ضریب اهرمی در صندوق های اهرمی چیست؟

صندوق‌های اهرمی نوعی صندوق سرمایه‌گذاری هستند که از ابزار اهرم مالی برای کسب بازدهی بیشتر در سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. این صندوق‌ها دارای دو نوع واحد عادی (صدور و ابطالی) و ممتاز (ETF) هستند. یکی از ویژگی‌های مهم این صندوق‌ها ضریب اهرمی است که میزان استفاده از اهرم مالی را نشان می‌دهد. این ویژگی می‌تواند به افزایش سود منجر شود، اما در صورت تصمیم‌گیری اشتباه، زیان‌های سنگینی به دنبال دارد. بنابراین، آگاهی از نحوه عملکرد صندوق‌های اهرمی و ضریب آن‌ها برای سرمایه‌گذاران ضروری است. در ادامه به بررسی ضریب اهرمی در صندوق های اهرمی می‌پردازیم.

اهرم چیست؟

اهرم در سرمایه‌گذاری به معنای استفاده از منابع قرضی، مانند وام‌ها، برای افزایش قدرت خرید و سرمایه‌گذاری است. به عبارت ساده‌تر، با استفاده از پول قرضی، سرمایه‌گذاران می‌توانند حجم سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهند و در نتیجه، امکان کسب سودهای بیشتر را داشته باشند. این تکنیک به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که از منابع مالی خارجی برای گسترش دامنه سرمایه‌گذاری خود بهره ببرند. 

برای درک بهتر این مفهوم، فرض کنید شما ۲۰ میلیون تومان سرمایه دارید و قصد دارید در یک دارایی خاص سرمایه‌گذاری کنید. حالا اگر با استفاده از اهرم بتوانید ۸۰ میلیون تومان وام بگیرید، مجموع سرمایه‌گذاری شما به ۱۰۰ میلیون تومان خواهد رسید. در این شرایط، هر افزایش در ارزش دارایی می‌تواند به سود بیشتری برای شما منجر شود، زیرا شما با سرمایه بزرگ‌تری وارد بازار شده‌اید. البته، باید توجه داشته باشید که استفاده از اهرم تنها به افزایش سود کمک نمی‌کند، بلکه ریسک زیان‌ را نیز به طور قابل توجهی بالا می‌برد. 

ضریب اهرمی صندوق های اهرمی چیست؟

صندوق اهرمی شامل دو نوع واحد سرمایه‌گذاری است: واحدهای عادی (که به صورت مبتنی بر صدور و ابطال قابل خرید و فروش هستند) و واحدهای ممتاز (که به شکل ETF عرضه می‌شوند).

واحدهای عادی: این واحدها برای سرمایه‌گذاران کم‌ریسک مناسب هستند. بازدهی سالیانه این واحدها معمولاً در محدوده مشخصی است. (بازدهی صندوق توان مفید در محدوده ۳۰% تا ۳۲% است) و سرمایه‌گذاران می‌توانند سود ثابت و تضمین‌شده‌ای در این بازه زمانی دریافت کنند. حتی اگر بازدهی صندوق منفی شود، سرمایه‌گذاران واحدهای عادی صندوق توان مفید حداقل ۳۰% سود دریافت خواهند کرد و در حالی که در صورتی که بازدهی بیشتر از سقف ۳۲% باشد، همان میزان سود به سرمایه‌گذاران تعلق خواهد گرفت.

واحدهای اهرمی: این واحدها برای سرمایه‌گذارانی طراحی شده‌اند که تمایل به پذیرش ریسک بیشتر دارند. به دلیل وجود مکانیزم اهرم، واحدهای ممتاز می‌توانند دستخوش نوسانات شدیدی شوند. به عنوان مثال در صندوق توان مفید، در صورتی که بازدهی صندوق به کمتر از ۳۰% برسد، واحدهای ممتاز به جبران این کمبود کمک خواهند کرد و اگر بازدهی صندوق از سقف ۳۲% عبور کند، سود اضافی به سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز اختصاص خواهد یافت.

واحدهای عادی منابع مالی مورد نیاز برای استفاده از مکانیزم اهرم را فراهم می‌کنند. به عبارت دیگر، دارندگان واحدهای عادی به نوعی مانند وام‌دهنده عمل می‌کنند و در ازای دریافت سود تضمین‌شده و محدود (در صندوق توان مفید بین ۳۰% تا ۳۲% سالانه)، این امکان را به سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز می‌دهند تا از منابع مالی آن‌ها بهره‌برداری کنند و بازدهی بیشتری کسب کنند.

ضریب اهرمی صندوق نشان‌دهنده میزان استفاده از اهرم توسط دارندگان واحدهای ممتاز در هنگام سرمایه‌گذاری است. به طور مثال، اگر ضریب اهرم یک صندوق برابر با ۲ باشد، دارندگان واحدهای ممتاز عملاً با سه برابر سرمایه اولیه خود (شامل سرمایه اصلی و دو واحد قرضی) در سود و زیان صندوق سهیم خواهند بود. این امکان به سرمایه‌گذاران می‌دهد تا با سرمایه کمتر، سود بیشتری ببرند، اما در عین حال، ریسک ضرر نیز به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.

روش‌های محاسبه ضریب اهرمی

 ضریب اهرمی در صندوق‌های اهرمی به سه روش مختلف محاسبه می‌شود: کلاسیک، بالقوه و بالفعل.

