سرمایه گذاری چیست؟
در علم اقتصاد، سرمایه گذاری به معنای تخصیص منابع مالی به یک یا چند دارایی مختلف، به امید به دست آوردن منابع با ارزش‌تر در آینده است. سرمایه گذاری می‌تواند به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام شود. از انواع سرمایه گذاری می‌توان به خرید و فروش سهام شرکت‌ها، اوراق درآمد ثابت، مسکن، زمین، طلا، خودرو، ارزهای خارجی و … اشاره کرد.
البته بایستی توجه داشت، از آنجایی که سرمایه‌گذاری با هدف کسب سود بیشتر در آینده انجام می‌شود، همیشه با سطح خاصی از ریسک همراه است. به بیان دیگر این احتمال وجود دارد که با انجام یک سرمایه‌گذاری نادرست، نه‌تنها هیچ درآمدی برای سرمایه‌گذار به دست نیاید، بلکه ارزش سرمایه او نیز دچار کاهش شود. لذا اگر مایلید به سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف بپردازید، بهتر است ابتدا با قواعد و ویژگی‌های هر یک آشنا شوید. در ادامه توضیحاتی در خصوص هر یک از روش‌های سرمایه گذاری رایج در ایران ارائه شده است.
چرا باید سرمایه گذاری کنیم؟
همه ما به طور پیوسته در حال تلاش و کوشش هستیم تا بتوانیم به اهدافی که در نظر داریم دست یافته و رفاه بیشتری برای خود و عزیزانمان فراهم کنیم. مثلا ممکن است در پی خرید خانه یا ماشین داشته باشیم؛ یا بخواهیم برای تامین آینده تحصیلی و شغلی فرزندانمان، مبالغی را به روش‌های مختلف سرمایه گذاری کنیم؛ یا قصد خرید لوازم خانگی بهتری را داشته باشیم و یا …
نخستین و مهمترین گام برای دستیابی به این اهداف کوچک و بزرگ، داشتن یک منبع درآمدی مناسب است که بتواند سرمایه مورد نیاز را برای ما ایجاد کند. اما آیا صرفا وجود سرمایه اولیه کفایت می‌کند؟ آیا می‌توان بدون داشتن یک برنامه درست و هدفمند، به اهداف مالی خود در آینده رسید؟
برای پاسخ به این سوال، بهتر است نگاهی کوتاه و تحلیلی به بازدهی کلاس‌های دارایی مختلف در بازه زمانی پنج ساله منتهی به پایان خرداد ماه ۱۴۰۲ داشته باشیم تا شناخت و دید کلی نسبت به تفاوت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف پیدا کنیم.
همان‌گونه که از نمودار فوق قابل مشاهده است، در نظر داشتن افق زمانی مناسب و انتخاب گزینه‌های سرمایه‌گذاری صحیح، تاثیر بسیاری در رسیدن به اهداف مالی دارد. در نتیجه، رویکردی که هر شخص نسبت به درآمدهای خود دارد، می‌تواند نقش بسیار مهمی در وضعیت مالی آینده او داشته باشد. بنابراین:
برای تضمین آینده مالی خود، باید ضمن داشتن یک منبع درآمدی مناسب، برنامه‌ای هدفمند برای درآمدهای کسب‌شده خود تنظیم کنید.
چگونه می‌توان برای درآمدهای خود برنامه‌ریزی کرد؟
به طور کلی به دو روش می‌توان برای بخش مازاد درآمدهای خود برنامه‌ریزی کرد که عبارتند از «پس انداز» و «سرمایه‌گذاری».
پس انداز چیست؟
به پولی که پس از کسر هزینه‌های مصرفی از درآمد هر فرد یا خانواده باقی می‌ماند، پس انداز گفته می‌شود. توجه داشته باشید که معمولا پس انداز به شکل وجه نقد نگهداری می‌شود. از این رو بازدهی چندانی برای شخص ایجاد نخواهد کرد!
مسلما این روش در کشور ایران که تورم بالایی دارد، منطقی به نظر نمی‌رسد. برای درک بهتر این جمله، تصور کنید که در سال ۱۳۷۵، ۱۰ میلیون تومان سرمایه در اختیار داشتید. در آن زمان، خرید یک منزل مسکونی ۶۰ متری در مرکز شهر تهران، با این مبلغ امکان‌پذیر بود. در حالی که ۱۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۲، شاید بخشی از مبلغ اجاره یک ماه همان منزل مسکونی باشد.
