تفاوت سبدگردانی اختصاصی و صندوق های سرمایه گذاری

در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری به‌طور کلی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌گیرد. در روش مستقیم، فرد سرمایه‌گذار شخصاً اقدام به تحلیل بازار، انتخاب سهام، خرید و فروش دارایی‌ها و مدیریت پرتفوی خود می‌کند. این مسیر نیازمند دانش تخصصی، زمان کافی و تجربه بالاست.

در مقابل، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم راهکاری برای افرادی است که تمایل دارند از فرصت‌های بازار بهره‌مند شوند، اما یا زمان کافی برای مدیریت سرمایه خود ندارند، یا دانش تخصصی لازم را در اختیار ندارند. دو ابزار اصلی برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم عبارت‌اند از: سبدگردانی اختصاصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری. هر یک از این روش‌ها دارای ساختار و ویژگی‌های خاص خود هستند که در ادامه به مقایسه جامع آن‌ها خواهیم پرداخت.

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

• فرآیند متفاوت
• قابلیت اعمال‌نظر
• حداقل سرمایه‌گذاری
• مدت سرمایه‌گذاری
• تعداد صندوق و سبدگردان دارای مجوز
• سوالات متداول

تفاوت سبدگردانی اختصاصی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری در موارد زیر خلاصه می‌شود:

فرآیند متفاوت

در فرآیند انعقاد قرارداد سبدگردانی اختصاصی، شخص سبدگردان طی مصاحبه با سرمایه‌گذار و پاسخگویی او به سؤالات سنجش ریسک، ویژگی‌های سرمایه‌گذاری‌ موردنظر و سطح ریسک او را برآورد می‌کند. بعد از دریافت سرمایه و انعقاد قرارداد، با توجه به اطلاعاتی که سبدگردان از مرحله قبل به دست آورده، اقدام به خریدوفروش و سرمایه‌گذاری متناسب با شرایط او می‌نماید.

اما سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه ‌گذاری، برخلاف سبدگردانی به این صورت است که شخص سرمایه‌گذار پس از دریافت مشاوره و برآوردهای شخصی خود، یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری‌ موجود را که استراتژی آن به شرایط و اهداف وی نزدیک‌تر می‌باشد را انتخاب کرده و وجه مورد نظر خود را به حساب صندوق واریز می‌کند. سپس از طریق تکمیل فرم پذیره‌نویسی صندوق، اقدام به سرمایه‌گذاری‌ در صندوق کرده و متناسب با آورده وی تعدادی از واحد‌های صندوق تحت مالکیت او قرار می‌گیرد. 

همچنین دسته‌ای از صندوق‌ها «قابل معامله در بورس» هستند و می‌توان مانند خریدوفروش سهام، از سامانه معاملاتی کارگزاری واحدهای آن‌ها را خریدوفروش نمود. یا در موردی خاص صندوق حامی با مانده وجوه مشتریان برای آن‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند.

صندوق حامی یک صندوق درآمد ثابت ویژه مشتریان کارگزاری مفید است که به مبالغ راکد قدرت خرید کاربران، سود روز شمار تخصیص می‌دهد. این سود در انتهای هر ماه محاسبه شده و در اولین روز کاری ماه بعد به قدرت خرید مشتریان اضافه می‌گردد. بدین ترتیب وجوه بلا استفاده در قدرت خرید کاربران کارگزاری مفید، راکد نمانده و می‌تواند بازدهی مطلوبی را برای آنان فراهم کند.

قابلیت اعمال‌نظر

 در سبدگردانی، شخص سرمایه‌گذار می‌تواند فعالیت سبدگردان را رصد کرده و در صورت نیاز در سبد خود اعمال‌نظر نماید. در خصوص سبدگردانی، ممکن است تمایل داشته باشید که راه‌های شناخت و انتخاب شرکت‌های سبدگردانی مناسب را بیابید، که در این خصوص پیشنهاد ما به شما استفاده از مقاله «بهترین شرکت سبدگردانی» است.

اما شخص دارنده واحدهای عادی صندوق سرمایه‌گذاری‌، تنها می‌تواند با توجه به گزارش‌هایی که صندوق به‌صورت دوره‌ای منتشر می‌کند، مانند گزارش پرتفوی صندوق‌ که به صورت ماهانه منتشر می‌شود، ترکیب کل دارایی‌های صندوق و فعالیت کلی صندوق را رصد کند و توانایی اعمال‌نظر را ندارد.

