آشنایی با بازار SME (بازار نوآفرین)
بازار نوآفرین که با نام بازار SME نیز شناخته می‌شود، یکی از بازارهای زیرمجموعه فرابورس ایران است که از دو تابلوی رشد و دانش‌بنیان تشکیل شده است. SME سرواژه Small and Medium-sized Enterprises و به معنای بنگاه‌های کوچک و متوسط است. در ادامه به ارائه جزئیات بیشتر در این خصوص پرداخته می‌شود.
آنچه در این مطلب می‌خوانیم:
تعریف جهانی بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME)
هر کشوری بر اساس معیارهایی از جمله تعداد کارکنان، میزان سرمایه، ارزش دارایی، میزان فروش سالیانه و نوع مالکیت، بنگاه‌های کوچک و متوسط را از سایر بنگاه‌ها متمایز و تعریفی برای آن ارائه کرده است. به همین خاطر، تعریف همیشه یکسانی از این بنگاه‌ها وجود ندارد.
اما بر اساس تعریفی جامع از این بنگاه‌ها که توسط بانک جهانی ارائه شده است، بنگاه‌ها را می‌توان با توجه به معیارهای زیر، در یکی از سه دسته خرد، کوچک و متوسط قرار داد:
معیار تعیین شرکتهای متوسط و کوچک در ایران و جهان
شرکتهای متوسط و کوچک در ایران و جهان بر اساس معیارهای مختلفی تعیین می‌شود. شرکتهای کوچک و متوسط (SME) یا همان بنگاه‌های کوچک و متوسط، نقش کلیدی در اقتصاد کشورها دارند، اما معیارهای تعیین این شرکت‌ها از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. این تفاوت‌ها به دلیل عواملی مانند ساختار اقتصادی، سیاست‌های دولتی و جمعیت است.
در اتحادیه اروپا، شرکت‌هایی با کمتر از ۲۵۰ نفر کارمند و گردش مالی سالانه زیر ۵۰ میلیون یورو به عنوان SME شناخته می‌شوند.
در ایالات متحده، معیار انتخاب شرکتهای کوچک، کسب‌وکارهایی با کمتر از ۵۰۰ نفر کارمند است.
در ایران، تعریف SMEها با توجه به معیارهایی مانند تعداد کارکنان، میزان سرمایه و نوع فعالیت اقتصادی متغیر است. به عنوان مثال، بانک مرکزی ایران، شرکت‌هایی با کمتر از ۵۰ نفر پرسنل را به عنوان شرکت کوچک دسته‌بندی می‌کند.
نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در اقتصاد
بنگاه‌های کوچک و متوسط، نقش عمده‌ای در ایجاد اشتغال و به دنبال آن، افزایش درآمد و رشد اقتصادی کشورها دارند. در حالت کلی، مهم‌ترین نقش این بنگاه‌ها در اقتصاد را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- ایجاد اشتغال
- هدایت بخش غیر رسمی به بخش مولد اقتصاد
- تجمیع پس‌اندازهای خرد
- توزیع درآمد
- افزایش انعطاف‌پذیری و تنوع بخشیدن به تولیدات کشور
بزرگترین مشکلات بنگاه‌های کوچک و متوسط در دنیا
بر اساس مطالعات بانک جهانی، بزرگترین مانع پیش روی بنگاه‌های کوچک و متوسط، تامین مالی آن‌هاست. مشکلاتی مانند تورم، قوانین و مقررات، مالیات، عدم ثبات سیاست‌ها، نرخ ارز و جرائم خیابانی نیز در سطوح بعدی بزرگترین موانع پیش روی آن‌ها قرار می‌گیرد.