سرمایه گذاری چه مزایایی دارد؟
۱- با سرمایه گذاری می‌توانید به اهداف مالی خود دست پیدا کنید
بی شک هر یک از ما انسان‌ها برای خود اهدافی را مشخص کرده‌ایم که معمولا بخش زیادی از آن‌ها نیاز به سرمایه‌ای بیشتر از آنچه که در اختیارمان هست، دارد. از جمله این اهداف می‌توان به خرید خانه، زمین، ویلا، وسیله نقلیه، لوازم منزل، تجهیزات کامپیوتری و … اشاره کرد. سرمایه گذاری هدفمند به شما کمک می‌کند تا با مدیریت صحیح بخش مازاد درآمدهای خود، بتوانید به سرمایه لازم جهت رسیدن به اهدافتان دست پیدا کنید.
۲- با سرمایه گذاری از تورم در امان می‌مانید
سرمایه گذاری درست نه تنها ارزش دارایی شما را در شرایط تورمی حفظ می‌کند، بلکه باعث افزایش آن نیز می‌شود. مثلا فرض کنید همان ده میلیون تومان سال ۱۳۷۵ را که می‌شد با آن یک خانه ۶۰ متری در مرکز تهران خرید، در یک دارایی با سود سالانه ۳۰ درصد، سرمایه‌گذاری می‌کردید. در این صورت سرمایه شما در سال ۱۴۰۰ حدودا برابر ۷ میلیارد می‌شد. و شما می‌توانستید با آن یک خانه ۲۴۰ متری در مرکز تهران بخرید!
۳- با سرمایه گذاری درست، در دوران بازنشستگی دغدغه مالی نخواهید داشت
دوران بازنشستگی یکی از بخش‌های مهم زندگی هر انسانی محسوب می‌شود و باید از سنین جوانی برای آن برنامه‌ریزی داشت؛ چرا که در این قسمت از عمر، توان کاری ما تقلیل رفته و به احتمال زیاد نمی‌توانیم درآمد مطلوبی را به دست بیاوریم. لذا توصیه می‌شود که از سنین جوانی، بخشی از درآمد خود را در یک بازار مناسب سرمایه گذاری کنید تا در دوران بازنشستگی و کهن‌سالی، دغدغه مالی نداشته و بتوانید در کنار عزیزانتان از زندگی لذت ببرید.
بیشتر بخوانید: صندوق بازنشستگی تکمیلی آتیه مفید
مردم جهان چگونه دارایی‌های خود را سرمایه گذاری می‌کنند؟
حال که با مفهوم سرمایه گذاری و مزایای آن آشنا شدیم بهتر است مروری بر داده‌ها و آمارهای کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان داشته باشیم، تا ببینیم مردم جهان چگونه درآمدهای خود را مدیریت می‌کنند.
– ایالات متحده آمریکا
نمودار زیر که از وبسایت gallup.com آمده است، دیدگاه مردم آمریکا در خصوص بهترین روش سرمایه گذاری طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۳ را نمایش می‌دهد. همانطور که مشاهده می‌کنید در سال ۲۰۲۲، بازار املاک و مستغلات با ۳۴ درصد، طلا با ۲۶ درصد، بورس با ۱۸ درصد، سپرده‌های بانکی با ۱۳ درصد و اوراق قرضه با ۷ درصد به ترتیب بهترین روش‌های سرمایه گذاری از نظر مردم آمریکا بوده‌اند.
مقایسه انواع روش‌های سرمایه گذاری از نظر مردم آمریکا
– آلمان
سرمایه گذاری در کدام‌یک از دارایی‌ها بیشترین بازدهی را در سه سال آینده خواهد داشت؟ این سوال مربوط به یک نظرسنجی است که در سال ۲۰۲۲ توسط وبسایت stastita از ۱۰۰۰ شهروند آلمانی انجام شد. از این تعداد، ۳۲ درصد طلا و ۳۰ درصد بازار سهام را به عنوان بهترین روش‌های سرمایه گذاری در مقایسه با سایر روش‌ها برگزیدند. در رتبه‌های بعدی نیز، صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی با ۱۵ درصد، سپرده بانکی با ۳ درصد و اوراق با درآمد ثابت با ۱ درصد قرار گرفته‌اند. در تصویر زیر می‌توانید نتایج کامل نظرسنجی را مشاهده کنید.
مقایسه انواع روش‌های سرمایه گذاری از نظر مردم آلمان
انواع روش‌های سرمایه گذاری در ایران کدام است؟
به طور کلی بازارهای بورس، زمین و مسکن، خودرو، طلا و ارزهای خارجی پرطرفدارترین روش‌های سرمایه گذاری در ایران هستند که در ادامه با هر یک بیشتر آشنا می‌شویم.
