اندیکاتور چیست و چه نقشی در تحلیل تکنیکال دارد؟

اندیکاتور چیست؟ اندیکاتور شاخصی تکنیکالی است که برای هشدار، پیش‌بینی یا تایید تحلیل استفاده می‌شود. اندیکاتورها براساس فرمول‌ها و ابزارهای ریاضی محاسبه می‌شوند. بنابراین اندیکاتورها تحلیل‌گر و معامله‌گر را از تردید نجات می‌دهد و در تصمیم‌گیری کمک می‌کنند.

نمودار قیمت ابزار اصلی تحلیل تکنیکال است که قیمت خرید و فروش دارایی‌ها را در قالب یک روند پیوسته نمایش می‌دهد. این نمودار اطلاعات بازار را نمایش داده و بستری برای تحلیل بازار و تنظیم معاملات فراهم می‌کند. با بررسی نمودار قیمت می‌توان اطلاعات مهمی مانند افزایش یا کاهش عرضه و تقاضا، نقاط حمایت و مقاومت قیمت را به دست آورد. این اطلاعات به معامله‌گران کمک می‌کند تا روندهای احتمالی بازار را پیش‌بینی کرده و نقاط مناسب برای ورود به معامله را شناسایی کنند.

دسترسی ‌سریع‌تر به مطالب

• اندیکاتور هدایت‌گر چیست؟ اندیکاتور تحکیم کننده چیست؟
• اندیکاتور RSI چیست؟
• اندیکاتور استوکاستیک (Stochastic) چیست؟
• اندیکاتور MACD چیست؟
• اندیکاتور میانگین متحرک چیست؟
• اندیکاتور بولینگر باند چیست؟
• واگرایی به چه معناست؟
• سوالات متداول

توجه داشته باشید همیشه اهمیت نمودار قیمت بیشتر اندیکاتورها است. در واقع وظیفه اصلی همچنان بر دوش نمودار قیمت است؛ اما گاهی توسط افراد تازه‌وارد به اشتباه بسیار مهم‌تر از قیمت جلوه می‌کنند. اندیکاتورها به انواع گوناگون دسته‌بندی می‌شوند. شاخص‌های اندازه حرکت، شاخص‌های حجم، شاخص‌های نوسان، شاخص‌های بازار، نوارها و کانال‌ها از انواع اندیکاتورها هستند. در این مطلب چند نمونه پرکاربرد اندیکاتورها را بررسی می‌کنیم.

اندیکاتور هدایت‌گر چیست؟ اندیکاتور تحکیم کننده چیست؟

اندیکاتورها از حیث روند قیمت به دو دسته پیشرو (هدایت‌گر) و پسرو (تحکیم کننده) تقسیم می‌شوند. اندیکاتورهای پیشرو‌ (هدایت‌گر) در بازارهای بدون روند بیشتر کاربرد دارند و پیش از حرکت قیمت سیگنال صادر می‌کنند. CCI، مومنتوم و ویلیامز از انواع اندیکاتورهای پیشرو هستند.

اندیکاتورهای پسرو (تحکیم کننده) پیرو روند هستند و بهتر است در بازارهای رونددار استفاده شوند. MACD و میانگین متحرک‌ها از انواع اندیکاتورهای پیرو هستند.

 اندیکاتورها از حیث نوسانی بودن به دو دسته نوسان نمای مرکزی و نوسان نمای نواری تقسیم می‌شوند:

• نوسان نماهای مرکزی حول یک خط مرکزی حرکت می‌کنند مانند MACD.
• نوسان نماهای نواری دو خط مرزی اشباع خرید و اشباع فروش دارند که بین این خطوط یا بیرون از این خطوط حرکت می‌کنند مانند RSI و استوکاستیک.

بررسی مهم‌ترین اندیکاتورها

در ادامه برخی از مهم‌ترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال معرفی شده‌اند:

اندیکاتور RSI چیست؟

این اندیکاتور شاخص قدرت داخلی یک سهم را بررسی می‌کند. وضعیت RSI در نمودار محصور بین ۰ تا ۱۰۰ است. دو تراز ۳۰ و ۷۰ برای این اندیکاتور مشخص شده است. زمانی که اندیکاتور بالاتر از تراز ۷۰ قرار بگیرد در منطقه اشباع خرید (Over Bought) است. زمانی که اندیکاتور پایین‌تر از تراز ۳۰ قرار بگیرد در منطقه اشباع فروش (Over Sold) است. 

یکی از سیگنال‌هایی که RSI به معامله‌گرا می‌دهد، خروج از دو منطقه اشباع خرید و اشباع فروش است. اگر RSI از اشباع فروش خارج شد و بالاتر رفت بهترین زمان برای خرید است. اگر RSI از اشباع خرید سهم خارج شد و پایین آمد، بهترین زمان برای فروش سهم است. 

از دیگر انواع سیگنال‌های RSI خط روند آن است؛ اگر خط روند صعودی RSI قطع شود باید سهم را برای فروش بررسی کرد. 

