هر آنچه باید درباره سبدگردانی در بورس بدانید

برخی از افراد علی‌رغم تمایل برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، فرصت لازم برای آموزش بورس و یادگیری مفاهیم مربوطه را ندارند. سبدگردانی اختصاصی، از جمله روش‌های سرمایه‌گذاری غیر مستقیم است که می‌تواند برای این دسته از سرمایه‌گذاران مناسب باشد. در ادامه به بررسی سبدگردانی، ویژگی‌های بهترین شرکت های سبدگردان و حداقل سرمایه برای سبدگردانی می‌پردازیم.

سبدگردانی چیست؟

بر اساس قانون بازار اوراق بهادار، سبدگردان شخصیتی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع، به خریدوفروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد.

به عبارت ساده‌تر، سبدگردانی به معنای سپردن دارایی‌ها به یک شخص حقوقی مجاز است تا تصمیم‌گیری برای خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار را به ‌جای سرمایه‌گذار انجام دهد. سبدگردان به پشتوانه تخصص و تجربه خود و در راستای کسب سود برای سرمایه‌گذار، دارایی‌ها را به طور صحیح در سبد سرمایه‌گذاری می‌چیند. این دارایی‌ها می‌تواند شامل وجه نقد، سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق سکه بهار آزادی و… باشد. مالکیت این سبد به صورت کامل به سرمایه‌گذار تعلق داشته و تنها مدیریت آن توسط سبدگردان انجام می‌شود. 

ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه‌گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد. در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق های سرمایه گذاری، اخیرا «سبد گردانی» مورد توجه قرار گرفته است. تا پیش‌ از این نیز تجربه سبدگردانی‌ به‌طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است.

مدیریت حرفه‌ای ریسک در سبدگردانی

با توجه به اینکه سبدگردان‌ها خبره در امر سرمایه‌گذاری هستند، با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای، بر اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب از دارایی های متنوع برای او تشکیل داده و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کنند. همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود. در نتیجه سبدگردان با تکیه بر تجربه و تخصص خود می‌تواند ریسک را موثرتر از خود سرمایه‌گذار مدیریت کند.

مزایای ‌سبدگردانی‌

مزیت عمده سبدگردانی در استفاده از توان حرفه‌ای مدیر سبد و مشاوره‌های تیم مدیران سرمایه‌گذاری است. این مسئله باعث می‌شود که تصمیمات گرفته‌شده با بررسی گزارش‌های مالی و اخبار بازار سرمایه به انجام برسد. در واقع تمایز سبدگردانی نسبت به سرمایه گذاری انفرادی یا از طریق سایر نهادهای مالی در همین نکته نهفته است.

همان‌طور که اشاره شد، در فرآیند سبد گردانی برای هر یک از سرمایه‌گذاران، به‌صورت جداگانه سبدی تشکیل می‌شود که ترکیب آن با توجه به سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار و میزان سرمایه او تعیین و نظرات شخصی او در مورد سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود. این‌ یک تفاوت مهم در سبد گردانی نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. 

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله «‌سبدگردانی‌ اختصاصی در کارگزاری مفید» را مطالعه کنید.

محدودیت‌‌های سبدگردانی

به دلیل شرایط خاص قراردادهای سبدگردانی و نیاز به سرمایه زیاد، این خدمت الزاما مناسب تمامی سرمایه‌گذاران نیست. مدت زمان قرارداد سبدگردانی نیز معمولا یک‌سال است. در صورت خروج پیش از اتمام قرارداد، محدودیت‌هایی برای سرمایه‌گذار اعمال خواهد شد. علاوه بر این، دید بلندمدت متقاضی استفاده از این خدمت در کنار شناخت نسبی او از سازوکار بازار سرمایه پیش نیازهای دیگری است که عدم وجود آنها امکان ارائه خدمات در این حوزه را محدود می‌کند.

گرچه سبدگردانی را می‌توان یکی از با ارزش‌ترین خدمات قابل ارائه در حوزه مدیریت دارایی دانست، اما این موضوع نافی ارزش سایر خدمات قابل ارائه در این حوزه نیست. صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توانند منافع بسیاری برای متقاضیان سرمایه‌گذاری در بورس خلق کنند که دست کمی از خدمات سبدگردانی‌ ندارد. 

در واقع می‌توان این دو  رویکرد حوزه مدیریت دارایی را در بسیاری از موارد همچون بهره مندی از مدیریت حرفه‌ای دارایی، استفاده از تجارب، دانش و توانمندی‌های متخصصان خبره، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس، افزایش احتمال کسب بازده بالاتر و موارد از این دست، مشابه دانست.

برای کسب اطلاع بیشتر در خصوص تفاوت سبدگردانی‌ و صندوق‌ها مقاله «تفاوت سبدگردانی‌‌ اختصاصی و صندوق های سرمایه گذاری» را مطالعه کنید.

حداقل سرمایه برای سبدگردانی‌

از آنجا که سبد گردانی، مدیریت اختصاصی دارایی‌های اشخاص بوده و هزینه بالاتری نسبت به سایر خدمات قابل ارائه از جمله صندوق های سرمایه گذاری دارد، در نتیجه شرکت‌های سبدگردان حداقلی از سرمایه‌ را برای پذیرش لحاظ می‌کنند. حداقل سرمایه برای ‌سبدگردانی‌ در شرکت‌های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال در کارگزاری مفید حداقل سرمایه مورد نیاز برای انعقاد قرارداد سبدگردانی ۵ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. 

