آشنایی با قرارداد کشف پریمیوم

دسترسی سریع‌تر به مطالب:

• آشنایی با قرارداد کشف پریمیوم
• تفاوت قراردادهای «سلف»، «آتی» و «پریمیوم»
• مزایای قرارداد کشف پریمیوم
• محدودیت‌های قرارداد کشف پریمیوم
• مشخصات درج شده در اطلاعیه عرضه قراردادهای کشف پریمیوم
• سوالات متداول

با توجه به تحولات اقتصادی در طی سالیان اخیر، نیازهای جدیدی برای سرمایه‌گذاران ایجاد شده است. به عنوان مثال تولیدکنندگان در طول سال در حال خرید مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کالای مورد نظر خود هستند. چرا که برنامه‌ریزی برای تولید، نیازمند تامین مستمر مواد اولیه است. همچنین خریدار هم تمایل دارد تا از خرید کالای مورد نظر خود در زمان مشخص اطمینان حاصل کند.

 در راستای پاسخ به این نیازها، بورس کالا اقدام به معرفی ابزارهای مالی جدیدی کرده که یکی از آن‌ها قرارداد کشف پریمیوم است. توسط قرارداد کشف پریمیوم تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالا وارد تعهدی بلندمدت شده تا کالای مشخص شده را در زمان تعیین شده تامین کنند. این قرارداد برای صنایعی که به صورت پیوسته با یکدیگر تبادل دارند، بسیار کاربردی خواهد بود. 

آشنایی با قرارداد کشف پریمیوم

کشف پریمیوم نوعی قرارداد بلندمدت است که در بازار فیزیکی بورس کالای ایران معامله می‌شود. به موجب این قرارداد، طرفین متعهد می‌شوند که در زمان مشخصی در آینده کالای تعیین شده را براساس قیمت نهایی (که از فرمول قیمت مبنا به علاوه مابه التفاوت توافق شده، محاسبه می‌شود) معامله کنند.

پریمیوم مبلغ یا درصدی است که برای محاسبه قیمت نهایی به قیمت مبنا اضافه یا از آن کسر می‌شود. البته در زمان توافق، خریدار باید بخشی از مبلغ معامله را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای قرار دهد. تسویه مابقی مبلغ نیز بر اساس شرایطی که هنگام عقد قرارداد مورد تایید طرفین واقع شده است، صورت می‌گیرد. تا به امروز محصولاتی از جمله آهن اسفنجی، لوله مسی، اپوکسی رزین و… تا به امروز توسط قرارداد کشف پریمیوم معامله شده است.

نحوه محاسبه قیمت نهایی

در این نوع قرارداد قیمت معامله در آینده عدد مشخصی نیست. در حقیقت می‌توان گفت که قیمت نهایی، یک فرمول است که از دو بخش تشکیل می‌شود. بخش اول قیمت مبنا و بخش دوم پریمیوم قرارداد است. خریدار و فروشنده با یکدیگر در مورد پریمیوم هنگام عقد قرارداد توافق خواهند کرد. قیمت مبنا نیز در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می‌شود. 

تفاوت قراردادهای «سلف»، «آتی» و «پریمیوم»

در قرارداد «سلف» بعد از انعقاد قرارداد، خریدار موظف است کل مبلغ توافق شده را بپردازد. فروشنده نیز متعهد می‌شود تا در تاریخ سررسید و با توجه به شرایط قرارداد، کالای مورد نظر را با قیمت و حجم توافق شده تحویل دهد یا تسویه کند.

اما در قرارداد «آتی» لزومی برای پرداخت کل مبلغ هنگام معامله وجود ندارد. در این قرارداد خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار مشخصی از کالا با کیفیت و قیمت معلوم را در زمان مشخص شده‌ای معامله کنند. همچنین به عنوان وجه تضمین بخشی از ارزش معامله نزد اتاق پایاپای بورس قرار داده شده و سود و زیان این معامله به صورت روزانه محاسبه می‌گردد. در زمان سررسید قرارداد نیز فروشنده باید کالای مورد نظر را تحویل داده و خریدار هم متعهد به پرداخت وجه است.

 قرارداد پریمیوم نیز کارکردی نسبتا مشابه با آتی دارد اما در قراردادهای پریمیوم قیمت معامله به صورت دقیق مشخص نیست و قیمت نهایی از طریق فرمولی که قبل‌تر اشاره شد محاسبه می‌شود. 

