قرارداد آتی نقره

ایجاد بسترهای متنوع برای سرمایه‌ گذاری به فعالان بازار سرمایه کمک می‌کند تا پوشش ریسک بهتری داشته باشند. معاملات قرارداد آتی نقره در بازار مشتقه بورس کالا می‌تواند یکی از این بسترهای متنوع برای سرمایه گذاری باشد. کاربران می‌توانند پس از اخذ کد معاملاتی آتی از طریق کارگزاری مفید، برای معاملات این قرارداد اقدام کنند.

چگونگی اخذ کد معاملاتی مشتقه (آتی)

پیش از داشتن کد معاملاتی آتی لازم است کد بورسی داشته باشید. برای دریافت کد بورسی به صورت کاملا غیر حضوری به لینک زیر مراجعه کنید.

برای آشنایی با چگونگی دریافت کد معاملاتی نیز به مطلب «نحوه دریافت کد معاملاتی‌ آتی کالا» مراجعه کنید.

بازار آتی کالا چگونه بازاری است؟

بازار آتی کالا بازاری است که در آن طبق قرارداد، تمامی توافق‌ها در زمان حال، اما معامله در زمان آینده صورت می‌گیرد. از جمله ویژگی‌های قرارداد آتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سررسید معین (در آینده)
• مقدار مشخصی از کالا
• استانداردهای از قبل تعیین‌شده
• قیمت توافق‌شده 

مزایای بازار آتی کالا

• پوشش ریسک: حداقل کردن یا از بین بردن ریسک ناشی از نوسانات قیمت
• کارمزد اندک معاملات و معافیت مالیاتی: کارمزد معاملات قراردادهای آتی بسیار کمتر از معاملات سهام
• دارای اهرم مالی:  معامله بدون داشتن مبلغی به اندازه ارزش کالای مورد نظر
• بازاری دو طرفه: امکان کسب سود چه با افزایش قیمت چه کاهش آن
• تسویه حساب روزانه: منظور شدن سود و زیان مشتریان در پایان هر روز معاملاتی به حساب آن‌ها

مشخصات قرارداد آتی نقره

• اندازه قرارداد

با توجه به قيمت نقره در بازار خارج از بورس، اندازه قرارداد معادل ۱۰۰ گرم تعيين می‌شود.

• ساعت معامله

با توجه به این که در حال حاضر ساعات معاملاتی تمامی قراردادهای مشتقه در بورس کالا ایران از ساعت ۱۰ الی ۱۵ است. ساعات معاملاتی قراردادهای آتی نقره نيز به همين صورت تعیین می‌شود.

• حد نوسان روزانه قیمت

حد نوسان روزانه قیمت قرارداد آتی نقره ۵ درصد، با توجه به قیمت تسویه روزانه روز قبل است.

نکته: قیمت تسویه روزانه، قیمتی است که در پایان هر روز معاملاتی محاسبه می‌شود. این قیمت براساس میانگین وزنی قیمت ۳۰ درصد از حجم معاملات انجام شده تا پایان جلسه معاملاتی هر روز تعیین می‌شود.

• کارمزد معاملات

• استاندارد تحویل

بخش قابل توجهی از نقره خام معامله شده در كشور با عیار ۹۹۹ است. بنابراین مبنای تحویل در معاملات آتی نقره نیز عيار۹۹۹ مقرر گردیده است. با توجه به اینکه برای نقره گواهی سپرده کالایی در بازار سرمایه ایران تعریف نشده است، تحویل آن به صورت فیزیکی (ساچمه‌ای) خواهد بود.

جرایم عدم اعلام آمادگی تحویل و نکول

در صورت عدم آمادگی تحویل و نکول در قراردادهای آتی نقره جریمه‌هایی به شرح زیر وضع شده است که آگاهی از آنها برای معامله این نوع از ابزارهای مشتقه ضروری است.

