بررسی شاخص های بورس و مقایسه آن ها

بررسی شاخص‌ها و مقایسه آن‌ها
زمان مطالعه: 9 دقیقه
انتشار ۲۲ مرداد ۱۴۰۳
تعداد بازدید: 22260
سطح نیمه حرفه ای

شاخص های بورس از جمله مواردی است که همواره مورد توجه معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه و یا حتی عموم مردم جامعه قرار می‌گیرد. هر شاخص، اطلاعات و کارکرد خاص خود را دارد. فعالین بازار سرمایه با بررسی شاخص ها و مقایسه آن ها، یک شمای کلی از وضعیت کنونی بازار به دست آورده و می‌توانند با بررسی وضعیت فعلی و گذشته شاخص، روند آینده آن را پیش‌بینی کنند.

هر یک از معامله‌گران بازار سرمایه با استفاده از روش و منطق مربوط به خود فعالیت می‌کنند. در حالت کلی برخی با استفاده از تحلیل بنیادی اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند، برخی با استفاده از تحلیل تکنیکال، برخی با اتکا به تابلوخوانی و بررسی پارامترهای تابلوی یک سهم و از همه اصولی تر برخی با استفاده از ترکیب این روش‌ها. فعالین بازار سرمایه در هر گروهی از موارد فوق هم که قرار بگیرند، برای مقایسه وضعیت کلی بازار سرمایه با گذشته و پیش‌بینی وضعیت آینده بازار، از شاخص ها استفاده می‌کنند. این شاخص ها هستند که به معامله‌گر کمک می‌کنند ضمن درک وضعیت کنونی، با دید کلی و بازتر در بازار فعالیت کنند.

مفهوم شاخص چیست؟

شاخص در واقع معیاری است که بر اساس آن می‌توان چیزی را اندازه‌گیری کرد. به عنوان مثال، شاخص کیفیت هوا (AQI)، شاخصی است که برای گزارش روزانه کیفیت هوا به کار می‌رود و بر اساس آن می‌توان تمیز یا آلوده بودن هوا را تشخیص داد. در این شاخص، غلظت چند آلاینده اصلی (مانند مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد و …) سنجیده می‌شود و با توجه به آن‌ها، کیفیت هوا مشخص می‌شود.

در بورس نیز شاخص های متعددی تعریف شده است که هر کدام از آن‌ها، از منظر خود وضعیت بازار بورس را توصیف می‌کنند. عدد مربوط به هر یک از شاخص های بورس نیز بر اساس فرمول مربوط به خود تعیین می‌شود.

شاخص های پرکاربرد در تابلوخوانی کدام‌اند؟

شاخص های بورس در یک تقسیم‌بندی اولیه در دو گروه شاخص اصلی و شاخص صنایع قرار می‌گیرند. در صفحه اول سایت TSETMC.com که به عنوان مرجع اصلی تابلوخوانی در نظر گرفته می‌شود. اطلاعات مربوط به شاخص‌های منتخب، مانند شاخص کل، شاخص قیمت (وزنی-ارزشی)، شاخص کل (هم‌وزن)، شاخص قیمت (هم وزن)، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم، ارائه شده‌است. با انتخاب هر شاخص، جزئیات مربوط به آن نیز نمایش داده می شود. تصویر زیر، نمایی از بخش شاخص های منتخب این سایت را نشان می‌دهد.

شاخص‌های منتخب

در ادامه به بررسی شاخص ها پرداخته می‌شود.

بررسی شاخص کل

شاخص کل

شاخص کل یا شاخص قیمت و بازده نقدی که به اختصار TEDPIX نامیده می‌شود (TEDPIX سرواژه Tehran Exchange Dividend and Price Index است)، پرکاربردترین شاخص بین فعالین بازار سرمایه است و همان شاخصی است که در رسانه‌ها بررسی شده و از آن به عنوان شاخص بورس یاد می‌شود. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها و سود نقدی سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است و نشان‌دهنده میانگین بازده سرمایه‌گذاران در بورس است.

ارزش هر شرکت، وزن آن شرکت در محاسبه شاخص کل است؛ به عبارت دیگر، هر چه شرکتی بزرگ‌تر باشد و سرمایه بیشتری داشته باشد، تأثیر بیشتری بر شاخص دارد. به همین خاطر ممکن است در یک روز بیشتر سهم‌های بازار سرمایه منفی باشند، اما چند سهم بزرگ مثبت باشد و همین موضوع باعث مثبت شدن  شاخص کل هم می شود.

