد معامله شوید.

به طور کلی، مارجین بخشی از سرمایه شماست که برای وارد شدن به معاملات اهرمی به کار می‌رود، در حالی که لوریج نسبت سرمایه قرضی به سرمایه اولیه شماست که قدرت خریدتان را افزایش می‌دهد.

درک تفاوت‌های این دو مفهوم برای مدیریت ریسک و بهینه‌سازی استراتژی‌های معاملاتی بسیار مهم است و به شما کمک می‌کند تا معاملات خود را با دقت و آگاهی بیشتری انجام دهید.

در نهایت، اهرم معاملاتی یک ابزار قدرتمند است که به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که با استفاده از مبلغ کمتری در حساب خود، حجم بزرگ‌تری از معاملات را انجام دهند و سود بیشتری کسب کنند. اما به همان اندازه که این ابزار می‌تواند سودآور باشد، ریسک‌های قابل‌توجهی نیز دارد. استفاده از اهرم نیازمند آگاهی کامل از نحوه عملکرد آن، تحلیل دقیق بازار، و مدیریت صحیح سرمایه است تا از خطرات احتمالی مانند لیکوییدیشن و از دست دادن سرمایه جلوگیری شود. در صورتی که فرد با دقت وارد این نوع معاملات شود و شرایط مورد نیاز را رعایت کند، می‌تواند از فرصت‌های بزرگ بازار بهره‌مند شود و سود بیشتری کسب کند.

سوالات متداول