محدودیت‌­های تجزیه و تحلیل نسبت‌­های مالی

محدودیت‌­های تجزیه و تحلیل نسبت‌­های مالی
زمان مطالعه: 6 دقیقه
انتشار ۶ دی ۱۴۰۲
تعداد بازدید: 11955
سطح حرفه ای

تجزیه و تحلیل نسبت‌­های مالی همواره اطلاعات مفیدی درباره وضعیت کلی شرکت ارائه می‌­کند. اطلاعات مفیدی که برای تصمیم‌گیری درست به کمک سرمایه‌گذاران و مدیران و اعتبار­دهندگان می‌آید و یک شمای کلی نیز از ساختار مالی و ویژگی‌­های شرکت ارائه می‌­کند. با این وجود، تجزیه و تحلیل نسبت‌­های مالی محدودیت‌­هایی نیز به همراه دارد.

آنچه در این مطلب می‌خوانیم:

از جمله محدودیت‌­های تجزیه و تحلیل نسبت‌­های مالی می‌­توان به موارد زیر اشاره نمود: 

داده‌های تاریخی

نسبت‌­های مالی با استفاده از اطلاعات صورت‌­های مالی به دست می‌آیند و صورت‌­های مالی نیز با توجه به اصل بهای تمام شده تاریخی، بر اساس داده‌­های گذشته تهیه می‌­شوند. به همین دلیل، تغییرات در سطح قیمت‌ها و تورم در صورت‌های مالی خصوصاً ترازنامه مورد توجه قرار نمی‌گیرد. برای مثال ارزش دارایی‌هایی مانند ماشین‌آلات و تجهیزات، ساختمان و زمین به دلیل عمر مفید بالا، براساس داده‌های تاریخی گزارش می‌شوند.

بر همین اساس، نسبت‌­های مالی نشان دهنده وضعیت گذشته شرکت هستند؛ در حالی که تحلیل­گران مالی و سرمایه‌گذاران به دنبال پیش‌بینی رویدادهای آینده هستند.

عدم وجود معیار مقایسه‌ای مناسب

نسبت‌­های مالی یک شرکت باید بر اساس یک معیار یا استاندارد مشخصی سنجیده شوند تا بتوان با توجه به آن، درباره وضعیت هر شرکت نتیجه‌گیری نمود. پیدا کردن این معیار ممکن است کار ساده‌­ای نباشد.

معمولا از شرکت‌های موجود در آن صنعت یا میانگین آن صنعت، به‌عنوان یک معیار ارزیابی استفاده می‌شود. اما نکته قابل‌توجه این است که دسته‌بندی شرکت‌های مختلف در یک صنعت لزوماً به معنای شباهت کامل آن‌ها نیست. از طرفی مقایسه با میانگین آن صنعت، ممکن است مشکلاتی به همراه داشته باشد؛ از جمله:

  • اگر شرکت در صنعتی ناموفق باشد، تشابه نسبت­‌های مالی شرکت با نسبت‌­های متوسط آن صنعت، به معنای عملکرد قابل قبول شرکت نخواهد بود.
  • شرکت‌­های مختلف یک صنعت، از لحاظ ریسک و شرایط عملیاتی معمولا متفاوت هستند. از همین رو، نسبت‌­های متوسط صنعت، با ریسک و شرایط عملیاتی بعضی از شرکت‌­ها تناسبی ندارد.
  • روش‌­های حسابداری بر نسبت‌­های مالی تاثیر می‌­گذارد و ممکن است روش حسابداری شرکت‌­های یک صنعت، متفاوت باشد.

تغییر موقعیت‌­های شرکت

با توجه به امکان تغییرموقعیت‌­های شرکت، نسبت‌­های محاسبه شده در یک تاریخ مشخص، ممکن است دچار تغییراتی موقتی شوند و خوب یا بد جلوه داده شوند. با محاسبه این نسبت­‌ها برای چند سال و بررسی روند آن‌­ها طی چند سال، می‌­توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری نمود.

برآوردها

برخی از اطلاعات موجود در صورت‌های مالی مانند ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول ممکن است بر مبنای برداشت‌های ذهنی افراد، قضاوت و برآورد شوند. بنابراین هر اندازه این برآوردها نادرست یا جانبدارانه باشند، نسبت‌های مالی را نیز بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

حسابآرایی

شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از روش‌های مختلف قانونی یا غیرقانونی، صورت‌های مالی خود را به نحوی ارائه کنند که بیانگر واقعیت‌های اقتصادی موجود در شرکت نباشد. هر چند این اعمال، رایج نیست و وجود حسابرسین، مانع این کار می‌­شود. در چنین حالتی، اتکا به نسبت‌های مالی نمی‌تواند تحلیلگران را به درک درستی از وضعیت مالی و عملکرد شرکت برساند.

