ساعت معاملات در بورس به چه صورت است؟

در بازار سرمایه ایران اوراق بهادار متنوعی خرید و فروش می‌شود. از جمله این اوراق می‌توان به سهام، حق‌تقدم سهام، قراردادهای مشتقه، اوراق با درآمد ثابت، اوراق تسهیلات مسکن و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله اشاره کرد. در این مقاله، ساعت معاملات اوراق مختلف در بازار ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

ساختار هر جلسه معاملاتی

هر جلسه معاملاتی به دو مرحله تقسیم می‌شود. مرحله اول، پیش‌گشایش است که با هدف کشف قیمت انجام می‌شود. در این مرحله، امکان ثبت، ویرایش یا حذف سفارش‌ها وجود دارد اما هیچ معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. در خصوص سهام باید به این نکته توجه داشت که در ۵ دقیقه پایانی مرحله پیش‌گشایش، امکان حذف یا تغییر سفارش ارسال شده نیز وجود ندارد و فقط می‌توان سفارش جدید ثبت کرد.

مرحله دوم، مرحله انجام معاملات است. در این مرحله به محض برقراری شرایط انجام معامله، معامله صورت می‌گیرد.

ساعت معاملات انواع اوراق بهادار

ساعت معاملات اوراق بهادار مختلف، با یکدیگر متفاوت است. در ادامه، به بررسی روزهای معاملاتی و ساعات پیش‌گشایش و معاملات در بازار سرمایه ایران می‌پردازیم:

سهام، حق تقدم سهام و اختیار معامله سهام

عمده معاملات بازار، مربوط به خرید و فروش سهام، حق تقدم سهام و اختیار معامله سهام است. معاملات این اوراق در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ انجام می‌شود. مرحله پیش گشایش آن‌ها نیز به مدت ۱۵ دقیقه و از ساعت ۸:۴۵ تا ۹ انجام می‌شود.

گواهی سپرده کالایی سکه طلا و شمش طلا و صندوق‌های مبتنی بر طلا

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که نشان‌دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالاست که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به پشتوانه قبض انبار صادر شده توسط انبارهای مورد تایید بورس کالا، اقدام به صدور آن می‌کند. سکه طلا و برخی محصولات کشاورزی، از جمله مواردی هستند که برای آن‌ها گواهی سپرده تعریف شده است.

روزهای معاملاتی گواهی سپرده شمش طلا شنبه تا پنجشنبه است. روز‌های شنبه تا چهارشنبه پیش گشایش از ساعت ۱۰:۰۰ تا ۱۰:۳۰، حراج تک قیمتی(پیش گشایش) راس ساعت ۱۰:۳۰ و حراج پیوسته آن از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۷:۰۰ انجام می‌شود. همچنین، ساعت معاملات در روزهای پنجشنبه از ساعت ۱۰:۳۰ الی ۱۵ است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا نیز یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که هدف آن کسب سود از محل سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده سکه طلاست.

معاملات گواهی سپرده سکه طلا که به آن سکه تحویل ۱ روزه نیز گفته می‌شود، روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۲ تا ۱۵ انجام می‌شود. مرحله پیش گشایش آن نیز به مدت ۳۰ دقیقه و از ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۲ انجام می‌شود. زمان پیش گشایش و معامله صندوق‌های مبتنی بر سکه طلا نیز به همین صورت است.

گواهی سپرده کالایی محصولات کشاورزی و صندوق‌های زعفران

زیره، زعفران، برنج و پسته از جمله محصولات کشاورزی هستند که گواهی سپرده آن‌ها در بازار معامله می‌شود. معاملات این اوراق روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۵ انجام می‌شود. مرحله پیش گشایش آن نیز به مدت ۱۵ دقیقه و از ساعت ۸:۴۵ تا ۹ انجام می‌شود. زمان پیش گشایش و معامله صندوق‌های مبتنی بر زعفران نیز به همین صورت است.

گواهی سپرده کالایی سیمان

گواهی سپرده کالایی سیمان یکی دیگر از انواع گواهی سپرده در بازار است که البته با سایر گواهی سپرده‌ها تفاوت‌هایی نیز دارد. گواهی سپرده سیمان قابلیت فروش ندارد و خریداران آن باید در مهلت مقرر به انبارهای بورس کالا مراجعه کرده و آن را دریافت کنند. علاوه بر این، معاملات گواهی سپرده سیمان به صورت ناپیوسته و به محض پایان پیش‌گشایش انجام می‌شود.

