نگاهی اجمالی بر صندوق‌های سرمایه گذاری بورسی

صندوق‌های سرمایه گذاری، یکی از انواع واسطه‌های مالی در بازار سرمایه و از جمله نهادهایی است که سرمایه‌های خرد و منابع مالی را از عموم افراد دریافت کرده و در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه ، ابزارهای بازار پول و دارایی‌های دیگر، با توجه به هدف صندوق، به‌طور حرفه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کند. هر واحد سرمایه‌گذاری صندوق بیانگر نسبت مالکیت هر یک از سرمایه‌گذاران در دارایی‌ها و درآمد ناشی از آن‌هاست. مالکان در این صندوق به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک‌ هستند.

خالص ارزش دارایی (Net Asset Value)

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های واﺣﺪﻫﺎی صندوق‌ها ﺑﺎ ﺳﻬﺎم ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ، ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ آن‌هاﺳﺖ. ﻗﯿﻤﺖ ﯾﮏ واﺣﺪ ﺻﻨﺪوق ﺑﺮﺧﻼف ﺳﻬﺎم به صورت مستقیم ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎی آن ﻗﺮار نمی‌گیرد.

ﻣﺒﻨﺎی خرید و فروش واﺣﺪﻫﺎی صندوق سرمایه گذاری ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﺐ ﺻﻨﺪوق و ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺻﺪور ﯾﺎ اﺑﻄﺎل واﺣﺪﻫﺎی سرمایه‌گذاری ﺻﻮرت می‌گیرد، ﺧﺎﻟﺺ ارزش دارایی‌های موجود در ﺻﻨﺪوق در ﭘﺎﯾﺎن هر روز اﺳﺖ. ازآنجایی‌که صندوق های سرمایه گذاری ﻓﺎﻗﺪ داراﯾﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ هستند، سبد دارایی‌های آن ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﻬﺎم، اوراق مشارﮐﺖ، وﺟﻪ ﻧﻘﺪ یا سایر اوراق بهادار اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﺎﻟﺺ ارزش دارایی‌های آن در هر روز براﺳﺎس ارزش روز دارایی‌های صندوق قابل‌ محاسبه است.

بازده سرمایه‌گذاری در صندوق های سرمایه گذاری

مانند سرمایه‌گذاری در یک سهم که می‌تواند به‌طورکلی دو نوع بازده، شامل سودهای نقدی دریافتی و عایدات سرمایه‌ای ناشی از تغییر قیمت سهم، برای دارنده ایجاد کند. بازدهی سرمایه‌گذار صندوق نیز در واقع از همین محل‌ها به دست می‌آید. بازده کل در مجموع سه جنبه از عایدی دارایی‌های سبد را نشان می‌دهد که شامل موارد زیر می‌شود:

۱-سود نقدی هر واحد سرمایه‌گذاری. مقدار درآمد یا سود نقدی است که صندوق‌های سرمایه گذاری از محل عملکرد و دارایی موجود در سبد دارایی‌های خود به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری به دارنده واحدها ‌‌پرداخت می‌کنند.

۲-بازدهی حاصل از تغییر قیمت واحد سرمایه گذاری. تغییر قیمت واحد سرمایه گذاری که می‌تواند مثبت یا منفی باشد به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

۲.۱-تغییرات ناشی از تغییر قیمت دارایی‌های موجود. این بخش ناشی از افزایش قیمت اوراق‌بهادار موجود در سبد دارایی صندوق‌های سرمایه گذاری است.

۲.۲-تغییرات ناشی از دارایی‌های فروخته‌ شده. این بخش در نتیجه فروش اوراق بهادار سبد صندوق به قیمتی متفاوت از بهای تمام‌شده به دست می‌آید.

۲.۳-دریافت سود نقدی و منافع حاصل از دارایی‌ها. این بخش در نتیجه اضافه شدن سود نقدی  و سایر منافع حاصل از اوراق بهادار سبد صندوق به دارایی‌های آن به دست می‌آید. (این مقدار همواره مثبت است). مثلا تقسیم سود سهام و اوراق مشارکت یا دریافت سهام جایزه

کارمزدها و هزینه‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری

جزئیات نحوه محاسبه کارمزد ارکان و هزینه‌های مربوط به صندوق سرمایه گذاری در اساسنامه و امیدنامه آن درج می‌شود.

مهم‌ترین هزینه‌های صندوق‌های سرمایه گذاری شامل موارد زیر است:

۱-کارمزد ارکان:

کارمزدی که به ارکان اجرایی و نظارتی صندوق (مدیر، متولی و ضامن) به علت خدمات ارائه‌شده و ریسک متحمل شده پرداخت می‌شود.

کارمزد هر یک از ارکان به‌صورت درصدی از خالص ارزش روز دارایی‌های صندوق سرمایه گذاری که در امیدنامه مشخص‌شده، محاسبه می‌شود و به‌صورت روزشمار از دارایی‌های صندوق کسر می‌شود.

۲-هزینه‌های دوره‌ای:

شامل هزینه حسابرس، هزینه تأسیس و تسویه، هزینه مجامع و عضویت در کانون‌ها و سایر هزینه‌ها که به‌صورت دوره‌ای یا مقطعی برای صندوق‌ها ایجاد می‌شود و به‌صورت روزشمار از دارایی‌های صندوق کسر می‌شود.

۳-هزینه‌های صدور و ابطال:

درحالی‌که هزینه‌های کارمزد و دوره‌ای از محل دارایی‌های صندوق پرداخت می‌شود، این هزینه به‌طور مستقیم به سرمایه‌گذار تحمیل شده و سرمایه‌گذار در هر صدور یا ابطال آن را پرداخت می‌کند. همچنین ممکن است این صندوق‌ها شامل جرایم ابطال زود هنگام واحدهای صندوق نیز بشوند. در این صورت سرمایه‌گذار با برنامه‌ریزی صحیح سرمایه‌گذاری خود می‌تواند این هزینه‌ها را نیز به حداقل برساند.

هزینه جرایم احتمالی (خروج زود هنگام) با هدف افزایش دوره سرمایه‌گذاری اشخاص و جلوگیری از ورود و خروج‌های مکرر در صندوق های سرمایه گذاری وضع می‌شوند.

معمولا در امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی یک بخش هزینه ثابت به مبلغ ۲۰ هزار ریال در نظر گرفته‌ شده است. به ازای هر فرایند صدور یا ابطال به هر گواهی سرمایه‌گذاری(بدون توجه به تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری) تعلق می‌گیرد.

سوالات متداول