اختیار معامله در مفید آنلاین

اختیار معامله به‌عنوان یکی از ابزارهای مالی مدرن، با ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع، گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. با این حال این بازار با ریسک‌هایی نیز همراه است که از نوسانات قیمتی و اثرات اهرم مالی ناشی می‌شود. این ویژگی‌ها، اگرچه می‌توانند بازدهی قابل‌توجهی ایجاد کنند، اما در صورت مدیریت نادرست، احتمال زیان‌های جدی یا حتی از بین رفتن سرمایه را به همراه دارند. بنابراین، ورود موفق به این بازار مستلزم کسب دانش تخصصی و تدوین استراتژی‌های دقیق برای مدیریت و کاهش ریسک‌ها است.

مفهوم قرارداد اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله (Option Contract) یکی از انواع اوراق مشتقه است که به خریدار آن حق (و نه الزام) خرید یا فروش دارایی پایه را در آینده و زمان مشخصی،‌ با قیمت توافق‌شده می‌دهد. این قراردادها به دو نوع تقسیم می‌شوند: اختیار خرید (Call Option) که به خریدار آن، حق (و نه الزام) خرید دارایی پایه با قیمت مشخص را در آینده می‌دهد. در صورت خرید اختیار خرید، افزایش قیمت دارایی در بازار می‌تواند برای دارنده سودآور باشد.

اختیار فروش (Put Option) که به خریدار آن، حق فروش دارایی پایه را در آینده با قیمت مشخص می‌دهد. در صورت خرید اختیار فروش، کاهش قیمت دارایی در بازار می‌تواند برای دارنده سودآور باشد.

در قراردادهای اختیار معامله، چهار نوع موقعیت اصلی وجود دارد:

• خرید اختیار خرید (Long Call Option)
• فروش اختیار خرید (Short Call Option)
• خرید اختیار فروش (Long Put Option)
• فروش اختیار فروش (Short Put Option)

بیشتر بخوانید: اختیار معامله سهام

فعالسازی قرارداد اختیار معامله

با توجه به ماهیت پرریسک قراردادهای اختیار معامله، تایید قرارداد اختیار معامله در مفیدآنلاین برای فعالیت در این بازار ضروری است.

در صورتی که قرارداد اختیار معامله برای شما فعال نیست، نیاز است پس از ورود به سامانه مفید آنلاین و کلیک بر روی علامت فلش مطابق با تصویر زیر گزینه «بازار اختیار» را انتخاب کنید.

سپس در سمت چپ گزینه «امضای قرارداد اختیار» را انتخاب کرده و وارد صفحه جدیدی خواهید شد. 

بر روی گزینه «قرارداد اختیار معامله» کلیک کرده و متن قرارداد را مطالعه کنید. در صورت لزوم تیک مربوط به قرارداد را فعال کرده و گزینه «تایید قرارداد» را انتخاب کنید.

پس از تکمیل فرآیند، «قرارداد اختیار معامله» در بخش توافق‌نامه‌ها و قراردادهای سامانه مفید آنلاین به وضعیت «تایید شده» نمایش داده می‌شود و امکان اخذ موقعیت‌های اختیار برای شما فراهم خواهد شد.

آشنایی با بخش بازار اختیار معامله در مفید آنلاین

بخش بازار اختیار معامله در سامانه مفید آنلاین یکی از قابلیت‌های کاربردی این سامانه است که دسترسی آسان به بازار اختیار را فراهم می‌کند. برای ورود به این بخش نیاز است گزینه «بازار اختیار» را مطابق با تصویر زیر انتخاب کرده و از قسمت جست‌وجوی نماد، بر روی قرارداد مورد نظر کلیک کنید. با انتخاب نماد، جزئیاتی از قرارداد شامل آخرین قیمت، قیمت پایانی، قیمت اعمال و گزینه‌های خرید و فروش نمایش داده می‌شود.

۱. ماشین حساب محاسبه وجه تضمین

مطابق با تصویر بالا، شماره «۱» به بخش «ماشین حساب محاسبه وجه تضمین» اختصاص دارد. این بخش شامل سه قسمت «بلک شولز»، «نوسان‌پذیری ضمنی» و «وجه تضمین» می‌شود.

بلک شولز:  این بخش قیمت منصفانه معامله را بر اساس محاسبات مدل بلک-شولز نمایش می‌دهد. مدل بلک‌شولز ابزاری ریاضی برای محاسبه قیمت منصفانه قراردادهای اختیار معامله است که بر اساس عواملی مانند قیمت دارایی پایه، قیمت اعمال، زمان تا انقضا، نوسان‌پذیری، و نرخ بهره بدون ریسک عمل می‌کند.

