سود بانکی چیست؟
سود بانکی یکی از مفاهیم اساسی در سیستم مالی است که نقش مهمی در تنظیم جریان نقدینگی و مدیریت منابع اقتصادی دارد. این سود، مبلغی است که بانکها در قبال سپردهگذاری پول به مشتریان پرداخت میکنند و بهعنوان ابزاری مطمئن و کمریسک برای حفظ ارزش داراییها و ایجاد درآمد پایدار شناخته میشود.
در دنیای امروز، که تنوع روشهای سرمایهگذاری فراوان است، سود بانکی همچنان جایگاه خود را بهعنوان یک گزینه امن برای افرادی که به دنبال ثبات مالی هستند، حفظ کرده است. در این مقاله به بررسی مفهوم سود بانکی، انواع آن، نحوه محاسبه و مقایسه آن با سایر ابزارهای مالی میپردازیم. این بررسی به شما کمک میکند تا درک بهتری از این ابزار مالی پیدا کرده و بهترین تصمیم را برای مدیریت سرمایههای خود اتخاذ کنید.
دسترسی سریعتر به مطالب
مفهوم سود بانکی
سود بانکی در واقع هزینهای است که بانک بابت استفاده از پول مشتریان پرداخت میکند. این سود معمولاً بهصورت درصدی از مبلغ سپرده محاسبه میشود و میتواند ماهانه، سهماهه یا سالانه به حساب مشتری واریز شود. نرخ سود بانکی تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند نرخ تورم، سیاستهای پولی بانک مرکزی، وضعیت اقتصادی کشور و نوع سپرده تعیین میشود. سود بانکی نهتنها ابزار جذب منابع مالی برای بانکهاست، بلکه بهعنوان یک گزینه مطمئن برای سرمایهگذاری افراد با ریسک پایین در نظر گرفته میشود.
بانکها از منابع مالی سپردهگذاران برای اعطای تسهیلات به افراد و شرکتها بهره میبرند. این تسهیلات شامل وامهایی مانند مسکن، خودرو و سایر اعتبارات است. اختلاف بین سود پرداختی به سپردهگذاران و سود دریافتی از وامگیرندگان بهعنوان حاشیه سود و کارمزد بانک شناخته میشود. این حاشیه سود یکی از عوامل کلیدی در سودآوری و پایداری مالی بانکها محسوب میشود.
انواع سود سپرده بانکی
میزان سود سپرده بانکی بر اساس مبلغ سپرده، مدت زمان نگهداری آن در حساب و نرخ سود تعیین میشود. لازم به ذکر است که فرمول محاسبه سود سپرده در تمامی بانکها یکسان است و تنها تفاوت آنها در نرخ سود پرداختی به سپردهگذاران است.
سود سپرده کوتاهمدت
این نوع سود برای سپردههایی که معمولاً کمتر از یک سال نگهداری میشوند، پرداخت میشود. نرخ سود کوتاهمدت معمولاً پایینتر از سپردههای بلندمدت است، اما مزیت آن در امکان دسترسی سریع به سرمایه است. این نوع سپرده برای افرادی مناسب است که نیاز به نقدینگی بالایی دارند و نمیتوانند سرمایه خود را برای مدت طولانی در بانک نگهداری کنند.
سود سپرده بلندمدت
این نوع سود به سپردههایی تعلق میگیرد که برای مدت یک سال یا بیشتر در بانک نگهداری میشوند. نرخ سود بلندمدت معمولاً بیشتر است و برای افرادی مناسب است که قصد دارند سرمایهی خود را برای دورهای طولانیتر بدون نیاز به نقدینگی حفظ کنند. سود سپردههای بلندمدت معمولاً بهصورت دورهای و یا در سررسید پرداخت میشود. در این نوع حسابها، در صورت برداشت سپرده پیش از موعد، جریمهای تحت عنوان نرخ شکست از سود کسر خواهد شد.
سود سپرده قرض الحسنه
این سپردهها معمولاً سود پرداخت نمیکنند و به دو نوع جاری و پسانداز تقسیم میشوند. سپرده جاری، بیشتر برای انجام تراکنشهای روزانه و مدیریت جریان نقدینگی استفاده میشوند. یکی از مزایای برجسته این نوع حسابها، امکان صدور دسته چک برای مشتریان واجد شرایط است. از سوی دیگر، سپرده پسانداز با هدف امور خیریه ایجاد شده و بانکها از موجودی این حسابها برای ارائه وامهای قرضالحسنه استفاده میکنند.