 از طرفی، همان‌طور که اشاره شد، این شاخص نشان‌دهنده میانگین بازده سرمایه‌گذاران در بورس است و افزایش شاخص کل طی یک بازه زمانی، به معنای سودآوری همه شرکت‌ها نیست؛ بلکه ممکن است قیمت سهام برخی از شرکت‌ها در این بازه کاهش داشته باشند. برعکس این موضوع نیز ممکن است اتفاق بیافتد. یعنی شاخص کل طی یک بازه زمانی کاهش یافته باشد، اما قیمت سهام برخی از شرکت‌ها افزایش داشته باشد.

بررسی شاخص قیمت (وزنی-ارزشی)

شاخص قیمت (وزنی-ارزشی)

این شاخص، نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت‌های سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است. تفاوت این شاخص با شاخص کل در این است که در شاخص کل علاوه بر افزایش قیمت سهم، سود نقدی نیز لحاظ می‌شود ولی در شاخص قیمت، سود نقدی لحاظ نمی‌شود.

مشابه شاخص کل، ارزش شرکت‌ها، مبنای وزن دهی آن‌ها در این شاخص است و در نتیجه شرکت‌های بزرگ، تأثیر بیشتری بر این شاخص دارند. به این معنا که تغییرات قیمت سهام شرکت‌های بزرگتر، ارزش شاخص قیمت را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بررسی شاخص کل هم وزن

شاخص کل (هم‌وزن)

شاخص کل، بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها و سود نقدی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است و نشان‌دهنده میانگین بازده سرمایه‌گذاران در بورس است. در شاخص کل هم‌وزن، وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود و به عبارت دیگر، شرکت‌ها با ارزش‌های مختلف، تأثیر یکسانی بر این شاخص دارند.

سرمایه‌گذاران برای رسیدن به درک درست‌تری از وضعیت کل بازار سرمایه، باید شاخص کل هم وزن را به صورت همزمان با شاخص کل بررسی کنند. چرا که در شاخص کل هم وزن، ضعف شاخص کل مبنی بر تأثیرگذاری اندازه شرکت بر شاخص، از بین رفته است.

بررسی شاخص قیمت هم وزن

شاخص قیمت (هم‌وزن)

شاخص قیمت، نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت‌های سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. در شاخص قیمت هم وزن، وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود و شرکت‌های کوچک و بزرگ تاثیر یکسانی بر شاخص دارند. 

بررسی شاخص آزاد شناور

شاخص آزاد شناور

شاخص آزاد شناور، شاخص قیمت را بر مبنای تعداد سهام شناور تعیین می‌کند و در واقع آن دسته از سهام شرکت‌ها را مبنای محاسبه قرار می‌دهد که مرتباً در حال خرید و فروش شدن است. این شاخص آن بخش از سهام شرکت را که در اختیار سهامداران عمده قرار دارد و در بازار خرید و فروش نمی‌شود، مد نظر قرار نمی‌دهد. هدف از تعریف شاخص آزاد شناور، تحلیل رفتار بخشی از بازار است که نقد شوندگی بیشتری دارد.

بسیاری از معامله گران بازار سرمایه، این باور را دارند که مبنای اصلی معاملاتشان، شاخص کل بورس یا شاخص کل هم وزن است. اما معامله گران می‌توانند سایر شاخص‌ها مانند شاخص آزاد شناور و … را نیز بررسی کنند.

افراد علاوه بر این موضوع، ترجیح می‌دهند با نگاهی تخصصی‌تر به شاخص‌ها مشغول به معامله شوند و استراتژی معاملاتی خود را بر اساس آن‌ها تنظیم کنند. این گروه از افراد همچنین از شاخص‌های دیگر مانند شاخص‌های صنایع و 50 شرکت بزرگ و … نیز استفاده می‌کنند.

شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم چیست؟

شرکت‌های بورسی با توجه به پارامترهایی مانند میزان سرمایه شرکت، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهام شناور آزاد و … به دو بازار اول و دوم تفکیک شده‌اند. شرکت‌های بورسی که ساختار مالی قوی‌تری دارند، در بازار اول و سایر شرکت‌ها، در بازار دوم قرار می‌گیرند. اگر تمایل دارید که در شرکت‌های بازار دوم سرمایه‌ گذاری کنید، می‌توانید با بررسی شاخص این بازار، تصمیمات بهتری اخذ کنید.

