چرا توجه به هزینه فرصت و تورم در سرمایهگذاری مهم است؟
فهرست مطالب:
هزینه فرصت و تورم، از جمله مفاهیم مهم اقتصادی هستند که در انتخاب گزینه درست سرمایهگذاری اهمیت بسزایی دارند. سرمایهگذاری به بیان ساده عبارت است از اینکه هزینه‌های مصرفی و جاری کنونی را به امید کسب سود در آینده به تعویق بیندازیم. سرمایه گذاری در بورس نیز به معنی خرید دارایی سرمایه‌ای یا اوراق بهاداری است با امید اینکه که با گذشت زمان منجر حفظ سرمایه و افزایش ارزش برای سرمایه گذار شود.
مفهوم هزینه فرصت و تورم
در کنار سرمایهگذاری، دو واژه هزینه فرصت و تورم نیز مفهوم خاصی پیدا می‌کند. در اقتصاد، ما با کمیابی مواجه هستیم. به عبارت دیگر علم اقتصاد علم تخصیص بهینه منابع کمیاب به خواسته‌ها و نیازهای نامحدود بشر است. در کنار مفهوم کمیابی، مفهوم هزینه فرصت قابل تعریف است. هزینه فرصت بدین معناست که هرگاه ما تصمیم به استفاده از یک منبع می‌گیریم، در واقع از فرصت استفاده کردن از آن منبع در جایی دیگر و به شکلی دیگر، چشم‌پوشی کرده‌ایم.
به بیان ساده، هزینه فرصت یا هزینه فرصت از دست رفته (Opportunity Cost) به معنی هزینه‌های ناشی از رد بهترین گزینه جایگزین هنگام اخذ یک تصمیم است.
این موضوع به‌کرات در زندگی روزمره ما قابل‌مشاهده است، جایی که ما دائماً در حال تصمیم‌گیری هستیم که با درآمد و زمان محدود خودمان چه‌کاری انجام دهیم؛ مثلا اگر به خاطر درس خواندن، کار خود را رها کنیم، درآمدی را که به خاطر درس خواندن از دست داده‌ایم، هزینه فرصت درس خواندن است؛ مثلا با خرید یک خودرو لوکس علاوه بر اینکه این ماشین هزینه‌های مختلف مانند بیمه، استهلاک، تعمیر و نگهداری و… دارد، ما یک هزینه فرصت بزرگ هم داریم و آن از دست دادن حداقل سود ماهیانه پولی است که بابت ماشین صرف کردیم.
برای مثال، فرض کنید شخصی مبلغ ۵۰ میلیون تومان سرمایه داشته و قصد دارد دارایی خود را در یکی از بازارهای بورس و یا طلا سرمایه گذاری کند. او پس از بررسی‌های کامل، سرمایه گذاری در طلا را انتخاب می‌کند. در بازه زمانی دو ماهه، بازدهی بازار سرمایه ۲۰ درصد و بازدهی بازار طلا ۱۰ درصد بوده است. در این حالت، شخص از سرمایه گذاری خود ۵ میلیون تومان کسب کرده است. در حالی که اگر در بازار سرمایه سرمایه گذاری کرده بود، ۱۰ میلیون تومان سود دریافت می‌کرد. بنابراین شخص هزینه فرصتی معادل ۵ میلیون تومان را از دست داده است.
هزینه فرصت در سرمایه‌‌گذاری‌ها برابر است با بیشترین بازدهی سایر گزینه‌های سرمایهگذاری منهای بازدهی سرمایهگذاری گزینه انتخاب شده
تورم نیز به بیان ساده به معنای افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی خاص است. برای محاسبه میزان تورم نیز سبدی از کالاها و خدمات را در نظر می‌گیرند و بر اساس افزایش قیمت آن‌ها، میزان تورم را مشخص می‌کنند.