• یک دهم درصد ارزش قرارداد بر مبنای قیمت تسویه روزانه آخرین روز معاملاتی
• سهم کارمزد بورس کالا (۰/۰۰۱ ارزش هر قرارداد) طرفی که به تعهد خود عمل کرده از طرفی که نکول کرده اخذ خواهد شد.

سررسید اول قرارداد آتی نقره

طبق تصمیمات اتخاذ شده، مقرر شده است سررسید قرارداد آتی نقره در ابتدا به صورت کوتاه مدت باشد تا به مرور و پس از رسیدن موعد تحویل سررسید اول و آشنایی کامل سرمایه گذاران با نحوه تسویه معاملات، مدت قراردادها نیز مانند سایر معاملات آتی فعال، طبق روال متداول شود.

تابلوی بازار قرارداد آتی نقره

در حال حاضر (نیمه دوم فروردین ماه ۱۴۰۰)، دو نماد معاملاتی مربوط به قرارداد آتی نقره در بازار معامله می‌شود (SILFA00 و SILOR00) که جزئیات عرضه و تقاضای این نمادها به شرح زیر است. برای بررسی بیشتر اطلاعات مربوط به این قراردادها و سایر قراردادهای آتی کالا می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.

البته نماد SILFA00 در روز سه شنبه ۲۴ فروردین ماه سررسید خواهد شد و قرارداد آتی نقره تحویل خرداد ماه، در همین روز راه‌اندازی می‌گردد. برای اطلاع از فرآیند تحویل قراردادهای آتی نقره سررسید فروردین ماه نیز می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.

نحوه محاسبه قیمت نهایی تسویه نقره

برای محاسبه قیمت تسویه نهایی قرارداد آتی نقره در ساعت ۱۳ روز آخر معاملات، اطلاعات قیمتی اجزای فرمول به واحدهای دلار و ریال از منابع معتبر استخراج می‌شود.

واحدهای قیمتی اجزای فرمول

در محاسبات مربوط به قیمت طلا و نقره، از واحدهای قیمتی زیر استفاده می‌شود:

• یک گرم نقره با عیار ۹۹۹: قیمت این واحد به دلار محاسبه می‌شود.
• یک مثقال طلای خام با عیار ۷۰۵: قیمت این واحد به ریال تعیین می‌شود.
• انس طلا: قیمت این واحد نیز به دلار ارائه می‌شود.

قیمت نقره و انس طلا بر اساس قیمت‌های جهانی نقدی محاسبه می‌شود. همچنین، قیمت هر مثقال طلا با عیار 705 از اطلاعات دریافتی از اتحادیه مربوطه به دست می‌آید.

نکته: عدد ۰.۱۰۴۴۵۷ که در مخرج کسر قرار دارد، ضریبی است که از حاصل‌ضرب نسبت مثقال به انس بر حسب گرم و نسبت تبدیل عیار ۷۰۵ به عیار ۹۹۹.۹ به‌دست می‌آید.

مثال: فرض کنید اطلاعات قیمت طلا و نقره معادل زیر باشد، محاسبات به روش زیر انجام می‌شود.

یک گرم نقره: ۰.۹۱ دلار 

یک مثقال طلا: ۱۰۳,۶۵۰,۰۰۰ ریال 

انس طلا: ۱۸۵۰ دلار 

بستن موقعیت‌های قرارداد آتی نقره قبل از سررسید

اگر پیش از تاریخ سررسید، موقعیت خرید خود در قرارداد آتی نقره را با گرفتن موقعیت معکوس (یعنی موقعیت فروش) ببندید، نیازی به پرداخت کل مبلغ قرارداد برای خرید نقره و تسویه نهایی نخواهد بود. همچنین، اگر پیش از تاریخ سررسید، موقعیت فروش خود در قرارداد آتی نقره را با گرفتن موقعیت معکوس (یعنی موقعیت خرید) ببندید، نیازی به ورود به مراحل تحویل فیزیکی نقره و ارائه رسید انبار برای فروشندگان نخواهد بود.

