نگاهی به مفهوم دامنه نوسان

دامنه مجاز نوسان قیمت ابزاری کلیدی برای مدیریت نوسانات سهام و کاهش تأثیر اخبار غیرمربوط بر بازار است. این قانون به‌ویژه برای مقابله با دست‌کاری‌های قیمتی و زیان‌های ناشی از تصمیمات هیجانی سرمایه‌گذاران اهمیت دارد. قیمت سهام شرکت‌ها تحت تأثیر عوامل و اخبار مختلفی قرار می‌گیرد که اغلب با وضعیت بنیادی شرکت ارتباطی ندارند. به‌عنوان مثال، انتشار یک خبر می‌تواند منجر به فروش گسترده سهام توسط سرمایه‌گذاران شود. در چنین شرایطی، نبود دامنه نوسان قیمت می‌تواند موجب شود که سرمایه‌گذاران بخش مهمی از سرمایه خود را در یک روز از دست بدهند. اما وجود دامنه نوسان، با محدود کردن نوسانات قیمت، ریسک‌های مرتبط با این وضعیت را کاهش داده و از بروز شرایط بحرانی و زیان‌های شدید جلوگیری می‌کند.

محدوده مجاز برای نوسان قیمت سهم

دامنه مجاز نوسان، حدود قیمتی سقف و کفی است که هر سهم در هر روز کاری می‌تواند داشته باشد و قیمت تنها می‌تواند در این محدوده حرکت کند. در واقع این دامنه‌ محدوده مجاز برای نوسان‌ قیمت سهم است.

این موضوع یکی از مسائل بحث‌برانگیز به شمار می‌رود که برخی صاحب‌نظران بر لزوم اعمال حد نوسان قیمت سهام و آثار مثبت آن تاکید دارند و برخی به آثار منفی آن اشاره دارند. با این وجود در اغلب کشورها در طول زمان و با رشد بازارهای مالی، دامنه نوسان قیمت سهام افزایش پیدا کرده است.

دامنه نوسان در بورس دنیا

در بسیاری از بورس‌های دنیا همچون تایوان، تایلند، استرالیا، اسپانیا، مالزی، ایتالیا، ترکیه، فرانسه، کره، ژاپن و ایران، قانون‌گذاران به‌منظور کاهش نوسان بازار و کاهش ریسک و ضرر سرمایه‌گذاران در اثر تصمیمات احساسی و هیجانی اقدام به وضع دامنه مجاز نوسان کرده‌اند. لازم به ذکر است ایجاد محدوده قیمتی تنها به بازار سهام و بورس ختم نمی‌شود، بلکه در بسیاری از بازارهای دیگر نیز این قانون اعمال می‌شود.

در بورس‌های اوراق بهادار توسعه‌ یافته، بیشتراز توقف معاملات استفاده می‌شود. بورس سهام در ایالات متحده توقف معاملات را به حد نوسان قیمت ترجیح می‌دهد. علاوه بر آمریکا، بورس‌های سهام در ایتالیا، کانادا، آلمان، هنگ‌کنگ، انگلیس و… نیز توقف معاملات را نسبت به حد نوسان ترجیح می‌دهند.

دامنه نوسان در بورس و فرابورس

به طور متداول سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه پذیرفته‌ شده در بازار بورس و فرابورس حداکثر ۵ درصد می‌توانند نوسان قیمت داشته باشند، اما دامنه نوسان روزانه قیمت در تمامی نمادهای مندرج در «بازار اول بورس و فرابورس» ۷+ و ۷- درصد تعیین گردیده است. همچنین دامنه‌ نوسان‌ حق تقدم سهام، در بازار اول بورس ۱۴+ و ۱۴- و بازار اول فرابورس ۷+ و ۷- تعیین شده است. دامنه نوسان صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) نیز ۱۰ درصد است. این درحالی‌ است که شرایط برای بازار پایه فرابورس کاملاً متفاوت است.

در بازار پایه فرابورس پیش از این، دامنه نوسان‌ها بدون در نظر گرفتن ریسک شرکت‌ها ۱۰ درصد بود که باعث رشد بی‌دلیل ارزش سهام شرکت‌ها می‌شد؛ اما در راستای حمایت از حقوق سهامداران به پیشنهاد فرابورس ایران از مهرماه سال ۱۳۹۸ دامنه نوسان‌ به شکل زیر تغییر کرد:

•  بازار پایه زرد ← مثبت یا منفی سه درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته
• بازار پایه نارنجی ← مثبت یا منفی دو درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته
• بازار پایه قرمز← مثبت یا منفی یک درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته

برای مشاهده دامنه نوسان یک نماد می‌توانید به سامانه‌های معاملاتی کارگزاری مفید یا وبسایت tsetmc.com مراجعه کنید. در وبسایت TSETMC اطلاعات متنوع و مهمی درباره هر نماد وجود دارد که با یادگیری آن‌ها، شانس موفقیت شما در بورس افزایش پیدا خواهد کرد. در صورتی که تمایل دارید با این وبسایت آشنا شوید، مقاله آموزش تابلو خوانی در بورس را مطالعه کنید.

موارد عدم شمول دامنه نوسان

• بعد از بازگشایی سهم پس از مجمع عمومی عادی سالیانه به‌منظور تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود
• بعد از بازگشایی سهم پس از مجمع عمومی فوق‌العاده یا جلسه هیات مدیره در خصوص تغییر سرمایه
• در مورد اوراق بهاداری که دارای بازارگردان هستند، دامنه نوسان روزانه قيمت طبق مقررات بازارگردانی است.

سوالات متداول