نگاهی به تاریخچه معاملات آتی در بورس
در سال ۱۸۴۸میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند. یعنی گندم بدهند و پول آن را دریافت کنند. به‌تدریج کشاورزان (فروشندگان) و واسطه‌ها (خریداران) شروع به‌نوعی تعهد جهت تبادل کالا و وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی را پایه‌ریزی کردند، بدین معنی که «تولیدکننده موافقت نمود که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد.»
آنچه در این مطالب می‌خوانید:
پایه‌گذاری معاملات آتی
در این راستا، کشاورز از قبل می‌داند که وجه خود را دریافت می‌کند و خریدار نیز از قیمت کالا باخبر می‌شود. این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است. این نوع قراردادها به‌سرعت رایج شد و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست‌به‌دست چرخاند.
اگر واسطه‌ای احساس می‌کرد، نیازی به گندم ندارد، قرارداد آتی خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می‌فروخت. مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت، مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می‌کرد. قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.
این قراردادهای آتی با اندکی تغییرات به‌سرعت تبدیل به ابزاری برای سودآوری طرفین معامله تبدیل شد. مثلاً در شرایط بدآب‌وهوا، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده‌اند، علاقه‌مند هستند، قراردادهای ارزشمند خود را به دلیل کاهش عرضه گندم نگه‌دارند یا در قیمت بالاتری بفروش رسانند. برخلاف آن، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می‌یابد. به‌علاوه، این وضعیت معامله‌گرانی را که قصد خرید و فروش واقعی گندم را نداشته و صرفاً به‌عنوان پذیرش ریسک نوسانات قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله‌شده‌اند را نیز ترغیب می‌نمود.
رونق بازارهای محلی
به تدریج معامله در قراردادهای آتی شرایط سودمندی در سرمایه‌گذاری بوجود آورد و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی شد و زمینه‌ای را ایجاد نمود که شکل قراردادهای آتی منظم و قانونمند شوند. به دنبال این اتفاقات، بورس CBOT در سال ۱۸۴۸میلادی در آمریکا شکل گرفت.
در بورس آتی به‌طور اساسی و زیربنایی، محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می‌شود تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند. شهرت قراردادهای آتی و موفقیت بورس CBOT در شیکاگو باعث رونق بازارهای محلی دیگر شد تا کالاهای معینی را براساس ساختار بومی کشورها پایه‌ریزی و معامله قراردادهای آتی را تسهیل کند. در اوایل قرن بیستم همان‌طور که سیستم حمل‌ونقل و ارتباطات رونق بیشتری یافت، انبارهای مرکزی نیز در بازارهای اصلی برای توزیع کالاها به‌صورت مقرون‌به‌صرفه و اقتصادی ساخته شدند.
بازار آتی کالا در ایران
در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند تا در زمان معینی در آینده، مقدار مشخصی از یک کالا را با استانداردهای تعیین شده و قیمت توافق‌شده، با یکدیگر مبادله کنند. امکان ورود به قرارداد آتی در دو موقعیت خرید و یا فروش وجود دارد. قرارداد آتی در ایران بر روی کالاهایی همچون محصولات کشاورزی (پسته، زعفران، زیره)، فلزات گران‌بها (سکه طلا، نقره) و … فعال است. با مراجعه به سایت بورس کالا می‌‌توانید قراردادهای آتی دارایی‌های فیزیکی در بازار ایران را بررسی نمایید.
سوالات متداول
در سال ۱۸۴۸میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم به بازاری برای فروش نقدی محصولات خود نیاز داشتند. به‌تدریج کشاورزان (فروشندگان) و واسطه‌ها (خریداران) شروع به‌نوعی تعهد جهت تبادل کالا و وجه نقد خود در آینده کردند. بدین معنی که تولیدکننده موافقت کرد تا محصول خود را در تاریخ تحویل با قیمت توافق شده به خریدار بفروشد. این‌گونه زمینه معاملات آتی ایجاد شد.
به تدریج کسب سود در قراردادهای آتی شرایط را برای ورود کالاهای دیگر به این بازار را فراهم کرد. در همین راستا قراردادهای آتی شکلی منظم و قانونمند پیدا کردند. به دنبال این اتفاقات بورس CBOT در سال ۱۸۴۸میلادی در آمریکا شکل گرفت.