معاملات گواهی سپرده کالایی سیمان در حال حاضر فقط در روزهای دوشنبه و سه شنبه انجام می‌شود. پیش گشایش این اوراق از ۱۲:۴۵ تا ۱۴ انجام می‌شود. به محض اتمام پیش‌گشایش و راس ساعت ۱۴ نیز معاملات آن انجام شده و جلسه معاملاتی به پایان می‌رسد.

گواهی‌های سپرده کالایی شیشه و میلگرد

از دیگر گواهی‌های سپرده کالایی قابل معامله در بازار سرمایه می توان به گواهی سپرده کالایی شیشه و گواهی سپرده کالایی میلگرد اشاره کرد. این اوراق بهادار، معاملات ثانویه ندارند و پس از خریداری، صرفا باید در مهلت مقرر برای دریافت کالا از انبار اقدام کنید. معاملات گواهی سپرده کالایی شیشه و میلگرد، در روز‌های دوشنبه و به صورت ناپیوسته انجام می‌شود. نحوه پیش‌گشایش این اوراق از ساعت ۱۲:۴۵ الی ۱۴:۰۰ بوده و متقاضیان می‌توانند سفارش‌های خود را در این بازه ثبت کنند. سپس راس ساعت ۱۴:۰۰ به صورت حراج تک‌قیمتی، نتیجه معاملات مشخص خواهد شد.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نظر چگونگی سرمایه‌گذاری در آن‌ها به دو نوع قابل معامله (ETF) و مبتنی بر صدور و ابطال تقسیم می‌شوند. صندوق‌های ETF هم در بورس و هم درفرابورس معامله می‌شوند. ساعت معاملات صندوق‌های ETF بورسی و فرابورسی نیز روزهای شنبه تا چهارشنبه و از ساعت ۰۹:۰۰ الی ۱۵ است. مرحله پیش گشایش صندوق‌های ETF بورسی و فرابورسی نیز به مدت ۱۵ دقیقه و از ساعت ۸:۴۵ تا ۹ انجام می‌شود.

اوراق با درآمد ثابت و صندوق‌های با درآمد ثابت (ETF)

اوراق با درآمد ثابت، از جمله اوراق بهادار کم‌ریسک قابل معامله در بازار هستند. اوراق خزانه دولتی (اخزا) و اوراق مشارکت، نمونه‌هایی از این نوع اوراق هستند.

معاملات اوراق با درآمد ثابت و صندوق‌های با درآمد ثابت قابل معامله(ETF) فرابورس روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۵ انجام می‌شود. مرحله پیش گشایش آن‌ها نیز به مدت ۵ دقیقه و از ساعت ۸:۲۵ تا ۸:۳۰ انجام می‌شود.

اوراق با درآمد ثابت و صندوق‌های با درآمد ثابت قابل معامله(ETF) بورس نیز ساعت و روز مشابهی برای ساعت معاملات دارند، اما ساعت پیش‌گشایش آن‌ها از ساعت ۸:۴۵ تا ۹:۰۰ خواهد بود.

اوراق تسهیلات مسکن

اوراق تسهیلات مسکن (مانند تسه و تملی) نیز اوراقی هستند که متقاضیان دریافت وام مسکن از بانک‌های مسکن و ملی باید پس از طی کردن مراحل اداری مورد نیاز در بانک، خریداری نمایند.

اوراق تسهیلات مسکن روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۵ انجام می‌شود. مرحله پیش گشایش آن‌ها نیز به مدت ۱۵ دقیقه و از ساعت ۸:۴۵ تا ۹:۰۰ انجام می‌شود.

قراردادهای آتی کالا و اختیار معامله کالا

معامله قراردادهای آتی کالا و اختیار معامله کالا تنها با داشتن کد معاملاتی مخصوص بورس کالا امکان‌پذیر است. معاملات این اوراق روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۵ انجام می‌شود. مرحله پیش گشایش آن‌ها نیز به مدت ۳۰ دقیقه و از ساعت ۱۰ تا ۱۰:۳۰ انجام می‌شود.

به طور خلاصه، ساعت معاملات انواع اوراق بهادار به شرح زیر است:

ساعت ثبت سفارش عرضه اولیه و پذیره‌نویسی در بورس

ساعت ثبت سفارش عرضه اولیه‌ها و پذیره‌نویسی‌ها توسط ناظر بازار در روز عرضه اولیه یا پذیره‌نویسی مشخص می‌شود. بنابراین برای اطلاع از آن، کافی است پیام‌های ناظر بازار را بررسی کنید. پیام‌های ناظر بازار از طریق سامانه‌های معاملاتی مانند ایزی تریدر و مفید آنلاین اطلاع‌رسانی می‌شود. علاوه بر این، با مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) نیز می‌توانید پیام‌های ناظر بازار را مشاهده کنید.

سوالات متداول