سبدگردانی چیست؟ هرآنچه باید درباره سبدگردانی بدانید

سبدگردانی یا مدیریت پرتفوی (Portfolio Management) خدمتی است که توسط شرکت‌های سبدگردان انجام شده و به سرمایه‌گذاران برای مدیریت و چیدمان سبد دارایی‌شان کمک می‌کند.

سبدگردانی در واقع به معنای سپردن دارایی‌ها به یک شخص حقوقی مجاز به منظور تصمیم‌گیری بهتر برای خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار است. سبدگردان این اقدامات را به ‌جای سرمایه‌گذار انجام می‌دهد. سبدگردان به پشتوانه تخصص و تجربه خود و در راستای کسب سود برای سرمایه‌گذار، دارایی‌ها را برای قرار دادن در سبد سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند.

سبدگردان کیست؟

سبدگردان شخصی حقوقی است که در پی انعقاد یک قرارداد بین سرمایه‌گذار و شرکت سبدگردان، موظف می‌شود به‌جای سرمایه‌گذار تصمیم گرفته و خرید و فروش کند.

در واقع سبدگردان شخصیتی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع، به خریدوفروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد. این اوراق می‌تواند شامل وجه نقد، سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق سکه بهار آزادی و… باشد. مالکیت این سبد به صورت کامل به سرمایه‌گذار تعلق داشته و تنها مدیریت آن توسط سبدگردان انجام می‌شود. 

ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه‌گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد. در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق های سرمایه گذاری، اخیرا «سبد گردانی» مورد توجه قرار گرفته است. تا پیش‌ از این نیز تجربه سبدگردانی‌ به‌طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است.

هر آنچه که باید درباره سبدگردانی و سبدگردان در بورس بدانید

برخی از افراد علی‌رغم تمایل برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، فرصت لازم برای آموزش بورس و یادگیری مفاهیم مربوطه را ندارند. سبد‌گردانی اختصاصی، از جمله روش‌های سرمایه‌گذاری غیر مستقیم است که می‌تواند برای این دسته از سرمایه‌گذاران مناسب باشد. در ادامه به بررسی سبدگردانی، ویژگی‌های بهترین شرکت سبدگردانی و حداقل سرمایه برای سبدگردانی می‌پردازیم.

مدیریت حرفه‌ای ریسک در سبدگردانی

با توجه به اینکه سبدگردان‌ها خبره در امر سرمایه‌گذاری هستند، با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای، بر اساس خصوصیات، سطح ریسک پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب از دارایی های متنوع برای او تشکیل و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کنند. همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود. در نتیجه سبدگردان با تکیه بر تجربه و تخصص خود می‌تواند ریسک را موثرتر از خود سرمایه‌گذار مدیریت کند.

مزایای ‌سبدگردانی‌

مزیت عمده سبدگردانی در استفاده از توان حرفه‌ای مدیر سبد و مشاوره‌های تیم مدیران سرمایه‌گذاری است. این مسئله باعث می‌شود که تصمیمات گرفته‌شده با بررسی گزارش‌های مالی و اخبار بازار سرمایه به انجام برسد. در واقع تمایز سبدگردانی نسبت به سرمایه گذاری انفرادی یا از طریق سایر نهادهای مالی در همین نکته نهفته است.

همان‌طور که اشاره شد، در فرآیند سبد گردانی برای هر یک از سرمایه‌گذاران، به‌صورت جداگانه سبدی تشکیل می‌شود که ترکیب آن با توجه به سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار و میزان سرمایه او تعیین و نظرات شخصی او در مورد سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود. این‌ یک تفاوت مهم در سبد گردانی نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. 

یکی از مزایای سبدگردانی که بسیار مورد توجه قرار گرفته، معافیت مالیاتی است. به دلیل اینکه بازار بورس می‌تواند نقدینگی را به سمت تولید ملی و ایجاد اشتغال هدایت کند و در نتیجه به افزایش انگیزه برای توسعه اقتصادی کمک نماید، از سوی دولت‌ها حمایت می‌شود. برای تقویت این حمایت و تسریع در روند توسعه، دولت‌ها قانونی را تصویب کرده‌اند که بر اساس آن، برخی خدمات مرتبط با بازار سرمایه مانند خدمات سبدگردانی از مالیات معاف خواهد بود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله «‌سبدگردانی‌ اختصاصی در کارگزاری مفید» را مطالعه کنید.

