اعتبار و درخواست وجه

اعتبار معاملاتی در بازار سرمایه، مبلغی است که از طرف کارگزاری‌ها در اختیار معامله‌گران و سرمایه‌گذاران برای خرید و فروش دارایی‌های مختلف در بازار سرمایه قرار می‌گیرد. ضوابط و دستورالعمل‌های مربوط به اعتبار معاملاتی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران تعیین می‌شود. با توجه به ضوابط تعیین شده، هر یک از کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه نیز تحت شرایط خاصی به کاربران خود اعتبار پرداخت می‌کنند.

پس از موافقت با درخواست دریافت اعتبار معاملاتی، افراد متعهد می‌شوند که دارایی لازم را بابت تضمین مبلغ دریافتی و پوشش ریسک‌های اعتباری در حساب خود داشته باشند. اگر سرمایه‌گذاران بسته‌های اعتباری کارگزاری مفید را دریافت کرده باشند، مطابق دستورالعمل ارسالی سازمان بورس اوراق بهادار، فرآیند درخواست برداشت وجه برای آن‌ها متفاوت با روال معمول خواهد بود. در این شرایط، صرفا وجود مبلغ مازاد اعتبار در قدرت خرید نشان‌دهنده امکان دریافت وجه نخواهد بود. پس از اقدام به برداشت وجه از مانده حساب کارگزاری مفید، ابتدا این درخواست توسط واحد امور مالی کارگزاری بررسی شده و در صورت مطابقت با شرایط مندرج در دستورالعمل درخواست وجه اعتباری، وضعیت آن مشخص خواهد شد.

نحوه محاسبه تقاضای وجه در زمان تخصیص اعتبار

برای آگاهی از نحوه پرداخت تقاضای وجه در زمان فعال بودن اعتبار، نیاز است تا با اصطلاحاتی نظیر «مانده لحظه‌ای»، «بدهی تجاری» و «ارزش تضمین» آشنا شوید که در ادامه به آن پرداخته می‌شود:

در صورتی که طی مدت فعال بودن اعتبار، درخواست تقاضای وجهی داشته باشید، تقاضای شما توسط امور مالی و براساس فرمول‌هایی محاسبه خواهد شد و در سامانه‌ی آنلاین به شما مبلغی که امکان برداشت آن وجود دارد در قسمت «برداشت وجه / تقاضای وجه» نمایش داده می‌شود. مشاهده نشدن مبلغ در بخش عنوان شده به معنی عدم امکان ثبت تقاضای وجه در این بازه برای شما است.

نکته: در صورتی که پرتفوی خودتان را با فروش سهم از حالت تضمین اعتبار خارج کنید، ممکن است شرایط پرداخت وجه برای شما تغییر کرده و وجه مورد نظر شما در روز مشخص شده برای پرداخت واریز نشود.

بدین منظور حالات زیر با فرض عدم تغییر تضمین شما جهت اعتبار بررسی خواهد شد:

حالت اول، تقاضای وجه با بدهی تجاری منفی

در صورتی‌که بدهی تجاری محاسبه شده منفی باشد و نسبت بدهی تجاری به ارزش تضمین مشتری «بیشتر از ۳۰ درصد» باشد، تقاضای وجه قابل انجام نخواهد بود. اما در صورتی‌که بدهی تجاری منفی باشد و نسبت بدهی تجاری به ارزش تضمین، «کمتر از ۳۰ درصد باشد»، مبلغ تقاضای وجه قابل پرداخت خواهد بود. به‌ بیان ساده‌تر اگر بیش از ۳۰ درصد ارزش تضمین شما را بدهی تشکیل دهد، تقاضای وجه قابل پرداخت نیست.

مثال) تقاضای وجه در زمانی که بدهی تجاری منفی باشد

شخصی را در نظر بگیرید که مبلغ ۱۰ میلیون تومان دریافت اعتبار داشته، پرتفویی به ارزش ۸۰ میلیون تومان دارد و در حال حاضر نیز قدرت خرید وی مبلغ «۲۰ میلیون تومان» است. اگر مشتری درخواست تقاضای وجه به میزان «۲۷ میلیون تومان» داشته باشد، محاسبه مانده لحظه‌ای بدهی تجاری و ارزش تضمین او به صورت زیر خواهد بود:

با بدست آوردن این مقادیر، مشاهده می‌کنیم که مبلغ درخواستی مشتری بیش از ۳۰ درصد است و به همین خاطر پرداخت وجه انجام نخواهد شد. اما اگر درخواست وجه همین مشتری که تقاضای وجهی به مبلغ «۲۲ میلیون تومان» را ارسال کرده بررسی کنیم مشاهده می‌کنیم:

در این شرایط که مبلغ درخواستی کمتر از ۳۰ درصد است، پرداخت به مشتری انجام خواهد شد.

حالت دوم، تقاضای وجه با بدهی تجاری مثبت

در صورتی که بدهی تجاری مشتری «مثبت» باشد و نسبت میزان اعتبار دریافتی به ارزش پرتفوی، بیشتر از ۶۵ درصد باشد، در صورت پرداخت وجه، درخواست اعتبار نیز لغو شده و باقی مانده وجه اعتبار از حساب وی کسر خواهد شد. به بیان ساده‌تر اگر اعتبار بیش از ۶۵ درصد ارزش پرتفوی را در بر بگیرد، تقاضای وجه قابل انجام نیست.

به همین دلیل در صورتی که درخواست تقاضای وجه بیشتر از ۶۵ درصد نسبت اعتبار به ارزش پرتفوی خود را داشته باشید این مبلغ در سامانه آنلاین نمایش داده نشده و تا سقف ۶۵ درصد امکان ثبت درخواست وجود دارد.

در صورتی که تمایل به دریافت مبلغ بیشتری داشته باشید باید ابتدا اعتبار خود را تسویه نمایید.

 اما در صورتی‌ که بدهی تجاری مشتری مثبت باشد و نسبت میزان اعتبار دریافتی به ارزش پرتفوی، کمتر از ۶۵ درصد باشد، تقاضای وجه پرداخت می‌شود و مبلغ اعتبار نیز در حساب کاربری باقی خواهد ماند.

مثال) تقاضای وجه در زمانی که بدهی تجاری مثبت باشد

شخصی ۱۰ میلیون تومان اعتبار دریافت کرده است و در حال حاضر ۷۰ میلیون تومان نیز قدرت خرید دارد. ارزش پرتفوی این شخص نیز برابر با ۱۶ میلیون تومان است. اگر مشتری تقاضای وجه ۱۰ میلیون تومان را ارسال کند خواهیم داشت:

در این شرایط درخواست تقاضای وجه انجام می‌شود.

اما اگر یک مشتری با یک پرتفوی ۱۵ میلیون تومانی، تقاضای وجه ۱۰ میلیون تومان را ارسال کند و ۷۰ میلیون تومان قدرت خرید داشته باشد، محاسبات برای او به‌صورت زیر خواهد بود:

در این شرایط امکان ثبت درخواست وجه برای این مبلغ وجود ندارد.

همانطور که پیش‌تر اشاره شد این فرمول‌ها به صورت خودکار و توسط امور مالی کارگزاری محاسبه شده و نیازی به محاسبه توسط مشتری نیست.

در نهایت نیز مبلغ قابل برداشت برای شما در قسمت تقاضای وجه نمایش داده خواهد شد. ‌

سوالات متداول