بازار اول

بازار دوم

تحلیل هم‌زمان شاخص کل و شاخص کل هم وزن

همانطور که اشاره شد، تفاوت شاخص کل و شاخص کل هم وزن در وزن شرکت‌ها در محاسبه شاخص است. در شاخص کل هم وزن، همه شرکت‌هایی که در محاسبه شاخص در نظر گرفته می‌شوند، چه کوچک و چه بزرگ، تاثیر یکسانی بر شاخص دارند. اما در شاخص کل، هر چه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر بیشتری خواهد داشت.

بنابراین بررسی هم زمان شاخص کل و شاخص کل هم وزن می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد شرکت‌های کوچک و بزرگ در اختیار ما قرار دهد. با توجه به صعودی یا نزولی بودن شاخص کل و شاخص کل هم وزن، یکی از وضعیت‌های زیر ممکن است به وجود بیاید:

الف) بررسی حالت شاخص کل صعودی و شاخص کل هم‌وزن نزولی

حالتی را در نظر بگیرید که شاخص کل افزایش یافته است و در مقابل، شاخص کل هم وزن کاهش یافته است.  در این شرایط می‌توان گفت که سهام شرکت‌های بزرگ و شاخص ساز افزایش قیمت داشته‌اند و سهام شرکت‌های کوچک‌تر بازار، کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند. از طرف دیگر، با توجه به اینکه تعداد شرکت‌های کوچک بازار بیشتر از تعداد شرکت‌های بزرگ بازار است، احتمالا تعداد نمادهایی که کاهش قیمت داشته‌اند نیز بیشتر از تعداد نمادهایی است که افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.

ب) بررسی حالت شاخص کل نزولی و شاخص کل هم‌وزن صعودی

حالتی را در نظر بگیرید که شاخص کل کاهش یافته است و در مقابل، شاخص کل هم وزن افزایش یافته است.  در این شرایط می‌توان گفت که سهام شرکت‌های بزرگ و شاخص ساز کاهش قیمت داشته‌اند و سهام شرکت‌های کوچک‌تر بازار، افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. از طرف دیگر، با توجه به اینکه تعداد شرکت‌های کوچک بازار بیشتر از تعداد شرکت‌های بازار بزرگ است، احتمالا تعداد نمادهایی که افزایش قیمت داشته‌اند نیز بیشتر از تعداد نمادهایی است که کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند.

ج) بررسی حالت شاخص کل صعودی و شاخص کل هم‌وزن صعودی

حالتی را در نظر بگیرید که شاخص کل و شاخص کل هم وزن، هر دو افزایش یافته‌اند. در این شرایط می‌توان گفت عموم سهام بازار بورس رشد قیمت را تجربه کرده‌اند.

د) بررسی حالت شاخص کل نزولی و شاخص کل هم‌وزن نزولی

حالتی را در نظر بگیرید که شاخص کل و شاخص کل هم وزن، هر دو کاهش یافته‌اند. در این شرایط می‌توان گفت عموم سهام بازار بورس کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند.

آشنایی با انواع شاخص‌های بورس اهمیت زیادی دارد، زیرا این شاخص‌ها ابزارهای مهمی برای ارزیابی عملکرد کلی بازار و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. شاخص‌های مختلف می‌توانند اطلاعات متفاوتی درباره روندهای بازار و نوسانات قیمتی ارائه دهند. این شاخص‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا تحلیل‌های بهتری انجام داده و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری موثرتری را انتخاب کنند.

سوالات متداول

۱. شاخص به چه معناست؟

شاخص در واقع معیاری است که بر اساس آن می‌توان چیزی را اندازه‌گیری کرد. بورس نیز شاخص‌های متعددی تعریف شده است که هر کدام از آن‌ها، از منظر خود وضعیت بورس را توصیف می‌کنند. عدد مربوط به هر یک از شاخص های بورس نیز بر اساس فرمول مربوط به خود تعیین می‌شود.

۲. هدف از بررسی شاخص های بورس چیست؟

فعالین بازار سرمایه با بررسی شاخص‌ها و مقایسه آن‌ها، یک شمای کلی از وضعیت کنونی بازار به دست می‌آورند. می‌توان با بررسی وضعیت فعلی و گذشته شاخص، روند آینده آن را پیش‌بینی کرد.

۳. شاخص کل بورس یا TEDPIX چیست؟

شاخص کل همان شاخصی است که در رسانه‌ها بررسی شده و از آن به عنوان شاخص بورس یاد می‌شود. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها و سود نقدی سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است.