بیشتر بخوانید: راهنمای استفاده از سایت TSETMC

نامفهوم بودن نسبت خوب یا بد

تشخیص خوب یا بد بودن یک نسبت در برخی از موارد دشوار است. به عنوان مثال، بالا بودن نسبت آنی نشان‌دهنده وضعیت نقدینگی قوی یک شرکت است. از طرفی، ممکن است به این معنی باشد که مدیریت شرکت نتوانسته برای سودآوری شرکت به خوبی از وجه نقد استفاده کند و همین موضوع، موجب راکد شدن وجوه نقد شده است.

عدم انعکاس آثار غیرمالی

نسبت‌های مالی براساس صورت‌های مالی تهیه می‌شوند و از طرفی، همه اطلاعات مهم در خصوص وضعیت شرکت در صورت‌های مالی ارائه نمی‌شود. به‌عنوان‌مثال آثار فناوری‌های جدید، پیشرفت‌های علمی، تنوع محصولات، کیفیت محصولات، وفاداری مشتریان، تغییر سلیقه مشتریان و کارایی کارکنان و… در نسبت‌های مالی منعکس نمی‌شوند. این مسئله، یکی از اساسی‌ترین نقاط ضعف نسبت‌های مالی است.

چرخه عمر شرکت

در بررسی نسبت‌های مالی تحلیلگران همواره باید به چرخه عمر شرکت توجه کنند و از متفاوت بودن این نسبت‌ها در زمان‌های مختلف چرخه عملیاتی آگاه باشند.

برای مثال، نقدینگی، سودآوری و گردش موجودی در طول چرخه عملیاتی متغیر است. زمانی که یک واحد تجاری در مسیر رشد قرار دارد، سطح نقدینگی ایده‌آل است و در دوران رکود، نقدینگی و سودآوری تضعیف خواهد شد.

روابط ریاضی و خواص کسرها

هر نسبت مالی عملا یک کسر است و تغییر کوچکی در صورت یا مخرج، ممکن است اثر بزرگی روی نسبت به دست آمده ایجاد کند. بنابراین اثر تغییر در صورت یا مخرج را باید روی نسبت درنظر گرفت و در استفاده از نسبت‌­ها، با دقت بیشتری رفتار کرد.

استاندارد‌های مقایسه‌ای

نسبت هاي يك شركت تنها در صورتي معني و مفهوم پيدا مي كنند كه با بعضي استانداردها مقايسه شوند. پيدا كردن مبناي مقايسه صحيح بسيار مشكل است. معمولا توصيه مي شود كه نسبت‌های شركت با نسبت‌های متوسط صنعت يا نسبت‌های شركت‌های رقيب مقايسه شوند، اما بايد توجه داشت كه دسترسی به نسبت‌های شركت‌های رقيب چندان آسان نيست. حتی در صورت وجود نسبت‌های متوسط صنعت نیز باید موارد دیگری را برای تحلیل بهتر شرکت، مدنظر خود قرار دهید.

بیشتر بخوانید: هدف صورت های مالی و بررسی انواع آن‌ها

سوالات متداول

آیا برداشت‌های جانب‌دارانه و نادرست می‌تواند بر صورت‌های مالی یک شرکت تاثیرگذار باشد؟

برخی از اطلاعات صورت‌های مالی مانند ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول ممکن است بر مبنای برداشت‌های ذهنی افراد، قضاوت و برآورد شوند. بنابراین هر اندازه این برآوردها نادرست یا جانب‌دارانه باشند، نسبت‌های مالی را نیز بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

آیا همه اطلاعات مهم در رابطه با شرکت‌ها در صورت‌های مالی منعکس می‌شود؟

خیر همه اطلاعات مهم در خصوص وضعیت شرکت در صورت‌های مالی ارائه نمی‌شود. به‌عنوان‌مثال آثار فناوری‌های جدید، پیشرفت‌های علمی، تنوع محصولات، کیفیت محصولات، وفاداری مشتریان، تغییر سلیقه مشتریان و کارایی کارکنان و… در نسبت‌های مالی منعکس نمی‌شوند. این مسئله، یکی از اساسی‌ترین نقاط ضعف نسبت‌های مالی است.

چرخه عمر شرکت چگونه در محاسبات صورت‌های مالی موثر است؟

برای مثال، نقدینگی، سودآوری و گردش موجودی در طول چرخه عملیاتی متغیر است. زمانی که یک واحد تجاری در مسیر رشد قرار دارد، سطح نقدینگی ایده‌آل است و در دوران رکود، نقدینگی و سودآوری تضعیف خواهد شد.

آیا شرکت‌های مختلف در یک صنعت ریسک مشابهی دارند؟

شرکت‌­های مختلف یک صنعت، از لحاظ ریسک و شرایط عملیاتی معمولا متفاوت هستند. از همین رو، نسبت‌­های متوسط صنعت، با ریسک و شرایط عملیاتی بعضی از شرکت‌­ها تناسبی ندارد.

Amir dejman کارشناس بازار سرمایه
guest
0 دیدگاه
Inline Feedbacks
View all comments