نگاهی به انواع ارزش سهام در بازار سرمایه

قیمت (Price)، ارزشی است که خریداران و فروشندگان به کمک آن برای تبادل یک دارایی مانند سهام، توافق می‌کنند. این قیمت ممکن است تحت تاثیر عرضه و تقاضا، شرایط بازار و عوامل اقتصادی نوسان کند. ارزش واقعی (Value) سهام از طریق تحلیل‌های بنیادی محاسبه می‌شود و می‌تواند متفاوت از قیمت بازار باشد. در بازار سرمایه ایران، چهار نوع ارزش برای قیمت یک سهم تعریف می‌شود. در این مقاله به معرفی انواع ارزش سهام خواهیم پرداخت.

انواع ارزش سهام

الف) ارزش اسمی

ارزش اسمی به ارزش یک برگه سهام یا هر نوع اوراق بهادار در بدو تاسیس شرکت گفته می‌شود. ارزش اسمی هر سهم شرکت‌های پذیرفته ‌شده در بورس ایران، ۱۰۰ تومان (یک هزار ریال) است. مبلغ ارز‌ش اسمی، بر روی برگه‌های سهام درج می‌شود. ممکن است با عملکرد مناسب یک شرکت، سرمایه ‌گذاران زیادی جذب آن شده و تقاضا برای خرید سهم آن شرکت در بورس افزایش یابد. در نتیجه قیمت سهام با توجه به میزان تقاضای ایجاد شده افزایش خواهد یافت و حتی ممکن است این افزایش منجر به چند برابر شدن قیمت سهم نسبت به قیمت اسمی شود. در مقابل ممکن است شرکتی که عملکرد ضعیفی دارد نتواند نظر سرمایه گذاران را برای خرید سهم جلب کند که در این صورت با افزایش عرضه، قیمت سهم کاهش ‌می‌یابد. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است قیمت سهم حتی به زیر قیمت اسمی نیز برسد. در تصویر زیر، نمونه یک برگه نشان داده شده است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، کل سرمایه شرکت، تعداد سهام منتشر شده و ارزش اسمی هریک از سهام، به‌علاوه تعداد سهامی سهامدار در اختیار دارد، بر روی برگه سهام درج شده است.

ب) ارزش‌ دفتری

اگر مجموع بدهی‌های شرکت را از مجموع دارایی‌های آن کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان‌دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا به تعبیر دقیق‌تر، مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. حال اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام را بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم است.

یکی از کاربردی‌ترین نسبت‌های ارزش بازار برای تحلیل یک سهم نسب قیمت به ارزش دفتری (P/B) است. که هرچه میزان این نسبت کم‌تر باشد نشان دهنده این موضوع است که قیمت سهم زیر ارزش واقعی خود قرار دارد.

ارزش سرمایه سهامداران = مجموع بدهی‌ها – مجموع دارایی‌ها

ار‌زش دفتری = تعداد سهام / ارز‌ش سرمایه

برای مثال، فرض کنید مجموع ارزش دارایی‌های شرکت الف در پایان سال اول فعالیت شرکت، ۱۰ میلیارد تومان است. این شرکت همچنین در مجموع هفت میلیارد تومان به بانک‌ها و سایر شرکت‌ها، بدهی دارد. بنابراین، مجموع حقوق صاحبان سهام این شرکت سه میلیارد تومان خواهد بود. حال اگر شرکت مذکور در مجموع تعداد ۲۰ میلیون سهم منتشر کرده باشد، ارزش دفتری هر سهم این شرکت ۱۵۰ تومان خواهد بود. دلیل ذکر کلمه «دفتر» در ارزش دفتری سهم هم این است که اعداد و ارقام مربوط به دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت، براساس ارقام ثبت‌شده در دفاتر حسابداری شرکت، مدنظر قرار می‌گیرند.

ج) ارزش بازار

ارزش بازار یا قیمت معاملاتی، قیمتی است که سهام براساس آن، در بورس معامله می‌شود. همان‌طور که قبلا توضیح داده شد، اگرچه قیمت اسمی هر سهم در بورس ۱۰۰ تومان است، اما سهام اغلب شرکت‌ها در بورس براساس قیمت اسمی و حتی ار‌زش دفتری، معامله نمی‌شود.

آنچه قیمت سهم در بورس را تعیین می‌کند، میزان عرضه و تقاضا برای یک سهم است (مکانیزم تعیین قیمت معاملاتی سهام در بازار بورس). برای مثال، ممکن است به علت عملکرد خوب یک شرکت، سرمایه‌گذاران زیادی متقاضی خرید سهام آن شرکت در بورس باشند. بنابراین، قیمت آن در بورس براساس میزان تقاضا، افزایش خواهد یافت و حتی ممکن است این افزایش تا چند برابر قیمت اسمی هم باشد. در نقطه مقابل، عملکرد ضعیف یک شرکت ممکن است باعث بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران به خرید یا نگهداری سهم مذکور و درنتیجه، افزایش عرضه آن در بورس باشد. طبیعتا با افزایش عرضه، قیمت سهم کاهش‌یافته و اگر این روند ادامه یابد، ممکن است قیمت سهم حتی به زیر قیمت اسمی، یعنی ۱۰۰ تومان برسد؛ بنابراین، ارزش بازاری یک سهم، قیمتی است که در بورس بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

د) ارزش ذاتی

در مباحث مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی ارزش ذاتی اطلاق می‌شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب‌وکار مورد نظر، از جمله صورت‌های مالی، پتانسیل رشد شرکت و لحاظ دارایی‌های مشهود و نامشهود انجام گرفته‌ است. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم اکنون ۲۰۰ تومان است، به‌بیان‌دیگر، سهام شرکت الف هم اکنون با قیمت ۲۰۰ تومان در بورس در حال خریدوفروش است. اما سرمایه‌گذاران زیادی همچنان متقاضی خرید این سهم هستند. اگر از این سرمایه‌گذاران سؤال کنید که چرا قصد دارید سهام این شرکت را خریداری کنید؟ پاسخ همه آن‌ها این خواهد بود که «به نظر ما، این سهم بیشتر از ۲۰۰ تومان ار‌زش دارد.» معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، بیشتر از قیمت بازار این سهم است.

بنابراین، در یک تعریف ساده، ارزش ذاتی یک سهم، بیانگر قیمتی است که سرمایه‌گذاران برای سهم قائل هستند. اگر از دید سرمایه‌گذاران، ار‌زش‌ ذاتی یک سهم بالاتر از ار‌زش بازار آن باشد، گزینه مناسبی برای خرید خواهد بود. اما اگر ارز‌ش ذاتی یک سهم کمتر از ار‌زش بازار آن باشد، سهم مذکور گزینه مناسبی برای سرمایه‌ گذاری به شمار نمی‌رود.

ارزش ذاتی یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis) محسوب می‌شود. تحلیلگر با محاسبه ار‌زش ذاتی و مقایسه آن با ارز‌ش بازاری، در مورد خرید، فروش یا نگهداری سهم تصمیم‌گیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: سهام دلاری چیست؟

سوالات متداول