محدودیت‌‌های سبدگردانی

به دلیل شرایط خاص قراردادهای سبدگردانی و نیاز به سرمایه زیاد، این خدمت الزاما مناسب تمامی سرمایه‌گذاران نیست. مدت زمان قرارداد سبد‌گردانی نیز معمولا یک‌سال است. در صورت خروج پیش از اتمام قرارداد، محدودیت‌هایی برای سرمایه‌گذار اعمال خواهد شد. علاوه بر این، دید بلندمدت متقاضی استفاده از این خدمت در کنار شناخت نسبی او از سازوکار بازار سرمایه پیش نیازهای دیگری است که عدم وجود آنها امکان ارائه خدمات در این حوزه را محدود می‌کند.

گرچه سبد‌گردانی را می‌توان یکی از با ارزش‌ترین خدمات قابل ارائه در حوزه مدیریت دارایی دانست، اما این موضوع نافی ارزش سایر خدمات قابل ارائه در این حوزه نیست. صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توانند منافع بسیاری برای متقاضیان سرمایه‌گذاری در بورس خلق کنند که دست کمی از خدمات سبدگردانی‌ ندارد. 

در واقع می‌توان این دو  رویکرد حوزه مدیریت دارایی را در بسیاری از موارد همچون بهره مندی از مدیریت حرفه‌ای دارایی، استفاده از تجارب، دانش و توانمندی‌های متخصصان خبره، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس، افزایش احتمال کسب بازده بالاتر و موارد از این دست، مشابه دانست.

برای کسب اطلاع بیشتر در خصوص تفاوت سبدگردانی‌ و صندوق‌ها مقاله «تفاوت سبدگردانی‌‌ اختصاصی و صندوق های سرمایه گذاری» را مطالعه کنید.

حداقل سرمایه برای سبدگردانی‌

از آنجا که سبد گردانی، مدیریت اختصاصی دارایی‌های اشخاص بوده و هزینه بالاتری نسبت به سایر خدمات قابل ارائه از جمله صندوق های سرمایه گذاری دارد، در نتیجه شرکت‌های سبدگردان حداقلی از سرمایه‌ را برای پذیرش لحاظ می‌کنند. حداقل سرمایه برای ‌سبدگردانی‌ در شرکت‌های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال در کارگزاری مفید حداقل سرمایه مورد نیاز برای انعقاد قرارداد سبدگردانی‌ حداقل ۵ میلیارد تومان است. 

آیا تضمینی برای سود سبدگردانی‌ وجود دارد؟

با توجه به اینکه پرتفوی هر سرمایه‌گذار با توجه به میزان ریسک‌پذیری و ویژگی‌های فردی تعیین می‌شود، نمی‌توان سود مشخصی را برای همه به صورت یکسان اعلام کرد. نکته حائز اهمیت اینجاست که سود سبدگردان‌ در گرو کسب سود پرتفوی سرمایه‌گذاران است. در نتیجه سبدگردان حداکثر تلاش خود را بکار خواهد بست تا سبد سرمایه مشتریان، بیشترین سود ممکن را کسب کند. 

کارمزد سبدگردانی

کارمزد سبدگردانی براساس مقررات و مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار و قرارداد منعقد شده با مشتریان محاسبه می‌شود. فرمول پیشنهادی کارمزد توافقی است. کارمزد ‌سبدگردانی‌ معمولا از دو بخش مدیریت و عملکرد تشکیل می‌شود. کارمزد مدیریت مبتنی بر اخذ کارمزد ثابت مختصر و براساس دارایی تحت مدیریت تعیین می‌شود. اما کارمزد عملکرد کاملا متغیر است و متناسب با افزایش بازده سبد سهام مدیریت و با توافق طرفین قرارداد تعیین می‌شود. 

برای کسب اطلاع بیشتر در رابطه با کارمزد ‌سبدگردانی‌ و نحوه محاسبه آن مقاله «کارمزد ‌سبدگردانی‌‌‌ چقدر است؟» را مطالعه کنید.

پس از آشنایی با جنبه‌های مختلف سبدگردانی‌ شاید این سوال برای شما مطرح شود که چگونه می‌توان بهترین شرکت سبدگردان را شناسایی کرد؟

برای یافتن پاسخ این سوال، مقاله «ویژگی‌های بهترین شرکت سبدگردانی» را مطالعه کنید.

سوالات متداول