بورس
سرمایه گذاری در بورس و خرید و فروش سهام شرکت‌ها، یکی از انواع روش‌های سرمایه گذاری پرطرفدار در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان است. چرا که این بازار معمولا بازدهی بیشتری در مقایسه با سایر بسترهای سرمایه‌گذاری داشته و همچنین می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک شایانی کند. از دیگر مزایای این بازار می‌توان به امکان سرمایه گذاری با پول کم، نقدشوندگی مناسب، قابلیت سرمایه‌گذاری غیر حضوری، امکان مدیریت ریسک و شفافیت اطلاعاتی بالا اشاره کرد.
اگر قصد دارید خودتان به صورت مستقیم در بورس سرمایه گذاری کنید، بهتر است ابتدا نسبت به آموزش بورس اقدام کرده و با مواردی مانند تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی، تابلوخوانی، اصول روانشناسی معاملات و تکنیک‌های مدیریت سرمایه آشنا شوید. البته شما می‌توانید بدون یادگیری این مفاهیم نیز از مزایای بازار بورس بهره‌مند شوید. برای این کار کافیست واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری را خریداری کنید تا یک گروه متخصص و با تجربه، مدیریت دارایی شما را برعهده بگیرند. برای آشنایی با ویژگی‌های یک صندوق مناسب می‌توانید مقاله «بهترین صندوق سرمایه گذاری» را مطالعه کنید. در بخش انتهایی این مقاله با این دو روش سرمایه‌گذاری در بورس بیشتر آشنا می‌شویم.
بیشتر بخوانید: نحوه خرید صندوق سهامی برای نوزادان
زمین و مسکن
سرمایه گذاری در زمین و مسکن عمدتا نیاز به سرمایه چند میلیاردی دارد. این یعنی اگر مایل باشید به صورت ماهانه بخشی از درآمد خود را در این بازار سرمایه گذاری کنید، تنها در صورتی موفق به انجام این کار انجام می‌شوید که درآمد بسیار بالایی داشته باشید. از این رو معمولا اشخاص درآمدهای خود را در بازارهای دیگری نظیر بورس، طلا و … که نیاز به سرمایه اولیه کمتری دارند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. حال این افراد می‌توانند پس از گذشت چند سال، سرمایه خود را از این بازارها خارج کرده و در زمین یا مسکن سرمایه گذاری کنند.
البته بهتر است توجه داشته باشید که زمین و مسکن قابلیت نقدشوندگی پایینی دارند و بازار شفافی برای خرید و فروش آن‌ها وجود ندارد. به بیان دیگر اگر روزی تصمیم به فروش دارایی خود بگیرید، ممکن است چندین ماه درگیر این فرآیند شوید!
طلا
بر خلاف بازار مسکن، سرمایه گذاری در طلا با مبالغ بسیار کمتری امکان‌پذیر است. مواردی مثل ریسک اصل یا تقلبی بودن طلا، ریسک و هزینه نگهداری آن در محلی امن، وابستگی به قیمت جهانی طلا و نرخ ارز و … از جمله مواردی هستند که همواره باید مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرند.
ارزهای خارجی مانند دلار
بازار ارز یکی از انواع روش‌های سرمایه گذاری پرریسک و پرنوسان است و پارامترهای بسیار زیادی نظیر روابط خارجی، روابط اقتصادی شامل واردات و صادرات، سیاست‌های دولتی و سیاست‌های کلی بانک مرکزی بر آن تاثیرگذار است. از طرف دیگر، ممکن است در شرایطی خاص، خرید و فروش ارزهای پر استفاده مانند دلار و یورو، با محدودیت‌های جدی همراه شود و نگهداری مقدار زیادی از آن‌ها مطابق قانون تخلف به‌شمار رود.
یک نکته جالب!
زمانی که یک شخص ایرانی در ارزهای خارجی نظیر دلار سرمایه گذاری می‌کند، در واقع معادل شخصی است که در کشور آمریکا دارایی‌های خود را در هیچ بازاری سرمایه‌گذاری نکرده است! از طرفی همانطور که در آمار مربوط به آمریکا مشاهده کردیم، بخش عمده‌ای از مردم ساکن این کشور پول‌های خود را در یک بازار نظیر مسکن، بورس و … سرمایه‌گذاری می‌کنند. حال سوال مهمی مطرح می‌شود. اگر دلار یا سایر ارزهای خارجی، روش مناسبی برای سرمایه گذاری است، پس چرا مردم آن کشورها پول‌های خود را در بازارهای دیگر سرمایه گذاری می‌کنند؟
پاسخ ساده است؛ تورم. در واقع مردم ساکن کشور آمریکا معتقد هستند با گذشت زمان از ارزش هر دلار کاسته شده و به طبع قدرت خرید سرمایه آن‌ها نیز کاهش می‌یابد! جالب است بدانید که تورم کشور آمریکا، سالانه بین ۱ تا ۳ درصد در حال نوسان است. این یعنی سرمایه دلاری شما هر سال به طور متوسط حدود ۲ درصد از ارزش خود را از دست می‌دهد.