ضریب اهرمی کلاسیک

ضریب اهرمی کلاسیک با تقسیم خالص ارزش دارایی‌های واحدهای عادی بر خالص ارزش دارایی‌های واحدهای ممتاز محاسبه می‌شود. این ضریب نمایانگر میزان استفاده از واحدهای عادی برای تأمین منابع مالی واحدهای ممتاز است. برای مثال، اگر ارزش خالص دارایی واحدهای عادی در یک صندوق ۵۰۰۰ میلیارد تومان و واحدهای ممتاز ۲۵۰۰ میلیارد تومان باشد، ضریب اهرمی کلاسیک این صندوق برابر با ۲ خواهد بود. این یعنی سرمایه‌گذار واحد ممتاز به‌اندازه دو برابر سرمایه خود از واحدهای عادی وام گرفته و با سه برابر سرمایه اولیه در بازار فعالیت می‌کند. هرچه ضریب بالاتر باشد، نوسانات صندوق و ریسک آن افزایش می‌یابد.

ضریب اهرمی بالقوه

ضریب اهرمی بالقوه در صندوق‌های اهرمی به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که چه میزان از دارایی‌های صندوق در دارایی‌های ریسکی مانند سهام به کار گرفته شده است. این ضریب، برخلاف ضریب اهرمی کلاسیک که تمام دارایی‌ها را محاسبه می‌کند، تنها بر سرمایه‌گذاری‌های پرریسک تمرکز دارد. برای محاسبه، ضریب کلاسیک در نسبت سهامی صندوق ضرب می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر ضریب کلاسیک ۲ و نسبت سهامی ۶۰٪ باشد، ضریب بالقوه برابر ۱.۲ خواهد بود. این شاخص ابزار مهمی برای تحلیل ریسک و بازدهی واقعی صندوق است.

ضریب اهرمی بالفعل

ضریب اهرمی بالفعل ابزاری برای ارزیابی دقیق‌تر ریسک صندوق‌های اهرمی است و تأثیر حباب قیمتی را نیز در نظر می‌گیرد. در برخی موارد، صندوق‌ها بالاتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند، بنابراین برای محاسبه ضریب اهرمی بالفعل، باید ضریب بالقوه را در یک منهای درصد حباب قیمتی ضرب کرد. این روش به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا دیدگاه واقعی‌تری از میزان ریسک و سود بالقوه صندوق داشته باشند و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تری انجام دهند.

حباب صندوق‌های اهرمی

حباب صندوق‌های اهرمی به وضعیتی اطلاق می‌شود که قیمت واحدهای صندوق از ارزش واقعی دارایی‌ها (NAV) آن فاصله می‌گیرد. این حباب‌ها معمولاً به دلایلی همچون تقاضای زیاد برای واحدهای ممتاز، نوسانات شدید بازار سهام، کمبود اطلاعات شفاف و جذابیت بالای ضریب اهرمی ایجاد می‌شوند. برای شناسایی حباب در صندوق‌های اهرمی، لازم است قیمت بازار واحدهای صندوق با خالص ارزش دارایی‌ها (NAV) مقایسه شود. اگر قیمت بازار از NAV بیشتر باشد، حباب مثبت وجود دارد و اگر کمتر از NAV باشد، حباب منفی مشاهده می‌شود. این تحلیل به شما کمک می‌کند تا وضعیت واقعی صندوق را بهتر درک کرده و خطرات بالقوه ناشی از حباب‌های قیمتی را شناسایی کنید. نحوه محاسبه حباب قیمتی (درصد اختلاف) به صورت زیر است:

صندوق اهرمی کارگزاری مفید

صندوق اهرمی «توان» کارگزاری مفید از تاریخ ۱۶ آبان ۱۴۰۱ به‌عنوان اولین صندوق اهرمی این کارگزاری فعالیت خود را آغاز کرده است. این صندوق با ارائه دو نوع واحد سرمایه‌گذاری، عادی و ممتاز، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود، انتخاب مناسبی داشته باشند. واحدهای عادی توان برای سرمایه‌گذاران کم‌ریسک طراحی شده است و بازدهی سالیانه مشخصی بین ۳۰% تا ۳۲% دارد.

از سوی دیگر، واحدهای ممتاز صندوق «توان» برای کسانی طراحی شده است که تمایل به پذیرش ریسک بیشتر دارند. این واحدها به دلیل وجود مکانیزم اهرم، مستعد نوسانات شدید هستند. صندوق «توان» انتخابی مناسب برای کسانی است که می‌خواهند با توجه به شرایط بازار و سطح ریسک‌پذیری خود از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره‌مند شوند.

برای مشاهده ضریب اهرمی صندوق اهرمی توان مفید می‌توانید به سایت صندوق توان مراجعه کنید. در قسمت پایین صفحه گزینه جدول را انتخاب کنید، اطلاعات صندوق همراه با نسبت اهرمی (این نسبت از طریق تقسیم خالص ارزش دارایی‌های واحد‌های عادی بر ممتاز به دست آمده است)  به صورت روزانه به شما نمایش داده می‌شود.

برای محاسبه ضریب اهرمی، می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

ضریب اهرمی در صندوق‌های اهرمی نشان‌دهنده میزان استفاده از منابع قرضی برای افزایش بازدهی است. این ضریب به سه روش کلاسیک، بالقوه و بالفعل محاسبه می‌شود و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا میزان ریسک و سود بالقوه صندوق را بهتر ارزیابی کنند. صندوق اهرمی «توان» کارگزاری مفید با ارائه واحدهای عادی (کم‌ریسک) و ممتاز (پرریسک)، گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران با میزان ریسک‌پذیری مختلف است.

سوالات متداول