واگرایی ها و انواع آن

گاهی در تحلیل نمودار قیمتی با استفاده از اندیکاتور،  تفاوتی را مشاهده می‌کنید. مثلا سهام در حال افزایش قیمت، اما اندیکاتور کاهش را نشان دهد. به چنین رخدادی در تحلیل تکنیکال، واگرایی گفته می‌شود. واگرایی‌ها با توجه به نحوه شکل‌گیری و پیش‌بینی که از ادامه روند قیمت می‌کنند به سه نوع واگرایی معمولی، واگرایی مخفی و واگرایی زمانی تقسیم‌بندی می‌شوند. با استفاده از واگرایی‌ها می‌توانید روند آتی سهم را پیش‌بینی کرده و معاملات پرسودی را تجربه کنید.

مفهوم ‌واگرایی

همان‌طور که گفته شد، واگرایی در تحلیل تکنیکال زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهم در نمودار قیمتی برخلاف اندیکاتور عمل کند. ‌واگرایی می‌تواند بیانگر بازگشت سهم از روند یا ادامه اصلاح روند قبلی باشد. واگرایی‌ها می‌توانند همانند الگوهای بازگشتی عمل کنند یا به‌عنوان الگوی ادامه‌دهنده باشند. از واگرایی‌ها می‌توان برای شناسایی سطوح حمایت و مقاومت بالقوه نیز استفاده کرد.

 به‌عنوان مثال زمانی که اندیکاتور رو به بالا و مثبت اما قیمت نزولی و رو به پایین باشد، ‌‌واگرایی رخ داده‌است. ‌واگرایی در سهم نشان از تردید معامله‌گران در خرید و فروش دارد و به معامله‌گر اخطار می‌دهد که بایستی تصمیمات جدیدی در مورد خرید یا نگهداری سهم بگیرد. واگرایی به تحلیل‌گران در شناسایی نقاط قیمتی حساس کمک می‌کند. ‌‌واگرایی در اندیکاتورها، یکی از سیگنال‌های بسیار قوی در علم تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود.

انواع واگرایی

واگرایی‌ها همانطور که عنوان شد، پیش‌بینی‌های متفاوتی را در مورد ادامه روند قیمت انجام می‌دهند. از همین رو، دارای انواع مختلفی هستند که به توضیح هر کدام از آنها می‌پردازیم.

۱- واگرایی معمولی (Regular Divergence)

‌واگرایی معمولی حالتی از ‌واگرایی است که به‌دلیل رفتار مخالف و متضاد بین اندیکاتور و نمودار قیمتی و در انتهای یک روند حاصل می‌شود. با شناسایی واگرایی معمولی انتظار تغییر جهت روند و عملکردی شبیه به الگوی بازگشتی را داریم. واگرایی معمولی با توجه به روند و پیش‌بینی که انجام می‌دهد، دارای دو نوع است:

‌واگرایی معمولی منفی (RD-)

این نوع از واگرایی معمولی، در میان دو سقف قیمتی و در انتهای یک روند صعودی ایجاد می‌شود. در نمودار قیمتی سقف جدیدی بالاتر از سقف قبلی تشکیل می‌شود، اما اندیکاتور نمی‌تواند این را تشخیص دهد. در این زمان گفته می‌شود که واگرایی معمولی منفی رخ داده‌است. احتمال اینکه پس از این اتفاق بازار نزولی شود، بسیار بالاست. ‌‌واگرایی منفی نشانه قدرت زیاد فروشندگان و تضعیف قدرت خریداران است و آینده مطلوبی را برای سهم پیش‌بینی نمی‌کند.

واگرایی معمولی مثبت (RD+)

برخلاف واگرایی منفی، ‌واگرایی معمولی مثبت در انتهای روند نزولی و در میان دو کف قیمتی رخ می‌دهد. به این‌صورت که قیمت در نمودار قیمتی کفی پایین‌تر از کف قبلی می‌سازد، اما اندیکاتور نمی‌تواند آن را تشخیص‌دهد. واگرایی معمولی مثبت بیانگر قدرت زیاد خریداران و تضعیف قدرت فروشندگان است. بعد از شناسایی ‌واگرایی مثبت در نمودار با توجه به اندیکاتور، انتظار رشد قیمتی برای سهم مورد بررسی را داریم.

 ۲- واگرایی مخفی (Hidden Divergence)

این نوع از واگرایی زمانی تشکیل می‌شود که قیمت در حال اصلاح بوده و بیانگر ادامه اصلاح است. برخلاف ‌واگرایی معمولی، واگرایی مخفی در روند نزولی با قله‌ها و در روند صعودی با دره‌ها قابل شناسایی است. دقت داشته باشید که ‌واگرایی معمولی در انتهای یک روند نزولی یا صعودی اتفاق می‌افتد و نوید بازگشت روند را می‌دهد و پیش‌بینی و محل تشکیل متفاوتی نسبت به ‌واگرایی مخفی دارد. واگرایی مخفی به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شود:

‌‌واگرایی مخفی مثبت (HD+)

در انتهای یک روند صعودی، زمانی که اندیکاتور کفی پایین‌تر از کف قبلی خود ایجاد می‌کند، مشاهده می‌شود که نمودار قیمتی، کفی بالاتر از کف قبلی تشکیل می‌دهد. این اتفاق بیانگر ایجاد ‌‌واگرایی مخفی مثبت است و در صورت‌ مشاهده، پیش‌بینی می‌شود که قیمت به روند صعودی خود ادامه دهد. همچنین انتظار می‌رود که این نوع از ‌واگرایی در ابتدای یک کانال صعودی نیز رخ دهد. 