سود سپرده ارزی
بانکها برای سپردههای ارزی نیز سود ارائه میدهند. نرخ سود این حسابها به نوع ارز و شرایط بازار ارز بستگی دارد. این نوع سپردهها معمولاً برای افرادی جذاب است که میخواهند سرمایهی خود را در برابر نوسانات ارزی حفظ کنند.
بیشتر بخوانید: انواع حساب بانکی و تفاوت آنها
مفید کارت و سود حامی کارگزاری مفید
مفید کارت ابزاری است که به مشتریان کارگزاری مفید امکان میدهد تا موجودی قابل برداشت خود در سامانههای معاملاتی را به صورت لحظهای دریافت کنند. از ویژگیهای برجسته مفید کارت، امکان دسترسی آسان به سود صندوق حامی است. مفید کارت و طرح حامی به هم مرتبط بوده و به مشتریان این امکان را میدهند که علاوه بر دریافت سود روزشمار، بهطور سریع و آسان موجودی خود را مدیریت و برداشت کنند. برای آشنایی بیشتر با صندوق حامی کارگزاری مفید میتوانید با مشاوران سرمایهگذاری مفید در ارتباط باشید.
نحوه محاسبه سود بانکی
سپرده کوتاهمدت و بلندمدت از جمله حسابهای بانکی هستند که سود به آنها تعلق میگیرد. سود بانکی معمولاً بر اساس فرمولهای ساده مالی محاسبه میشود که به مشتریان اجازه میدهد به راحتی مقدار سود خود را تخمین بزنند.
سپرده کوتاهمدت
سود بانکی روزشمار: سود روزشمار بر اساس حداقل موجودی حساب در هر روز محاسبه میشود. این روش قبلاً برای سپردههای بانکی رایج بود اما از سال ۱۳۹۷ محاسبه سود روزشمار در بانکها حذف و به روش ماهشمار تغییر یافت. در روش روزشمار، سه عامل مبلغ سپرده، تعداد روز و نرخ سود موثر هستند.
فرمول محاسبه سود روزشمار به شکل زیر است:
در فرمول بالا، تعداد روزها میتواند کمتر از سی روز باشد. علاوه بر این، برای هر روز، حداقل موجودی حساب بهعنوان مبلغ سپردهگذاری محاسبه میشود.
مثال:
فرض کنید در یک حساب کوتاهمدت بانکی با نرخ بهره سالانه ۱۸ درصد، ۸۰ میلیون تومان سپردهگذاری کردهاید. حال میخواهید میزان سود روزانه سرمایه خود را محاسبه کنید. برای این کار، ابتدا نرخ بهره سالانه، یعنی ۰.۱۸ را بر تعداد روزهای سال، یعنی ۳۶۵، تقسیم کنید. سپس این مقدار را در مبلغ سپرده یعنی ۸۰ میلیون تومان ضرب کنید. بر اساس این ارقام، برای هر روز حدود ۳۹ هزار تومان به حساب شما اضافه خواهد شد.
سود بانکی ماهشمار: سود سپرده بانکی ماهانه به سه عامل اصلی یعنی مبلغ سپرده، نرخ سود و تعداد روزهای ماه وابسته است. نکته کلیدی در این روش محاسبه این است که مبلغ سپرده معادل کمترین مانده حساب در طول ماه در نظر گرفته میشود. همچنین، برای محاسبه سود ماهانه، باید تعداد روزهای ماه را متناسب با نیمه اول سال (۳۰ روز) و نیمه دوم سال (۳۱ روز) لحاظ کرد.
فرمول محاسبه سود ماهشمار به این شکل است:
مثال:
فرض کنید یک حساب بانکی با نرخ سود سالانه ۲۰ درصد دارید. در طول یک ماه، کمترین موجودی حساب شما ۱۵ میلیون تومان بوده و این ماه شامل ۳۱ روز است. برای محاسبه سود ماهانه، ابتدا نرخ سود سالانه ینی ۰.۲ را در تعداد روزهای ماه ضرب کرده و سپس این مقدار را بر تعداد روزهای سال تقسیم میکنیم. حاصل این محاسبه را در کمترین موجودی حساب ضرب میکنیم. در این حالت، سود ماهانه شما حدود ۲۵۴ هزار تومان خواهد بود.