برای درک بهتر موضوع، تصور کنید قصد خرید یک کالای خارجی با قیمت ۱۲٬۰۰۰ دلار را دارید. اگر شما ماهیانه ۱۰۰ دلار پس‌انداز کنید، ۱۰ سال طول می‌کشد تا به سرمایه لازم دست پیدا کنید. اما در طی همین ۱۰ سال با فرض تورم ۲ درصدی آمریکا، قیمت آن کالا، ۱٬۹۲۶ دلار رشد کرده و به ۱۳٬۹۲۶ خواهد رسید. به بیان دیگر ۱۲٬۰۰۰ دلاری که جمع‌آوری کرده‌اید، دچار تورم ۲ درصدی آمریکا شده و دیگر ارزشی معادل با ۱۲٬۰۰۰ دلار مربوط ۱۰ سال قبل را نخواهد داشت.
با سرمایه گذاری در دلار، ممکن است که از تورم اقتصاد ایران محفوظ بمانید. اما تورم کشور آمریکا که سالیانه حدود ۲ درصد است، شامل سرمایه شما می‌شود.
راهکار چیست؟
در صورتی که تمایل دارید از افزایش قیمت دلار منتفع شوید، بهتر است به جای سرمایه گذاری در دلار، سهام شرکت‌هایی را که حجم صادرات بالایی دارند، خریداری کنید. در این صورت هم بر تورم ایران و هم بر تورم آمریکا غلبه خواهید کرد! چرا که:
– اگر قیمت دلار در ایران رشد کند، قیمت سهام آن شرکت نیز به احتمال زیاد رشد خواهد کرد. بنابراین از تورم در اقتصاد ایران در امان می‌مانید.
– تورم آمریکا باعث می‌شود که قیمت محصولات صادراتی آن شرکت و همچنین درآمد دلاری آن به مرور زمان افزایش یابد. با رشد درآمد دلاری شرکت، به احتمال زیاد قیمت سهام آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین از تورم آمریکا نیز در امانید.
– اگر در شرکت مناسبی سرمایه‌گذاری کرده باشید، مسلما آن شرکت، حجم و تنوع محصولات خود را افزایش خواهد داد. این امر درآمد شرکت را افزایش داده و به طبع می‌توان انتظار داشت که قیمت سهام آن نیز رشد کند. بنابراین هم از تورم ایران و هم آمریکا سبقت می‌گیرید.
خودرو
بر خلاف کشورهای توسعه‌یافته دنیا، خودرو نیز در ایران به عنوان یک کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود. با این وجود عواملی همچون محدودیت در خرید خودرو به قیمت مناسب از کارخانه، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، هزینه‌های بیمه و عوارض، ریسک پیشرفت تکنولوژی، نااطمینانی نسبت به واردات خودروهای خارجی در آینده و نقدشوندگی کمتر نسبت به طلا و سکه طلا، موجب شده است که افراد زیادی سرمایه گذاری در سایر بازارها را به خرید خودرو ترجیح دهند.
سپرده‌های بانکی
بسیاری از افراد سپرده‌گذاری در بانک و دریافت سود بانکی را به عنوان یک سرمایه‌گذاری مناسب می‌شناسند. اما داده‌های تاریخی نشان داده است که طی سالیان گذشته، سود بانکی بسیار کمتر از میزان تورم بوده است. به بیان دیگر سپرده‌های بانکی در حفظ قدرت خرید و ارزش پول کارآمد نبوده‌اند.
مقایسه میزان بازدهی سپرده های بانکی با تورم در ۵ سال منتهی به تیر ۱۴۰۰
کدام سرمایه گذاری برای من بهتر است؟
از آنجایی که هر فردی شرایط و ویژگی‌های شخصیتی مختص به خود را دارد، نمی‌توان یک روش سرمایه گذاری خاص را به همه مردم توصیه کرد. به همین دلیل هر شخص باید ابتدا ویژگی‌هایی نظیر افق سرمایه گذاری و سطح ریسک‌پذیری خود را به خوبی بشناسد؛ سپس به مقایسه بازارهای مختلف پرداخته و بهترین آن‌ها را شناسایی کند.