راهکارهای بهبود وضعیت بنگاه‌های کوچک و متوسط در دنیا
لازم است برای حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط، سازوکار مشخص و منسجمی در ساختار اقتصادی کشورها وجود داشته باشد. برخی از راهکارهای بهبود وضعیت بنگاه‌های کوچک و متوسط به شرح زیر است:
- تدوین چارچوب نهادی کارآمد برای حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط
- تدوین بسته‌های حمایتی
- ایجاد نهادهای تخصصی ارائه دهنده خدمات به بنگاه‌های کوچک و متوسط
- ایجاد نهاد ضمانت اعتبار
تعریف بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME) در ایران
در ایران، نهادهای مختلف با توجه به تعداد کارکنان و کارمندان بنگاه‌ها، تعاریف متفاوتی از بنگاه‌های کوچک و متوسط ارائه کرده‌اند که عبارت‌اند از:
اداره آمار بانک مرکزی و مرکز آمار ایران: در این تعریف، بنگاه‌های با کمتر از ۱۰ نفر پرسنل، خرد، بنگاه‌های با ۱۰ تا ۴۹ پرسنل، کوچک، بنگاه‌های با ۵۰ تا ۹۹ پرسنل، متوسط و بنگاه‌های با بیش از ۱۰۰ پرسنل، بزرگ، نامیده می‌شوند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت: طبق تعریف این نهاد، بنگاه‌های با کمتر از ۵۰ نفر پرسنل، بنگاه‌های کوچک و متوسط نامیده می‌شوند.
سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی: طبق تعریف این سازمان، بنگاه‌های با تعداد کارکنان بین ۵ تا ۵۰ نفر، بنگاه‌های کوچک و متوسط نامیده می‌شوند.
طبق مصوبه شرکت فرابورس ایران، نام بازار «شرکتهای کوچک و متوسط (SME)» به «بازار نوآفرین» تغییر کرده است.
مزایای شرکتهای SME
۱. ایجاد اشتغال: SMEها با نیاز کمتر به سرمایه، فرصت‌های شغلی متنوعی ایجاد می‌کنند.
۲. انعطاف‌پذیری بالا: این شرکت‌ها به سرعت می‌توانند خود را با تغییرات بازار تطبیق دهند.
۳. نوآوری و خلاقیت: SMEها محیطی مناسب برای پرورش ایده‌های نو و خلاقانه فراهم می‌کنند.
۴. توزیع درآمد و کاهش نابرابری: با ایجاد کسب‌وکارهای محلی، به توزیع عادلانه‌تر درآمد کمک می‌کنند.
۵. افزایش تولید ناخالص ملی: SMEها با افزایش تولید و صادرات، به رشد اقتصادی و افزایش GDP کمک می‌کنند.
بازار نوآفرین در ایران
شرکت فرابورس ایران با هدف کمک به تامین مالی و برخورداری آن‌ها از مزایای مالی، بازار نوآفرین را راه‌اندازی کرده است. این بازار به دو بازار زیرمجموعه به نام‌های «رشد» و «دانش بنیان» تقسیم می‌شود. محدودیت‌های معاملاتی در
بازار نوآفرین، همانند بازار اول و دوم فرابورس است. به عنوان تنها تفاوت این بازار با سایر بازارهای فرابورس، می‌توان به این موضوع کرد که فقط «سرمایه گذار حرفه‌ای» امکان معامله در نمادهای فعلی پذیرش‌شده در بازار رشد را دارد.
لازم به ذکر است که در حال حاضر، محدودیت معاملاتی خاصی در رابطه با بازار دانش بنیان اعلام نشده است.
در بازار نوآفرین، علاوه بر شرکتهای کوچک و متوسط، شرکتهای دانش بنیان، شرکتهای حوزه اقتصاد دیجیتال و شرکتهای فعال در صنایع جدید که ریسک بالاتری دارند نیز پذیرش می‌شوند. در ادامه با جزئیات هر یک از این دو تابلو آشنا خواهید شد:
۱- تابلوی رشد
مطابق با دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در فرابورس ایران، مهم‌ترین ویژگی‌های ناشر برای پذیرش در تابلوی رشد به شرح زیر است:
- شرکت سهامی عام باشد.