سپرده بانکی بلندمدت
سپرده بلندمدت یکی از انواع حسابهای بانکی است که پول شما برای مدت مشخصی (معمولاً یک سال یا بیشتر) در بانک نگهداری میشود. این نوع سپردهها به دلیل نرخ سود بالاتر نسبت به سپردههای کوتاهمدت جذابیت بیشتری دارند. برای محاسبه سود سپرده بلندمدت به صورت سالانه، کافی است مبلغ سپرده را در نرخ سود ضرب کنید. این فرمول ساده به شما کمک میکند سود حاصل از سرمایهگذاری خود را محاسبه کنید:
مثال:
فرض کنید ۱۵۰ میلیون تومان را در یک سپرده بلندمدت یکساله با نرخ سود سالانه ۱۸ درصد سرمایهگذاری کردهاید. برای محاسبه سود، ابتدا مبلغ سپرده را در نرخ سود سالانه ضرب میکنیم. سپس حاصل این ضرب، میزان سودی را که طی یک سال به دست میآید، نشان میدهد.
در این مورد، با محاسبه نرخ سود سالانه برای ۱۵۰ میلیون تومان، مشخص میشود که در پایان یک سال، سودی برابر با ۲۷ میلیون تومان به حساب شما تعلق میگیرد. این سود در صورت نگهداری سرمایه تا پایان دوره کامل بهصورت تضمینی پرداخت میشود. اگر بخواهید پیش از موعد سرمایه خود را برداشت کنید، بانک درصدی از سود محاسبهشده را بهعنوان نرخ شکست کاهش خواهد داد.
نرخ شکست سپرده بانکی
نرخ شکست جریمهای است که در صورت برداشت زودتر از موعد سپرده، به سرمایهگذار تعلق میگیرد. هنگام سپردهگذاری، افراد با بانک قرارداد کوتاهمدت یا بلندمدت منعقد میکنند. اگرچه سپردهگذاران میتوانند در هر زمان سرمایه خود را برداشت کنند، اما در صورت خروج زودهنگام از قرارداد در سپردههای بلند مدت، باید بخشی از سود توافقشده را بهعنوان نرخ شکست به بانک پرداخت کنند. این نرخ بر اساس نوع سپرده و مدت زمانی که سپرده نگهداری شده، متفاوت است. اما سپردههای کوتاهمدت معمولاً مشمول نرخ شکست نمیشوند، چرا که امکان برداشت بدون محدودیت در آنها وجود دارد.
مقایسه سود بانکی با سایر بازارهای مالی
در انتخاب بین سپرده بانکی و سایر روشهای سرمایهگذاری، باید تفاوتها و مزایا و معایب هر گزینه را در نظر گرفت:
سود بانکی در مقایسه با بازار بورس: سود بانکی یک سرمایهگذاری کمریسک با بازده ثابت است، اما بازار بورس به دلیل پتانسیل بازدهی بالاتر، مناسب افرادی است که ریسکپذیری بالاتری دارند. بورس ممکن است در کوتاهمدت نوسانات زیادی داشته باشد، اما در بلندمدت میتواند بازدهی بالایی داشته باشد. با این حال، افراد بدون دانش کافی ممکن است در بورس با زیان مواجه شوند.
سود بانکی در مقایسه با صندوقهای سرمایهگذاری درآمد ثابت: صندوقهای سرمایهگذاری درآمد ثابت، با بهرهگیری از مدیریت حرفهای داراییها، گزینهای مناسب برای سرمایهگذاران به شمار میروند و اغلب بازدهی بالاتری نسبت به سپردههای بانکی ارائه میدهند. سود بانکی معمولاً بر اساس حداقل موجودی ماهانه محاسبه شده و در صورت برداشت زودهنگام، نرخ شکست به آن تعلق میگیرد. در مقابل، صندوقهای درآمد ثابت با محاسبه سود بهصورت روزشمار، انعطاف بیشتری در مدیریت سرمایه فراهم میکنند.