شاید بتوان گفت که مهمترین معیار برای بررسی انواع روش‌های سرمایه گذاری، میزان بازدهی آن‌ها در گذشته است. در طی پنج سال منتهی به خرداد ماه ۱۴۰۲، بورس با بازدهی ۱۸۹۷ درصدی، بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر روش‌های سرمایه‌گذاری داشته است. در طی همین مدت، سکه طلا ۹۲۷ درصد، دلار ۵۵۱ درصد و اوراق درآمد ثابت ۱۷۰ درصد بازدهی داشته‌اند.
سرمایه گذاری در بورس
نخستین گام برای شروع سرمایه گذاری در بورس، دریافت کد بورسی است. شما می‌توانید با کلیک روی لینک، همین حالا به صورت رایگان و غیرحضوری در بورس ثبت نام کرده و کد بورسی دریافت کنید.
پس از دریافت کد بورسی و فعال‌شدن حسابتان در کارگزاری مفید، می‌توانید خرید و فروش اوراق بهادار را در بورس آغاز کنید. به طور کلی به دو روش می‌توان در بورس سرمایه گذاری کرد که عبارتند از مستقیم و غیرمستقیم. در روش مستقیم سرمایه‌گذار با استفاده از اطلاعات خود، دارایی‌های مختلف را تحلیل کرده و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را شناسایی می‌کند. انجام این کار نیازمند دانش بورسی بالا و صرف زمان نسبتا زیاد است. از این رو اگر فرصت یا دانش کافی برای این کار ندارید، بهتر است با سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها (صندوق سهامی، صندوق مختلط، صندوق بازنشستگی، صندوق بخشی و…)، به صورت غیرمستقیم از مزایای بورس بهره‌مند شوید.
زمانی که شما واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری را خریداری می‌کنید، در واقع مدیریت دارایی خودتان را به یک گروه حرفه‌ای و با تجربه می‌سپارید. این تیم با توجه به شناختی که از بازار سرمایه دارد، می‌تواند بازده مناسبی را در ازای ریسکی که می پذیرید برای شما ایجاد کند. در صورتی که تمایل دارید، اطلاعات بیشتری در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری و انواع آن کسب کنید، مقاله آشنایی کامل با صندوق سرمایه گذاری را بخوانید.
سوالات پرتکرار
سرمایه گذاری به معنای تخصیص منابع مالی به یک یا چند دارایی مختلف، به امید کسب بازدهی احتمالی در آینده است. شما می‌توانید منابع مالی خود را در دارایی‌های نظیر سهام شرکت‌ها، اوراق درآمد ثابت، مسکن، زمین، طلا، خودرو، ارزهای خارجی و … سرمایه گذاری کنید. در این صورت اگر قیمت آن دارایی‌ها افزایش یابد، سرمایه شما نیز به همان نسبت بیشتر خواهد شد.
پس‌انداز به پولی که پس از کسر هزینه‌های مصرفی از درآمد هر فرد یا خانواده باقی می‌ماند، گفته می‌شود. توجه داشته باشید که معمولا پس‌انداز به شکل وجه نقد نگهداری می‌شود. از این رو بازدهی چندانی برای شخص ایجاد نخواهد کرد!
۱- با سرمایه گذاری درست، از تورم در امان می‌مانید.
۲- با سرمایه گذاری درست، در دوران بازنشستگی دغدغه مالی نخواهید داشت.
۳- با سرمایه گذاری درست، می‌توانید به اهداف مالی خود دست پیدا کنید.
در طی پنج سال منتهی به خرداد ماه ۱۴۰۲، بورس با بازدهی ۱۸۹۷ درصدی، بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر روش‌های سرمایه‌گذاری داشته است. در طی همین مدت، سکه طلا ۹۲۷ درصد، دلار ۵۵۱ درصد و اوراق درآمد ثابت ۱۷۰ درصد بازدهی داشته‌اند.
به طور کلی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم می‌توان در بورس سرمایه گذاری کرد. در روش مستقیم سرمایه‌گذار با استفاده از اطلاعات خود، فرصت‌های سرمایه گذاری را شناسایی می‌کند. مسلما انجام این کار به دانش بورسی بالا و صرف زمان کافی نیاز دارد. لذا اگر فرصت یا دانش کافی برای این کار ندارید، بهتر است با سرمایه گذاری در صندوق‌ها، به صورت غیرمستقیم از مزایای بورس بهره‌مند شوید.