زمانی که اندیکاتور RSI را روی پلتفرم ایزی تریدر اعمال می‌کنیم، به‌طور پیش‌فرض دوره این اندیکاتور ۱۴ است. این عدد طبق دوره‌های معاملاتی هر کسی قابل تغییر است، اما در بازار سهام ایران این عدد به خوبی جواب‌گوی خرید و فروش است. 

در تصویر زیر با ذکر چهار نمونه از سیگنال‌های RSI نحوه استفاده از این اندیکاتور را شرح می‌دهیم. 

سهم ثنوسا روی پلتفرم ایزی تریدر مفید

• خط ۱ ← خط روند نزولی RSI است که با قطع آن روند صعودی آغاز شده است. 
• خط ۲ ← خط روند صعودی RSI است که با قطع آن روند صعودی به اتمام رسیده است.
• خط ۳ ← الگوی سقف دوقلو را روی RSI نشان می‌دهد که با تشکیل آن سهم ریزش کرده است.
• خط ۴ ← الگوی کف دوقلو است که با تشکیل آن قیمت سهم دوباره مسیر صعودی خود را پیش گرفته است. 

نکته: ناگفته نماند که استفاده از RSI به‌تنهایی صحیح نیست، بلکه باید روند سهم در تایم فریم‌های گوناگون چک شود. 

اندیکاتور استوکاستیک (Stochastic) چیست؟

استوکاستیک مشابه RSI رفتار می‌کند و دامنه حرکت آن بین ۰ تا ۱۰۰ است؛  با این تفاوت که منطقه اشباع خرید بالای ۸۰ و منطقه اشباع فروش زیر ۲۰ است.

اندیکاتور استوکاستیک از دو خط K% که خط سریع و D% که خط آهسته یا کند نام دارند تشکیل شده است. خط D% به این دلیل آهسته‌تر حرکت می‌کند که میانگین متحرک خط D% است و تقاطع این دو سیگنال‌های خرید یا فروش را صادر می‌کند. 

در تنظیمات استوکاستیک به K% دوره  کمتری نسبت به D% می‌دهیم. حالت پیش فرض استوکاستیک ۳-۱-۱۴ هست. هر معامله‌‌گر می‌تواند با آزمون و خطا استوکاستیک در مقایسه با نمودار قیمت، دوره زمانی مطلوب را پیدا کند؛ اما بیشتر معامله‌گران از همان تنظیمات پیش فرض استفاده می‌کنند.

اگر خط K%، خط D% را از پایین به سمت بالا قطع کند، سیگنال خرید است. اگر خط K%، خط D% را از بالا به سمت پایین قطع کند، سیگنال فروش است.

باید این نکته را یادآور شد که استوکاستیک برای یک نمودار بیشمار از دو سیگنال بالا صادر می‌کند. پس به راحتی با هر تقاطعی اقدام به خرید یا فروش سهم نکنید، بلکه اندیکاتورها تنها یک تاییدیه هستند و آنچه که اهمیت بیشتری دارد خود نمودار قیمت و رفتار آن است.

اندیکاتور MACD چیست؟

یکی از اندیکاتورهای محبوب نزد تحلیل‌گران و معامله‌گران، MACD است. این اندیکاتور در بازارهای رونددار صحیح‌تر عمل می‌کنند. MACD از میله‌های مکدی و خط سیگنال تشکیل شده‌اند. مکدی یک خط مرکزی صفر دارد که در اطراف آن در گردش است. 

سیگنال خرید مکدی

• زمانی که مکدی خط سیگنال را از پایین به بالا قطع کند. اگر این تقاطع بالاتر از از صفر باشد، نشان‌دهنده قدرت بالای روند صعودی است.
• اگر مکدی خط صفر را از پایین به بالا قطع کند یک سیگنال خرید به حساب می‌آید.

سیگنال فروش مکدی

• اگر مکدی از بالا به پایین خط سیگنال را قطع کند، زمان فروش سهم است. اگر این تقاطع زیر خط صفر اتفاق بیفتد، سیگنال مطمئنی خواهد بود.
• در صورتی که مکدی خط صفر را از بالا به پایین قطع کند، زمان فروش سهم است. 
• از بهترین تنظیمات مکدی در کوتاه مدت ۳-۱۵-۵، در میان مدت ۹-۲۶-۱۲ و در بلندمدت ۱۸-۵۲-۲۴ است.

اندیکاتور میانگین متحرک چیست؟

شاخص میانگین متحرک انواع گوناگونی دارد. میانگین متحرک‌ها در بازارهای رونددار قابل استفاده هستند. این اندیکاتور برای شروع یا اتمام روند یا تعیین حد ضرر به کار می‌رود. همچنین در طی یک روند، مانند حمایت یا مقاومت عمل می‌کنند. 

اندیکاتور میانگین متحرک انواع گوناگونی دارند. 

زمانی که قیمت در روند صعودی است و بالای خط میانگین قرار دارد، به این معنی است که قیمت سهم از مقدار میانگین آن بالاتر است و احتمال ادامه روند و صعود قیمت وجود دارد.