- سرمایه شرکت حداقل ۱۰۰ میلیارد ریال و حداکثر ۵۰۰۰ میلیارد ریال باشد.
- شركت دارای طرح توجيهی تاييدشده توسط هيئت مديره، مبني بر وجود چشم‌انداز روشنی از سودآوری فعاليت‌های خود باشد.
- حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد یا ارزش بازار سهام شناور آزاد آن حداقل ۱۰۰۰ میلیارد ریال باشد.
نکته: شرکتهای پذیرش‌شده در تابلوی دانش بنیان که با توجه به مواد مورد پذیرش در این تابلو صلاحیت خود را برای پذیرش در این بازار از دست داده‌اند، می‌توانند در تابلوی رشد قرار بگیرند.
نکته: شرکت‌هایی که در گذشته در بازار «شرکتهای کوچک و متوسط SME» پذیرش شده بودند، در حال حاضر در زیرمجموعه بازار رشد قرار گرفته و به مدت یک سال در این بازار معامله می‌شوند. در صورتی که این شرکت‌ها، پس از گذشت یک سال از تاریخ مصوبه، واجد شرایط پذیرش در بازار نوآفرین نباشند، لغو پذیرش خواهند شد.
۲- تابلوی دانش بنیان
تابلوی دانش بنیان مخصوص شرکتهای دانش بنیان، خلاق، فناور و شرکتهای فعال حوزه اقتصاد دیجیتال است.
ویژگی‌های ناشر برای پذیرش در تابلوی دانش‌بنیان عبارت است از:
- حداقل سرمایه ثبت‌شده شرکت ۱۰۰ میلیارد ریال باشد.
- مجوز مربوطه شامل مجوز دانش بنیان مورد تایید معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری یا سایر مراجع ذی‌صلاح را دریافت کرده باشد.
- حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد یا ارزش بازار سهام شناور آزاد آن حداقل ۲۰۰ میلیارد ریال باشد.
نحوه معاملات در بازار نوآفرین فرابورس ایران
یکی از تفاوت‌های بازار نوآفرین با سایر بازارها، محدودیت در خرید و فروش سهام این شرکت‌هاست. از آنجا که هدف از تشکیل این بازار تحقق اهداف استراتژیک بوده است و نه جذب سرمایه گذاران خرد، تنها سرمایه‌گذاران حرفه‌ای مجاز به خرید نمادهای فعال در این بازار هستند.
به عبارت دیگر، در این بازار، تنها اشخاص حقوقی و سرمایه‌گذران نهادی (از جمله بانک‌ها، بیمه‌ها، هلدینگ‌ها، شرکتهای سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، شرکتهای تامین سرمایه، صندوق های سرمایه گذاری جسورانه، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی) و سرمایه‌گذارن حقیقی واجد شرایط، مجاز به خرید سهام شرکت‌ها هستند.
تابلوی بازار SME فرابورس ایران
بازار آفرین به دو تابلوی رشد و دانش‌بنیان تقسیم شده است. جزئیات شرکتهای پذیرفته شده در تابلوی رشد بازار نوآفرین فرابورس ایران نیز به شرح زیر است:
همچنین بر اساس داده‌های مورخ ۲۹ بهمن ۱۴۰۲، ارزش بازار نوآفرین تنها معادل ۰/۲۷ درصد از ارزش کل بازارهای فرابورس بوده است.
سوالات متداول
SME اختصار کلمه Small and Medium-sized Enterprises و به معنی بنگاه‌های کوچک و بزرگ است.
در ایران، این بازار تحت عنوان بازار نوآفرین و در ۲ تابلوی رشد و دانش بنیان بنا نهاده شده است.
مواردی همچون تقویت رقابت پذیری، حضور موثر شرکتهای دانش بنیان در بازار سرمایه و توسعه بازار از مزایای بازار نوآفرین محسوب می‌شوند.
سپاس‌گزارم
باسلام
از همراهی شما صمیمانه سپاسگزاریم.