مزایای قرارداد کشف پریمیوم

نوع سازوکار قرارداد پریمیوم باعث ایجاد منافعی هم برای خریدار و هم برای فروشنده می‌شود که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• امکان پوشش ریسک خرید و فروش در هر دو سمت خریدار و عرضه کننده وجود دارد.
• امکان ایجاد قرارداد بلند مدت در چارچوب و سازوکار قانونی فراهم است.
• امکان برنامه‌ریزی برای تولید و فروش از سوی عرضه کننده ایجاد شده و خریدار نیز در جهت تامین مواد مصرفی آسوده خاطر خواهد بود.
• خرید و فروش با توجه شناوری قیمت در قراردادهای پریمیوم و متناسب با شرایط بازارهای جهانی عادلانه است. (برتری نسبت به معاملات سلف)
• موجب ارتقا بهره‌وری در زنجیره تامین و تولید خریدار و فروشنده می‌شود.
• قرارداد کشف پریمیوم، موجب می‌شود که کالاهای با کیفیت بالا مورد توجه قرار گرفته و با تضمین کیفیت این کالاها، اعتماد خریداران را به بازار کالاهای پریمیوم افزایش می‌دهد.
• با توجه به اینکه در این بازار، قیمت‌ کالاها بر اساس ویژگی‌های خاص کالا تعیین می‌شود، باعث بهبود قیمت‌گذاری در بازار خواهد شد.
•  معاملات پریمیوم با افزایش تلاش فروشندگان برای تولید کالاهای با کیفیت، باعث افزایش رقابت در بازار خواهد شد.

محدودیت‌های قرارداد کشف پریمیوم

با وجود مزایای متعدد، می‌توان محدودیت‌هایی را نیز برای این قراداد‌ها در نظر گرفت. نیاز به بهره‌مندی از دانش مالی و آشنایی کامل با مفاهیم مرتبط، مهم‌ترین محدودیت برای استفاده از قراردادهای کشف پریمیوم به شمار می‌رود. چرا که این ابزار مالی دارای پیچیدگی‌های متعددی همچون استفاده از فرمول محاسباتی و ریسک‌های نوسانات بازار و نقدینگی است. در همین راستا، برای به حداقل رساندن هزینه‌های موجود، داشتن تسلط کافی بر جزئیات این قراردادها ضروری است.

مشخصات درج شده در اطلاعیه عرضه قراردادهای کشف پریمیوم

در اطلاعیه عرضه قراداد‌های کشف پریمیوم اطلاعاتی مختلفی درج شده که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

تاریخ معامله کشف پریمیوم

تاریخی است که در آن زمان، حراج برای کشف پریمیوم معامله انجام می‌شود. 

قیمت پایه پریمیوم (ریال بر کیلوگرم)

قیمت پیشنهادی اولیه برای نرخ پریمیوم موجود در فرمول محاسبه قیمت نهایی (که از سوی کارگزار عرضه‌کننده پیشنهاد می‌شود) است.

مهلت تسویه کشف پریمیوم

مهلت تسویه قرارداد کشف پریمیوم براساس زمان درج شده در اطلاعیه عرضه توسط عرضه‌کننده تعیین می‌شود. این مهلت بین ۳ تا ۱۰ روز کاری است.

مرجع قیمت مبنا

قیمتی است که در زمان تعیین شده در اطلاعیه، توسط مرجع مورد قبول سازمان بورس اعلام می‌گردد.

فرمول محاسبه قیمت نهایی

حاصل جمع قیمت کشف شده در قرارداد‌ کشف‌ پریمیوم‌ و قیمت مبنا است که تسویه نهایی معامله بر اساس آن انجام می‌شود.

میزان پیش پرداخت معامله نهایی

بخشی از بهای معامله است که پس از عقد قرارداد کشف پریمیوم طبق ضوابط دستورالعمل و براساس اطلاعیه عرضه از سوی خریدار کالا به فروشنده کالا پرداخت می‌شود.

قیمت علی الحساب (ریال بر کیلوگرم)

قیمتی است که در زمان انتشار اطلاعیه عرضه، طبق فرمول پیشنهادی توسط سازمان بورس محاسبه و اعلام می‌گردد.

نوع قرارداد معامله نهایی

معامله نهایی، معامله‌ای است که در قرارداد کشف پریمیوم طرفین متعهد به انجام آن طبق ضوابط دستورالعمل می‌باشند. این معامله طبق زمان مشخص شده در قرارداد کشف پریمیوم بر اساس قیمت نهایی، توسط سازمان بورس میان طرفین قرارداد کشف پریمیوم به صورت قرارداد نقد یا سلف منعقد می‌گردد.

تاریخ معامله نهایی

تاریخ مشخص شده در قرارداد کشف پریمیوم جهت انعقاد قرارداد نقد یا سلف که طرفین متعهد به انجام آن شده‌اند.

نوع تسویه قرارداد کشف پریمیوم‌

به صورت نقدی و اعتباری است.

نوع تسویه قرارداد نهایی

روش های تسویه قرارداد نهایی به صورت نقدی یا اعتباری می‌باشد.

نوع و نرخ تضمین کشف پریمیوم‌

منظور نوع و نرخ، تضمینی است که برای عقد قرارداد کشف پریمیوم از متقاضی خرید کالا اخذ می‌گردد.

نوع و نرخ تضمین تکمیلی

منظور نوع و نرخ تضمینی است که برای عقد قرارداد نهایی از متقاضی خرید کالا اخذ می‌گردد.

سوالات متداول