تفاوت‌های قرارداد آتی نقره با سایر قراردادهای فعال

• برای قرارداد آتی نقره برخلاف سایر قراردادهای آتی  گواهی سپرده کالایی وجود ندارد و تحویل به صورت فیزیکی انجام می‌شود.

• قیمت نقره در روز سررسید توسط سازمان بورس اعلام می‌شود.

• هنگام فرآیند تحویل نقره در روش تسویه فیزیکی قرارداد، فروشنده باید در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کند و خریدار نیز هنگام دریافت کالا می‌بایست ۹٪ به عنوان مالیات بر ارزش افزوده به فروشنده پرداخت کند.

فعالان احتمالی قراردادهای آتی نقره در شركت بورس کالای ایران

پوشش‌دهندگان ریسک

  فعالان بازار قراردادهای آتی در بورس كالا به دنبال این كه قراردادهای آتی در شركت بورس کالای ایران بر روی سکه طلا در سال ۹۷ بطور کامل متوقف شد، در حال حاضر تنها بر روی قراردادهای آتی محصولات کشاورزی از جمله زعفران، پسته و زیره سبز فعال هستند. از آنجایی كه تغييرات قيمت نقره مانند طلا است و بخش عمده‌ای از عوامل موثر بر نوسانات قیمت این فلزات گرانبها یکسان است. پیش‌بینی می‌شود كه تمامی فعالان بازار قراردادهای آتی سکه طلا با راه اندازی قرارداد آتی نقره مجددا وارد این بازار شده و اقدام به اخذ موقعيت نمایند. 

فعالان صنف طلا و جواهر  و نقره فروشان كشور

این واحدها به عنوان فعالان اصلی بخش نقره كشور هستند كه از طریق قراردادهای آتی نقره می‌توانند بخش عمده ای از ریسک نوسانات قيمت نقره را پوشش بدهند.

سرمایه گذاران خرد

پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی قراردادهای آتی نقره علاوه بر اشخاص حقيقي، سرمایه‌گذاران خردی كه به دليل عدم وجود ابزار نوین مالی برای پوشش ریسک، از بازار سرمایه خارج  شده‌اند مجددا به بورس كالا جذب شوند. به این ترتیب با توجه به افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در كشور اشخاص حقیقی و سرمایه گذاران جدید نيز وارد بازار قراردادهای آتی نقره شوند.

 سفته بازان 

سفته بازان كسانی هستند كه با خرید و فروش قراردادها صرفا به دنبال كسب سود هستند. هرگاه این معامله‌گران بر اساس محاسبات خود به این نتيجه برساند كه ممكن است در آینده قیمت یک دارایی افزایش یابد. اقدام به خرید می‌نمایند و برعكس، زمانی که پیش‌بینی كنند كه قيمت دارایی کاهش می‌یابد اقدام به فروش می‌کنند. در واقع این معامله‌گران سعی می‌كنند با پذیرش ریسک از نوسان قيمت بهره‌برداری کنند. البته چه بسا در مواردی نيز ممكن است به دليل انتظارات نادرستی كه از سير تحول قيمت‌ها در بازار دارند متضرر شوند. 

معامله‌گرانی كه با هدف كسب سود، آگاهانه به استقبال ریسک می‌روند اصطلاحا سفته‌باز نامیده می‌شوند. این گروه به گرمی و رونق معاملات در بورس کمک می‌كنند. زیرا با حضور فعال در بازار و خرید و فروش سریع قراردادها حجم معاملات را افزایش داده و این امکان را برای پوشش‌دهندگان ریسک فراهم می‌كنند كه بتوانند در زمان دلخواه موقعيت مورد نظرشان را در بازار اتخاذ کنند. فعاليت سفته‌بازان موجب مي‌شود كه احتمال وجود خریدار(یا فروشنده) برای آن دسته از پوشش‌دهندگان ریسک كه قصد فروش (یا خرید) را دارند افزایش یابد.

سوالات متداول