میانگین متحرک ساده

میانگین متحرک ساده ارزش یکسانی به قیمت‌ها می‌دهد. میانگین متحرک نمایی به قیمت پایانی وزن بیشتری می‌دهد و میانگین متحرک متغیر، بر اساس نوسان قیمت، به آن‌ها وزن و ارزش متفاوتی می‌دهد.

میانگین متحرک ساده (MA) در یک روند صعودی با قرار گرفتن زیر قیمت نقش حمایت را دارد و برای ورد سه سهم در طول روند به عنوان حد ضرر استفاده می‌شود. MA  همچنین در روند نزولی به عنوان مقاومت و حد ضرر عمل می‌کند. 

زمانی که میانگین متحرک ساده (MA) و نمایی (EMA) رو روی یک نمودار اعمال می‌کنیم، می‌توانیم به راحتی تفاوت کوچکی در آن‌ها را مشاهده کنیم که به دلیل ارزش دادن هر کدام به قیمت‌ها می‌باشد. 

میانگین  متحرک متقاطع – چه به صورت ساده (MA.cross) و چه به صورت نمایی (EMA.cross)- را روی نمودار اعمال می‌کنیم دو خط میانگین روی نمودار قیمت مشاهده می‌شود. در این نوع از میانگین متحرک، با تقاطع دو خط در دوره‌های زمانی متفاوت بلندمدت و کوتاه مدت، می‌توان آغاز و اتمام روند را پیش بینی کرد. 

زمانی که میانگین قیمتی کوتاه مدت بتواند از میانگین قیمتی بلند مدت پیشی بگیرد و آنرا از پایین به سمت بالا قطع کند، نشانه تشکیل کف و آغاز یک روند صعودی است. در انتهای روند پیش از تقاطع دو خط میانگین، بهترین موقع برای فروش زمانی است که فاصله دو خط میانگین در حال کاهش است. 

تنظیم دوره زمانی مووینگ اوریج‌ها برای میان مدت یا کوتاه مدت، هر معامله‌‌گر می‌تواند برنامه معاملاتی مناسب خود را بررسی کند.

میانگین ۲۰ روزه به رنگ قرمز و میانگین ۵۵ روزه به رنگ سبز است.

اندیکاتور بولینگر باند چیست؟

باندهای بولینگر یکی از محبوب‌ترین و کاربردی‌ترین شاخص‌های تکنیکال است. این باندها مانند میانگین متحرک نمایی عمل می‌کنند با این تفاوت که باند بولینگر به نوسان قیمت حساس است. زمانی که باندهای بولینگر از یکدیگر فاصله می‌گیرند، نوسان زیاد بازار را نشان می‌دهد.

زمانی که باندهای بولینگر به یکدیگر نزدیک می‌شوند، معمولا آغاز یک روند جدید را نشان می‌دهند که این روند جدید می‌تواند یک روند صعودی یا نزولی باشد. همچنین زمانی که فاصله این باندها از یکدیگر زیاد می‌شوند، این اتفاق می‌تواند به عنوان هشداری برای اتمام روند در نظر گرفته شود. 

اندیکاتور بولینگر باند. در زمان رشد قیمت، باندها به یکدیگر نزدیک شده‌اند و در قله، باندها از یکدیگر فاصله گرفته‌اند.

واگرایی به چه معناست؟

واگرایی مفهومی کلیدی است و هشداری جهت رشد یا ریزش قیمت در نمودار را نشان می‌دهد. واگرایی در يک تعريف کلی به معنای حرکت قیمت و اندیکاتور در خلاف جهت یکدیگر است و نتيجه اين امر عموما این است که در هنگام وقوع واگرایی، قيمت از ادامه حركت باز می‌ايستد و تغيير جهت می‌دهد. 

واگرایی به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می‌شود. واگرایی مثبت یا صعودی پیش‌بینی رشد قیمت را می‌کنند. واگرایی منفی یا نزولی افت قیمت را پیش‌بینی می‌کنند. یک نوع از تقسیم‌بندی واگرایی‌ها، به دو نوع معمولی و مخفی است. 

در شکل زیر مفهوم واگرایی را به منظور پیش‌بینی حرکت بعدی قیمت نشان می‌دهیم. برای این کار می‌توانید از اندیکاتور MACD، استوکاستیک‌، RSI ،‌ATR ‌و CCI استفاده کنید. 

انواع واگرایی

در انتها لازم به ذکر است که برای داشتن یک عملکرد معاملاتی بهتر، نیاز است که از اندیکاتورها و ابزارهای تحلیل تکنیکال به صورت ترکیبی استفاده شود. همچنین استفاده از دیگر روش‌های تحلیل مانند تحلیل بنیادی، تابلوخوانی و … نیز در کنار تحلیل تکنیکال به افزایش نرخ موفقیت در معاملات کمک خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: اندیکاتور VWAP چیست؟

سوالات متداول