دارایی یا هزینه؟
خرید دارایی باعث ورود پول به جیب ما و هزینه باعث خروج آن می‌شود. برخی از افراد، خرید ماشین، وسایل خانه و… را دارایی به شمار می‌آورند، ولی در واقع آن‌ها هزینه هستند. در اقتصادهای پویا، حتی خرید ملک و خانه، دارایی به‌حساب نمی‌آید. (فقط در اقتصادهای غیر مولد است که فرد با خرید ملک یا حتی ماشین، سرمایهگذاری می‌کند! آن‌هم به دلیل تورم مزمن و افت همیشگی پول ملی است. در اقتصادهای توسعه‌یافته و مولد، خرید خودرو، وسایل منزل، خرید ملک و مسکن جزو کالاهای مصرفی و هزینه‌ای به‌حساب می‌آیند)
بر اساس دیدگاه بزرگان مالی جهان، افراد ناموفق، سخت برای پول کار می‌کنند، درحالی‌که افراد موفق، پولشان برایشان کار می‌کند (در تمام ساعات شبانه‌روز و حتی در خواب و ایام تعطیل) این جمله زوایای دیگر قدرت سرمایهگذاری و ارزش دارایی واقعی را به ما نشان می‌دهد. از جمله دارایی‌های مولد می‌توان از سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی و… نام برد.
اهمیت تورم و هزینه فرصت در سرمایهگذاری
در کشور ایران به‌واسطه وجود تورم و افت ارزش پول، سرمایهگذاری، اهمیت ویژه و پررنگ‌تری نسبت به سایر کشورها دارد. زیرا درصورتی‌که پول و ثروت فرد به شکل درست و اصولی سرمایهگذاری نشود، به‌مرور زمان و در اثر تورم، مدام از ارزش آن کاسته می‌شود و قدرت خرید فرد به شکل چشم‌گیری افول می‌کند. سرمایهگذاری درست و اصولی به معنی سرمایهگذاری در دارایی است که بازدهی بالاتری از نرخ تورم داشته باشد؛ مثلا اگر شما پول خود را در یک سپرده بانکی با نرخ سود سالیانه ۲۰ درصد بگذارید، درحالی‌که نرخ تورم در آن کشور سالی ۳۰ درصد بوده باشد، شما نه‌تنها بازدهی کسب نکرده‌اید، بلکه ۱۰ درصد افت ارزش پول داشته و گویی ۱۰ درصد هزینه نگهداری پول به بانک پرداخت کرده‌اید!
موردی که علاوه بر موضوع فوق بایستی در سرمایهگذاری مد نظر قرار داده شود، هزینه فرصت سرمایهگذاری است. به این معنا که بین گزینه‌های مختلف سرمایهگذاری، گزینهای مناسب‌تر است که بازدهی بیشتری نصیب سرمایه‌گذار کند. هر چه میزان بازدهی گزینهای که برای سرمایهگذاری انتخاب شده است کمتر از بازدهی گزینهای باشد که بیشترین بازدهی را دارد، هزینه فرصت از دست رفته بیشتر خواهد بود. فرض کنید در انتخاب بین دو گزینه خرید سهم الف و سرمایهگذاری در صندوق سرمایهگذاری ب، در سهم الف سرمایهگذاری کرده‌اید و پس از مدتی، ۴۰ درصد برای شما بازدهی داشته است. با بررسی قیمت واحدهای صندوق سرمایهگذاری ب در همین مدت متوجه شده‌اید که اگر در این صندوق سرمایهگذاری می‌کردید، ۶۰ درصد بازدهی کسب می‌کردید. در این شرایط، هزینه فرصت از دست رفته شما از انتخاب سهم الف، معادل ۲۰ درصد است.
بیشتر بخوانید: میانگین موزون هزینه سرمایه
سوالات متداول
هزینه فرصت از دست رفته به معنی هزینه‌های ناشی از رد بهترین گزینه جایگزین هنگام اخذ یک تصمیم است.
هزینه فرصت در سرمایه‌‌گذاری‌ها برابر است با بیشترین بازدهی سایر گزینه‌های سرمایهگذاری منهای بازدهی سرمایهگذاری گزینه انتخاب شده.
به بیان ساده به معنای افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی خاص است.
اگر دارایی فرد به شکل اصولی سرمایهگذاری نشود، به‌مرور زمان و در اثر تورم، از ارزش آن کاسته خواهد شد.