حداقل سرمایه‌گذاری

برای سرمایه‌گذاری‌ در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، می‌توان حداقل یک واحد از واحدهای آن خریداری نمود. در حال حاضر ارزش واحدهای صندوق‌های قابل معامله چند هزار تومان و سایر صندوق‌های موجود در بازار سرمایه از چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان است. اما برای انعقاد قرارداد سبدگردانی اختصاصی، هر سبدگردان حداقل سرمایه مورد نیاز خود را تعیین کرده است. از چند ده میلیون گرفته تا چند میلیارد تومان. حداقل این مبلغ برای استفاده از خدمات سبدگردانی اختصاصی کارگزاری مفید، مبلغ ۵ میلیارد تومان است.

مدت سرمایه‌گذاری

قراردادهای سبدگردانی معمولاً یک‌ساله یا دوساله است و عملاً بلندمدت است. اما سرمایه ‌گذاری در صندوق‌ها می‌تواند برای زمان‌های کوتاه‌تر و حتی چندروزه هم انجام شود. همان‌طور که در قراردادهای سبدگردانی برای فسخ قرارداد قبل از سررسید تمهیداتی اندیشیده شده است، سرمایه‌گذاری‌ در برخی از صندوق‌ها هم برای کمتر از سه ماه، به‌صورت پله‌ای مشمول جریمه خواهد شد.

سطح ریسک و بازدهی

به‌طور معمول، سبدگردانی اختصاصی پتانسیل بازدهی بالاتری نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد؛ چرا که پرتفوی هر فرد به‌صورت اختصاصی و متناسب با درجه ریسک‌پذیری او طراحی می‌شود. البته این بازدهی بیشتر، معمولاً با سطح ریسک بالاتری نیز همراه است. از سوی دیگر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به نوع ساختارشان، در سطوح مختلفی از ریسک و بازدهی قرار دارند؛ به عنوان مثال، صندوق‌های درآمد ثابت ریسک کمتری دارند اما در عوض بازدهی آن‌ها نسبت به صندوق‌های سهامی نیز محدودتر است.

تنوع در ترکیب دارایی‌ها

 یکی از تمایزهای مهم میان سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، در میزان انعطاف‌پذیری و تنوع‌سازی در سبد دارایی‌ها است. در سبدگردانی، مدیر سبد می‌تواند بر اساس ویژگی‌ها و اهداف هر سرمایه‌گذار، پرتفویی کاملاً متنوع و سفارشی‌سازی‌شده ایجاد کند. این پرتفوی ممکن است شامل ترکیبی از سهام، اوراق بدهی، طلا، ارز، یا سایر دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری باشد.

در مقابل، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز برای کاهش ریسک، دارایی‌های خود را متنوع می‌کنند؛ اما چارچوب مشخصی برای نحوه تخصیص دارایی‌ها دارند. به عنوان نمونه، در صندوق‌های درآمد ثابت، حداقل ۷۰ درصد منابع باید به اوراق با درآمد ثابت اختصاص یابد و در صندوق‌های طلا نیز همین میزان باید به گواهی سپرده سکه طلا تخصیص داده شود. این محدودیت‌ها اگرچه ریسک را کاهش می‌دهند، اما انعطاف‌پذیری کمتری نسبت به سبدگردانی دارند.

به عقیده بسیاری از کارشناسان سرمایه گذاری، تشکیل پرتفوی هوشمند با صندوق های سرمایه گذاری بهترین روش سرمایه گذاری در بورس به شمار می‌رود.

تعداد صندوق و سبدگردان دارای مجوز

در حال حاضر، ۳۵ شرکت سبدگردان مجوزهای لازم را دریافت نموده و به‌صورت قانونی مشغول فعالیت هستند که مشخصات آن‌ها از طریق این لینک قابل مشاهده است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مورد استفاده عموم سرمایه‌گذاران، با توجه به ترکیب دارایی آن‌ها، در دسته‌های سهامی، شاخصی، اهرمی، مختلط، درآمد ثابت و کالایی (مبتنی بر سکه طلا) قرار می‌گیرند. در حال حاضر حدود ۱۸۰ صندوق سرمایه ‌گذاری با داشتن مجوزهای مربوطه مشغول به فعالیت هستند که مشخصات آن‌ها از طریق این لینک قابل مشاهده است.

در نهایت، انتخاب بین سبدگردانی اختصاصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری به میزان سرمایه، هدف مالی، مدت‌زمان سرمایه‌گذاری و میزان تمایل فرد به مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها بستگی دارد. اگر سرمایه‌گذار به‌دنبال مدیریت کاملاً شخصی‌سازی‌شده با بازدهی بالقوه بالاتر و ریسک بیشتر است، سبدگردانی اختصاصی گزینه مناسب‌تری است. اما برای افرادی که سرمایه کمتری دارند یا ترجیح می‌دهند بدون دخالت مستقیم و با ریسک متعادل‌تری وارد بازار شوند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری انتخابی مطمئن، متنوع و در دسترس‌تر خواهند بود.

سوالات متداول