واگرایی مخفی منفی (HD-)

برخلاف واگرایی مخفی مثبت، این نوع از ‌واگرایی در انتهای یک روند نزولی شکل می‌گیرد و نشان‌دهنده این است که کاهش قیمت ادامه خواهد داشت. حتی می‌توان انتظار تشکیل این نوع از ‌واگرایی را در ابتدای یک کانال نزولی داشت. برای شناسایی ‌‌واگرایی مخفی منفی، باید به تشکیل سقف‌ها در روند نزولی دقت کنیم. زمانی که در نمودار قیمتی، سقفی پایین‌تر از سقف قبلی تشکیل داد، اما در اندیکاتور و در همان بازه زمانی، سقفی بالاتر از سقف قبلی تشکیل شود، واگرایی مخفی منفی ایجاد شده‌است.

در تصویر زیر می‌توانید شکل شماتیک انواع واگرایی‌ها را مشاهده کنید.

۳– واگرایی زمانی (Time Divergence)

در این نوع از واگرایی، تضاد رفتاری بین قیمت و زمان مشاهده می‌شود. در اینجا رفتار اندیکاتور مورد نظر نیست، بلکه مدت زمان اصلاح روند (مثلا تعداد کندل‌ها) مورد بررسی قرار می‌گیرد. واگرایی زمانی به دو دسته ‌واگرایی زمانی معمولی و ‌واگرایی زمانی هوشمند تقسیم‌بندی می‌شود. در واگرایی زمانی از دنباله‌های فیبوناچی زمانی برای شناسایی استفاده می‌شود. در صورتی‌که در خصوص فیبوناچی سوالی دارید، مطلب «فیبوناچی چیست» می‌تواند راهنمای مناسبی برای شما باشد.

برخی نکات درباره واگرایی‌ها

• به یاد داشته باشید که واگرایی‌ها، علت تغییر یا ادامه روند نیستند بلکه ابزاری برای شناسایی آن‌ها هستند. مشاهده واگرایی حکم هشدار را دارد و برای تصمیم‌گیری نهایی جهت خرید و فروش، می‌بایست از ابزارهای دیگر برای اطمینان بیشتر استفاده کرد.
• لزوما هر زمانی که تغییر روند رخ دهد، واگرایی وجود ندارد. وجود ‌واگرایی نشانه‌ای برای پیش‌بینی تغییر روند است، نه مهر تأییدی بر آن.
• اندیکاتورهای بسیاری در نرم‌افزارهای تحلیل‌گر نمودارهای قیمتی وجود دارند، اما به‌طور کلی از اندیکاتورهای MACD، RSI، CCI، ROC، MFI و OBV در مسیر شناسایی واگرایی‌ها استفاده می‌شوند و فراز و فرود‌های آنها با نمودار قیمتی مقایسه می‌شوند. در میان این اندیکاتورها، MACD بهتر می‌تواند به شناسایی واگرایی کمک کند. 
• یکی از رایج‌ترین اشتباهات در مورد شناسایی واگرایی‌ها، عدم تشخیص صحیح خط روند (صعودی یا نزولی) است. حتما به بالا و پایین بودن سقف و کف و صعودی و نزولی بودن خط روند توجه کنید، چرا که در غیر اینصورت دچار تصمیم اشتباه و ضرر مالی می‌شوید.
• هنگامی‌که نمودار با سرعت‌ بالا و بدون ‌واگرایی به سمت سطوح حمایت و مقاومت در‌حرکت باشد، احتمال شکست سطوح بسیار بالا است. در صورتی که شکست سطح حمایت یا مقاومت همزمان با تشکیل واگرایی رخ دهد، پیش‌بینی می‌شود که شکست فریب‌دهنده یا اصطلاحا Fake بوده و مجددا برگشت به سطح شکسته‌شده را شاهد خواهیم بود.

آنچه بهتر است مرور کنیم

بروز ‌واگرایی نشان از تردید خریداران و فروشندگان در معامله دارد. ‌واگرایی نشان‌دهنده ضعف معاملات است و به پیش‌بینی ادامه روند قیمتی سهم کمک قابل توجهی می‌کند. با فراگیری واگرایی‌ها و انجام معاملات با استفاده از شناسایی آنها در نمودار‌های قیمتی، می‌توان ریسک معاملاتی را به مقدار قابل توجهی کاهش داد و معاملات پرسودی را تجربه‌ کرد.

تصاویر از بخش ایزی چارت سامانه معاملاتی ایزی تریدر گرفته شده است.

تسلط بر واگرایی‌ها می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا نقاط ورود و خروج مناسبی را در بازار شناسایی کنند. درک درست از واگرایی‌ها و ترکیب آن‌ها با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال، علاوه بر کمک به بهبود دقت پیش‌بینی‌ها، می‌تواند به کاهش ریسک‌های معاملاتی نیز منجر شود.

سوالات متداول