نوسان‌پذیری ضمنی: نوسان‌پذیری ضمنی پیش‌بینی بازار از نوسانات احتمالی قیمت یک دارایی در آینده است که در قیمت فعلی آپشن‌ها منعکس می‌شود. این شاخص به معامله‌گران در ارزیابی ریسک و تصمیم‌گیری‌های معاملاتی کمک می‌کند.

وجه تضمین: در معاملات اختیار، اگر به‌عنوان فروشنده قراردادهای اختیار خرید یا فروش فعالیت کنید، مبلغی به‌عنوان وجه تضمین در حساب شما بلوکه می‌شود. در این قسمت با وارد کردن اطلاعاتی مانند نوع قرارداد، قیمت اعمال، قیمت دارایی پایه، قیمت و تعداد مدنظر، وجه تضمین مورد نیاز محاسبه می‌شود.

۲. زنجیره قراردادها

در تصویر بالا شماره «۲» به بخش «زنجیره قراردادها» اختصاص دارد. زنجیره آپشن که در سامانه مفید آنلاین ارائه شده است، ابزاری مهم برای معامله‌گران بازار آپشن است و اطلاعات جامعی در مورد وضعیت قراردادها ارائه می‌دهد. با جستجوی دارایی پایه، تمامی قراردادهای فعال مرتبط با نماد در سررسیدهای مختلف قابل مشاهده بوده و داده‌های مهمی مانند قیمت اعمال، حجم معاملات و ارزش معاملات در این بخش نمایش داده می‌شود. 

مطابق با تصویر بالا، در این بخش با کلیک روی هر یک از تاریخ‌های موجود در سطر «سررسیدها» (مانند ۱۴۰۲/۱۲/۰۱، ۱۴۰۴/۰۱/۰۷ و …)، می‌توانید قراردادهای اختیار خرید و فروش مرتبط با آن تاریخ سررسید را مشاهده کنید. علاوه بر این، تعداد روزهای باقی‌مانده تا تاریخ سررسید، برای هر قرارداد نیز قابل بررسی است.

۳. اطلاعات دارایی پایه

شماره «۳» به بخش «اطلاعات دارایی پایه» اختصاص دارد و شامل جزئیاتی درباره نماد، از جمله پنج مظنه برتر، عمق بازار، نمودار عمق بازار، مشخصات نماد و معاملات حقیقی و حقوقی است.

موقعیت‌های من

در صورت اخذ موقعیت در قراردادهای اختیار معامله، اطلاعات آن در بخش «موقعیت‌های من» در سامانه مفید آنلاین نمایش داده می‌شود. این بخش اطلاعاتی از جمله جزئیات قرارداد، نوع موقعیت، تعداد موقعیت‌های باز، توثیق‌شده و توثیق‌نشده، وجه تضمین بلوکه‌شده، تاریخ سررسید، تعداد روز تا سررسید و گزینه‌های مربوط به عملیات را نمایش می‌دهد. همچنین با انتخاب گزینه «تسویه»، جزئیات مربوط به تاریخ تسویه، جزئیات تسویه فیزیکی یا نقدی برای قرارداد نیز قابل مشاهده است. در صورت لزوم امکان انجام تسویه از این بخش وجود دارد.

نکته: زمان تسویه در قراردادهای اختیار معامله به تاریخی اشاره دارد که قرارداد منقضی شده و اعتبار آن به پایان می‌رسد. در این زمان، خریدار اختیار، این حق را دارد که قرارداد خود را اعمال کند. این تاریخ به خریدار اختیار خرید و فروش امکان می‌دهد تا یک روز پیش از سررسید (برای تسویه نقدی) یا در روز سررسید (برای تسویه فیزیکی)، درخواست تسویه خود را ثبت کند.

سفارشات باز

این بخش شامل تمام سفارش‌هایی است که کاربر در همان روز معاملاتی ثبت کرده است. با فعالسازی گزینه «فقط سفارشات اختیار» تنها سفارشات باز که مربوط به قرارداد اختیار معامله هستند نمایش داده می‌شود. این بخش شامل جزئیاتی مانند نام نماد، عملیات، نوع، زمان، حجم و … می‌شود.

سفارشات امروز

در این بخش، تمامی سفارش‌های ثبت‌شده توسط کاربر در همان روز معاملاتی نمایش داده می‌شود. با فعالسازی گزینه «فقط سفارشات اختیار» تنها سفارشاتی که مربوط به قرارداد اختیار معامله هستند نمایش داده می‌شود. این بخش شامل جزئیاتی مانند نام نماد، عملیات، نوع (خرید یا فروش)، زمان، حجم، قیمت و … می‌شود.