برخی از این صندوقها سود حاصل از سرمایهگذاری را بهصورت دورهای به سرمایهگذاران پرداخت میکنند و برای افرادی که به دنبال جریان نقدینگی منظم هستند، گزینهای ایدهآل محسوب میشود. از جمله صندوقهای درآمد ثابت تحت مدیریت کارگزاری مفید میتوان به حامی، حامی۲ و آوند اشاره کرد که با ارائه سود روزشمار و بهرهمندی از مدیریت حرفهای، انتخابی مطمئن و کمریسک برای سرمایهگذاران هستند.
سود بانکی در مقایسه با بازار املاک: سرمایهگذاری در بازار املاک با دیدگاه بلندمدت میتواند بازدهی مناسبی برای سرمایهگذاران داشته باشد. اما به دلیل نیاز به سرمایه بالا و نقدشوندگی پایین، گزینهای انعطافپذیر نیست. در مقابل، سپردههای بانکی نقدشوندگی بالایی دارند و برای افراد با سرمایه محدود مناسبتر هستند.
سود بانکی در مقایسه با طلا: سرمایهگذاری در طلا بهعنوان یک دارایی امن و پوششدهنده در برابر تورم، در بلندمدت میتواند بازدهی مناسبی داشته باشد. اما نگهداری طلای فیزیکی میتواند مشکلاتی از جمله خطر سرقت و هزینههای نگهداری به همراه داشته باشد. صندوقهای سرمایهگذاری طلا بهعنوان جایگزینی مناسب برای سرمایهگذاری مستقیم در طلای فیزیکی شناخته میشوند. این صندوقها امکان سرمایهگذاری در بازار طلا را با سرمایه کمتر و بدون نیاز به خرید طلای فیزیکی فراهم میکنند و نگرانیهای امنیتی را از بین میبرند.
صندوق عیار کارگزاری مفید از تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۹۷ بهعنوان یک صندوق سرمایهگذاری مبتنی بر سکه و شمش طلا فعالیت خود را آغاز کرد. این صندوق که در دسته صندوقهای قابل معامله (ETF) قرار دارد، به سرمایهگذاران امکان میدهد واحدهای آن را از طریق بازار سرمایه خریدوفروش کنند.
در نتیجه، انتخاب بین سود بانکی و سرمایهگذاری در طلا به میزان ریسکپذیری، هدف سرمایهگذاری و بازه زمانی مورد نظر سرمایهگذار بستگی دارد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با صندوقهای سرمایهگذاری
سود بانکی یک گزینه سرمایهگذاری کمریسک و مطمئن برای افرادی است که به دنبال حفظ سرمایه و دریافت بازده ثابت هستند. با وجود این، برای دستیابی به بازدهی بیشتر، مقایسه سود بانکی با سایر گزینههای سرمایهگذاری کم ریسک از جمله صندوقهای سرمایهگذاری درآمد ثابت ضروری است. انتخاب بهترین گزینه به میزان ریسکپذیری، هدف سرمایهگذاری و مدتزمان موردنظر بستگی دارد.
سوالات متداول
۱. سود بانکی چیست و چگونه محاسبه میشود؟
این سود مبلغی است که بانکها به سپردهگذاران در قبال نگهداری پول آنها پرداخت میکنند. این سود بر اساس فرمولهایی ساده و با در نظر گرفتن مبلغ سپرده، نرخ سود و مدتزمان سپردهگذاری محاسبه میشود.
۲. تفاوت بین سود بانکی کوتاهمدت و بلندمدت چیست؟
سود کوتاهمدت معمولاً برای سپردههایی با مدت کمتر از یک سال تعلق میگیرد و نرخ سود کمتری دارد. در مقابل، سپردههای بلندمدت به دلیل نگهداری طولانیتر، نرخ سود بیشتری ارائه میدهند و مشمول شرایط خاصی مانند جریمه برداشت پیش از موعد میشوند.
۳. چرا سود بانکی کمریسک محسوب میشود؟
این سود به دلیل بازدهی ثابت و تضمینشده، گزینهای کمریسک برای سرمایهگذاران است. این نوع سرمایهگذاری تحت حمایت بانک مرکزی قرار دارد و از نوسانات شدید بازارهای مالی مصون است.