۴. تفاوت شاخص کل با شاخص هم‌وزن در چیست؟

در شاخص قیمت هم وزن، وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود و شرکت‌های کوچک و بزرگ تاثیر یکسانی بر شاخص دارند.

محمد رزاقی کارشناس بازار سرمایه
Subscribe
Notify of
22 دیدگاه
قدیمی ترین
جدیدترین پر بحث ترین
Inline Feedbacks
View all comments

سلام عالی بود.

باسلام
رضایت شما باعث دلگرمی ماست. باتشکر

خوب بود اگه همراه با مثال بود بهتر میشد

سلام.
ضمن تشکر از پیشنهاد شما، این مورد به واحد مربوطه ارجاع داده خواهد شد.

سلام لیست هرکدام از گروه شرکت‌هایی که گفتید (مثلا لیست شرکت‌های بزرگ) چطور قابل دسترس است؟

باسلام
برای مشاهده ۵۰ شرکت تاثیرگذار در شاخص می‌توانید به سایت «مديريت فناوری بورس تهران» و همچنین سایت «مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران» مراجعه نمایید.
با کلیک بر روی «تاثیر در شاخص» در سایت مديريت فناوری بورس تهران، شرکت‌های تاثیرگذار به ترتیب قابل مشاهده خواهند بود.

Last edited 2 سال قبل by کارگزاری مفید

باسلام آیا در شاخص پنجاه شرکت فعال‌تر، شاخص سی شرکت بزرگ و شاخص صنایع مختلف، به هر شرکت وزن یکسانی داده می شود؟ سود نقدی هم لحاظ می گردد؟ درکل وزن و سود نقدی در هر کدام از سه شاخص مذکور چگونه لحاظ شده است؟
ممنون میشم پاسخ بدید.

باسلام
شاخص قیمت (TEPIX) یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس می‌باشد. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. تفاوت عمده شاخص (TEPIX) با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌گردد. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیش‌تر است.

باتشکر از آموزش‌های داده شده، امیدوارم این روند هر روز ادامه داشته باشد. مطالب حداکثر خلاصه و به طور ساده بیان گردد.

باسلام
هدف ما پیشرفت و ارتقای سطح خدمات به شماست. سپاس از همراهی و نظر ارزشمند شما

خب نگفتید تحلیل این دو شاخص کل و هم وزن به چه دردی می‌خورد؟
منظورم اینه اگه شاخص کل منفی باشد، هم وزن مثبت آیا باعث رشد کلی در آینده می‌شود یا نه؟

باسلام
شاخص کل نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت‌ها و سود نقدی سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس بوده و بیانگر میانگین بازده سرمایه‌گذاران در بورس است. همچنین افزایش شاخص کل طی یک بازه زمانی، به معنای سودآوری همه شرکت‌ها نیست، بلکه ممکن است قیمت سهام برخی از شرکت‌ها در این بازه کاهش داشته باشند. برعکس این موضوع نیز ممکن است اتفاق بیافتد. چنانچه شاخص کل کاهش بیاید و در مقابل، شاخص کل هم وزن افزایش یابد. در این شرایط می‌توان گفت که سهام شرکت‌های بزرگ و شاخص ساز کاهش قیمت داشته‌اند و سهام شرکت‌های کوچک‌تر بازار، افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. جهت کسب اطلاعات بیش‌تر مقاله «آشنایی با انواع شاخص های بورس» را مطالعه نمایید.

عالی بود. پایدار و پر توان با توکل و یاری ازخداوند متعال

باسلام
از ارائه نظر ارزشمند شما سپاس‌گزاریم.

بسیار موارد مفیدی مطرح شد. سپاس

باسلام
سپاس از همراهی ارزشمند شما.

سلام سهام مربوط به شاخص کل هم‌وزن را ازکجا می‌توان دید؟ ممنون.

باسلام
شاخص های بورس در یک تقسیم‌بندی اولیه در دو گروه شاخص اصلی و شاخص صنایع قرار می‌گیرند. در صفحه اول سایت مدیریت فناوری بورس که به عنوان مرجع اصلی تابلوخوانی در نظر گرفته می‌شود، اطلاعات مربوط به شاخص های منتخب ارائه شده است. با انتخاب هر شاخص، جزئیات مربوط به آن نیز نمایش داده می شود.

با سلام
اطلاعات خلاصه و آموزنده ای بود

با سلام
از همراهی شما کمال تشکر را داریم.