مطابق با تصویر زیر در قسمت «وضعیت» امکان بررسی وضعیت سفارش ثبت شده نیز وجود دارد. 

معاملات امروز

بخش معاملات امروز شامل خرید و فروش‌های انجام‌شده در همان روز است. این قسمت به کاربر کمک می‌کند تا جزئیات معاملات موفق خود را بررسی کند. با فعالسازی گزینه «فقط معاملات اختیار» تنها معاملات مربوط به قرارداد اختیار معامله نمایش داده می‌شود. این بخش شامل جزئیاتی مانند نام نماد، عملیات، نوع (خرید یا فروش)، حجم انجام شده، قیمت و زمان دقیق سفارش می‌شود.

پیش‌نویس‌ها

این بخش تمامی سفارش‌هایی را که کاربر به‌عنوان پیش‌نویس با تعداد و قیمت دلخواه ذخیره کرده‌ است را نمایش می‌دهد. در همین بخش با کلیک بر روی گزینه «ارسال سفارش» امکان ثبت سفارش برای هر یک از پیش‌نویس‌ها فراهم است. با فعالسازی گزینه «فقط نمادهای اختیار» تنها پیش‌نویس‌هایی که مربوط به قرارداد اختیار معامله باشند نمایش داده می‌شود.

نمای بازار اختیار 

بخش نمای بازار اختیار یکی از قسمت‌های مهم و کاربردی در معاملات اختیار است که اطلاعات جامع و کاملی از قراردادهای اختیار معامله نمایش می‌دهد. در این بخش امکان جست‌وجوی قرارداد بر اساس انتخاب دارایی پایه یا تاریخ سر رسید وجود دارد. با جست‌وجوی قرارداد اختیار، جزئیات هر ستون به شرح زیر است:

نماد: در این بخش، نام نماد اختیار معامله شامل نماد پایه و تاریخ سررسید نمایش داده می‌شود. حرف (ض) در ابتدای نام نماد نشان‌دهنده اختیار خرید و حرف (ط) نشان‌دهنده اختیار فروش است. برای مثال، اگر نماد «خودرو» به عنوان اختیار خرید باشد، به شکل «ض + ۳ حرف اصلی نماد پایه + یک عدد» نمایش داده می‌شود، مانند «ضخود ۱۱۰۵». در اینجا، «ض» بیانگر اختیار خرید است و دو رقم اول (۱۱) نشان‌دهنده ماه بهمن و دو رقم بعدی نمایانگر شمارنده یا ترتیب قرارداد هستند. 

نوع: نوع قرارداد (CALL یا PUT) را مشخص می‌کند. CALL به معنای اختیار خرید و PUT به معنای اختیار فروش است.

دارایی پایه: دارایی پایه به دارایی‌ای اشاره دارد که قرارداد اختیار معامله بر اساس آن تنظیم و ارزش‌گذاری می‌شود.

تاریخ سر رسید: تاریخی است که قرارداد اختیار معامله منقضی شده و اعتبار خود را از دست می‌دهد. پس از این تاریخ، قرارداد دیگر قابل اجرا نخواهد بود.

قیمت اعمال: مبلغی است که در صورت تمایل خریدار اختیار خرید  و فروش به استفاده از حق خود در زمان سر رسید، معامله بر اساس آن انجام می‌شود. این قیمت نقش کلیدی در سودآوری قرارداد دارد و در مشخصات قرارداد ثبت شده است.

آخرین قیمت: نشان‌دهنده آخرین قیمتی است که قرارداد در آن لحظه مورد معامله قرار گرفته است.

قیمت پایانی: قیمت پایانی نمایانگر میانگین موزون قیمت معاملات قرارداد است که با در نظر گرفتن حجم معاملات، حجم مبنا، و قیمت پایانی روز قبل محاسبه می‌شود.

قیمت پایانی دارایی پایه: میانگین موزون قیمت معاملات انجام‌شده بر روی دارایی پایه در طول یک روز معاملاتی است.

وضعیت: این ستون وضعیت معاملاتی قرارداد اختیار را نمایش می‌دهد و شامل سه حالت «در سود» (ITM)، «بی‌تفاوت» (ATM)، و «در زیان» (OTM) است:

• در سود (In The Money): زمانی که قیمت دارایی پایه از قیمت اعمال قرارداد اختیار خرید بالاتر باشد و خریدار با اعمال قرارداد به سود برسد،  وضعیت قرارداد «در سود» قرار دارد. 
• بی‌تفاوت (At The Money): در این حالت، قیمت اعمال قرارداد با قیمت نقدی دارایی پایه برابر است و خریدار با اعمال قرارداد هیچ سود یا زیانی نمی‌کند. این وضعیت به دلیل تعادل قیمت‌ها، «بی‌تفاوت» نامیده می‌شود.
• در زیان (Out of The Money): اگر قیمت دارایی پایه کمتر از قیمت اعمال قرارداد اختیار خرید باشد و خریدار با اعمال قرارداد دچار زیان شود، قرارداد در وضعیت «در زیان» قرار دارد. 