آیا تضمینی برای سود سبدگردانی‌ وجود دارد؟

با توجه به اینکه پرتفوی هر سرمایه‌گذار با توجه به میزان ریسک‌پذیری و ویژگی‌های فردی تعیین می‌شود، نمی‌توان سود مشخصی را برای همه به صورت یکسان اعلام کرد. نکته حائز اهمیت اینجاست که سود سبدگردان‌ در گرو کسب سود پرتفوی سرمایه‌گذاران است. در نتیجه سبدگردان حداکثر تلاش خود را بکار خواهد بست تا سبد سرمایه مشتریان، بیشترین سود ممکن را کسب کند. 

کارمزد سبدگردانی

کارمزد سبدگردانی براساس مقررات و مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار و قرارداد منعقد شده با مشتریان محاسبه می‌شود. فرمول پیشنهادی کارمزد توافقی است. کارمزد ‌سبدگردانی‌ معمولا از دو بخش مدیریت و عملکرد تشکیل می‌شود. کارمزد مدیریت مبتنی بر اخذ کارمزد ثابت مختصر و براساس دارایی تحت مدیریت تعیین می‌شود. اما کارمزد عملکرد کاملا متغیر است و متناسب با افزایش بازده سبد سهام مدیریت شده و با توافق طرفین قرارداد تعیین می‌شود. 

برای کسب اطلاع بیشتر در رابطه با کارمزد ‌سبدگردانی‌ و نحوه محاسبه آن مقاله «کارمزد ‌سبدگردانی‌‌‌ چقدر است؟» را مطالعه کنید.

بهترین شرکت سبدگردان چه ویژگی‌های دارد؟

پس از آشنایی با جنبه‌های مختلف سبدگردانی‌ شاید این سوال برای شما مطرح شود که چگونه می‌توان بهترین شرکت سبدگردان را شناسایی کرد؟

از آنجایی که سبدگردانی توسط تیمی از افراد انجام می‌شود، کیفیت خدمات،‌ به کیفیت نیروی انسانی شرکت مورد نظر بستگی دارد. ویژگی‌هایی مانند تجربه، تخصص و خوشنامی از جمله عواملی هستند که اهمیت بالایی در این حوزه دارند. در ادامه ویژگی‌هایی که می‌توان برای انتخاب بهترین شرکت ‌سبدگردان بررسی کرد را مرور می‌کنیم.

سابقه شرکت سبدگردان در مدیریت سرمایه

یکی از بهترین ابزار‌های سنجش عملکرد یک شرکت، بررسی نحوه عملکرد آن در سنوات گذشته است. هرچه شرکت‌ها موفقیت بیشتری در مدیریت سبد مشتریان کسب کرده باشند، می‌توان با خیالی آسوده‌تر به آن‌ها اعتماد کرد. 

مجاز بودن شرکت سبدگردان را بررسی کنید

شرکت‌هایی که تمایل به ارائه خدمات سبدگردانی دارند، باید از سازمان بورس مجوز رسمی داشته باشند. دریافت این مجوز نیاز به شرایط خاصی داشته و هر شرکتی امکان دریافت آن را ندارد. به عنوان مثال موسسین شرکت نباید پیشینه‌ی کیفری یا تخلفاتی داشته باشند، صلاحیت حرفه‌ای مدیران و عوامل مدیریتی باید قابل احراز باشد و… . 

توجه داشته باشید که تنها افراد حقوقی دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار مجاز به ارائه خدمت سبدگردانی هستند و هیچ شخصیت حقیقی قانونا مجاز به سبدگردانی‌ نیست. 

به نرخ کارمزد دریافتی سبدگردان توجه کنید

همانگونه که اشاره شد کارمزد سبدگردانی از دو بخش ثابت و متغیر تشکیل می‌شود. این نرخ در شرکت‌های مختلف متفاوت است. در نتیجه هنگام انتخاب شرکت مورد نظر حتما میزان کارمزد دریافتی را مد نظر داشته باشید.

خدماتی را که سبدگردان‌ها ارائه می‌کنند بررسی کنید

بهترین شرکت سبدگردان همیشه تلاش خواهد کرد تا بهترین خدمات را نیز ارائه کند. برخی از این خدمات شامل موارد زیر است. 

• پشتیبانی مناسب و امکان برگزاری جلسه بین سبدگردان و سرمایه‌گذار: یکی از مهمترین ویژگی‌های بهترین شرکت های سبدگردان تعامل مناسب با سرمایه‌گذاران و اطلاع از دغدغه‌های ایشان است.
• ارائه گزارش‌های دوره‌ای به سرمایه‌گذار: شرکت‌های معتبر همواره سرمایه‌گذاران را در جریان اقدامات قرار می‌دهند.
• ارزش دارای‌های تحت مدیریت: هرچه یک شرکت دارایی بیشتری را تحت مدیریت داشته باشد، نشان از اعتماد تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران و موفقیت بیشتر سبدگردان‌ در مدیریت دارایی افراد دارد. شرکت سبدگردان انتخاب مفید با بیش از ۳۴ هزار میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت در مجموع سبدها و صندوق‌ها یکی از بزرگترین سبدگردان‌های بازار سرمایه ایران محسوب می‌شود.

سوالات متداول