مانده تا سررسید: تعداد روزهای باقی‌مانده تا تاریخ سررسید قرارداد را نمایش می‌دهد. خریدار قرارداد در آن تاریخ باید تصمیم بگیرد که از حق خرید یا فروش دارایی پایه استفاده کرده (تسویه نقدی یا فیزیکی) یا از اعمال قرارداد صرف‌نظر می‌کند. پس از این تاریخ، قرارداد معتبر نخواهد بود و دیگر قابل اجرا یا معامله نیست. بخش مانده تا سررسید یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های سامانه مفید‌ آنلاین است که به تعیین ارزش زمانی و قابلیت معامله قراردادها کمک می‌کند.

موقعیت باز: این ستون تعداد قراردادهای باز در هر نماد را نشان می‌دهد. موقعیت باز به معنای تعداد کل قراردادهای خریداری‌شده یا فروخته‌شده‌ای است که هنوز منقضی نشده‌اند و در جریان معاملات باقی مانده‌اند. این شاخص به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا سطح فعالیت و حجم معاملات در یک قرارداد خاص را ارزیابی کنند. 

ارزش معامله: ارزش کل معاملات انجام‌شده برای قرارداد در روز جاری است.

حجم معامله: حجم کل قراردادهای معامله‌شده در روز جاری را نمایش می‌دهد.

فیلتر پیشرفته در نمای بازار اختیار

بخش «فیلتر پیشرفته» در نمای بازار اختیار، ابزاری کاربردی برای محدود کردن و نمایش اطلاعات مورد نیاز است. این بخش به کاربران امکان می‌دهد تا بر اساس معیارهای مختلف، داده‌های مورد نظر خود را جستجو و مشاهده کنند. برخی از فیلترهای قابل تنظیم عبارتند از:

• نوع اختیار: کاربران می‌توانند بین قراردادهای «اختیار خرید» و «اختیار فروش» جستجو کنند.
• وضعیت قرارداد: امکان فیلتر کردن قراردادها بر اساس وضعیت معاملاتی (ITM، ATM و OTM) فراهم است.
• بیشترین موقعیت باز: نمایش قراردادهایی که تعداد موقعیت‌های باز بیشتری دارند.
• بیشترین حجم معامله: نمایش قراردادهایی با بالاترین حجم معاملات روز.
• دارای خریدار یا فروشنده: امکان مشاهده قراردادهایی که خریدار یا فروشنده فعال دارند.
• دارای حجم امروز: فیلتر کردن قراردادهایی که امروز حجم معاملاتی ثبت کرده‌اند.

همچنین، کاربران می‌توانند فیلترهای ترکیبی خود را بسازند و ذخیره کنند. گزینه‌های «ساخت فیلتر جدید»، «پاک کردن فیلترهای ترکیبی» و «اعمال فیلترهای ترکیبی» برای مدیریت این تنظیمات ارائه شده است. این ابزار به معامله‌گران کمک می‌کند تا با تمرکز بر داده‌های مهم‌تر، تصمیمات دقیق‌تری بگیرند.

دیده‌بان‌ های من 

با فعالسازی تیک در کنار هر یک از قراردادهای اختیار معامله و کلیک بر روی گزینه «افزودن به دیده‌بان»، قرارداد موردنظر به بخش «دیده‌بان های من» افزوده خواهد شد.همچنین با جستجوی نماد در کادر «افزودن نماد به دیده‌بان» و انتخاب ستاره رو به روی نام نماد، می‌توانید قراردادها را به گروه‌های ایجاد شده در بخش دیده‌بان خود اضافه کنید.

قراردادهای اختیار معامله، با ارائه فرصت‌های متنوع سرمایه‌گذاری، به عنوان یکی از ابزارهای مالی پیشرفته برای مدیریت ریسک و بهره‌برداری از نوسانات بازار به شمار می‌آیند. این ابزارها با وجود پتانسیل بالای سودآوری، به دلیل پیچیدگی‌ و ریسک‌های ذاتی، مستلزم کسب دانش تخصصی، تحلیل دقیق و استفاده از ابزارهای پیشرفته نظیر فیلترهای هوشمند در سامانه‌های معاملاتی هستند. آشنایی با بخش‌های مختلف بازار اختیار معامله، در سامانه مفید آنلاین به معامله‌گران کمک می‌کند تا عملکرد موفق‌تری در این بازار داشته باشند. 

سوالات متداول