سرمایه‌گذاری به فرایندی اطلاق می‌شود که فرد به هدف کسب بازدهی احتمالی در آینده، سرمایه خود را در دارایی‌های گوناگون قرار می‌دهد. برخلاف باور عمومی، شروع فرآیند سرمایه‌گذاری نیازمند سرمایه زیاد نیست و با مبالغ کم نیز می‌توان وارد این مسیر شد.
چنانچه این سرمایه‌گذاری به شکل هوشمندانه و هدفمند انجام پذیرد، نه تنها کم بودن میزان سرمایه مانع پیشرفت نخواهد بود، بلکه می‌تواند مزایای متعددی نیز داشته باشد. شاید بهترین اقدام در آغاز کار، سرمایه‌گذاری با مبالغ اندک باشد تا فرد علاوه بر آشنایی با مفاهیم پایه‌ای اقتصاد و اصول ابتدایی سرمایه‌گذاری و شناخت انواع دارایی‌ها و ویژگی‌های آن‌ها، از فرصت‌های احتمالی نیز بهره‌مند گردد.
سرمایه گذاری، راهکاری برای حفظ ارزش پول و خلق ثروت
پیش از آن که به بررسی بهترین روش سرمایه گذاری در ایران بپردازیم، لازم است ابتدا با اهمیت سرمایه گذاری آشنا شویم. برای این منظور تصور کنید در سال ۱۳۶۰، یک میلیون تومان سرمایه در اختیار داشتید. در آن زمان با این پول، می‌توانستید «یک خانه ۵۰ متری» در مرکز تهران بخرید. طی سال ۷۰ با ۱ میلیون تومان می‌توانستید یک «ماشین معمولی» بخرید. در سال ۸۰ یک «یخچال فریزر»، در سال ۹۰ یک «جاروبرقی» و در سال ۱۴۰۰ تنها یک هارد اکسترنال متوسط!
در جوامعی مانند ایران که قیمت کالاها و خدمات به طور مداوم در حال افزایش است، سرمایه گذاری به عنوان راهکاری برای مقابله با تورم و حفظ ارزش پول و قدرت خرید، اهمیت بسزایی دارد. وقتی صحبت از سرمایه گذاری می‌شود، هرکس با توجه به ذهنیت خود به گزینه‌های خاصی اشاره می‌کند:
- برخی به افزایش قیمت مسکن اشاره می‌کنند و خرید مسکن و زمین را بهترین روش سرمایه گذاری می‌دانند.
- برخی به افزایش قیمت طلا اشاره می‌کنند و خرید سکه طلا و طلا را گزینه مناسبی می‌دانند.
- برخی به افزایش نرخ ارز اشاره می‌کنند و خرید دلار و سایر ارزهای خارجی را گزینه مناسبی می‌دانند.
- برخی قیمت روز خودرو را با قیمت گذشته آن مقایسه می‌کنند و خرید خودرو را به عنوان بهترین روش سرمایه گذاری می‌شناسند.
- برخی به رشد شاخص بورس اشاره می‌کنند و بورس و خرید سهام را گزینه مناسبی می‌دانند.
- برخی به سپرده گذاری در بانک و دریافت سود بانکی را بهترین روش سرمایه گذاری می‌دانند.
- برخی با دغدغه آینده فرزندان به دنبال روشی برای سرمایه گذاری برای کودکان خود هستند.
- و…
اما واقعا بهترین گزینه برای سرمایه گذاری چیست؟ برای سرمایه گذاری دلار بهتر است یا طلا؟ بورس، مسکن یا خودرو؟ آیا روشی مناسب برای سرمایه گذاری با توجه به نرخ تورم وجود دارد؟ در ادامه به این موضوع می‌پردازیم.
چگونه می‌توان بهترین روش سرمایه گذاری را شناسایی کرد؟
نکته قابل توجه این است که:
در اولین نگاه، گزینه‌ای برای سرمایه گذاری مناسب‌تر است که بازدهی بیشتری نسبت به نرخ تورم و سایر روش‌ها داشته باشد.
اما در طی سالیان گذشته کدام بازار بازدهی بیشتری برای سرمایه گذاران ایجاد کرده است؟
مقایسه بازدهی بازارهای مختلف سرمایه گذاری
در بازه زمانی ۵ ساله منتهی به شهریور سال ۱۴۰۳، بورس با کسب بازدهی حدوداً ۶۶۶ درصدی، عملکرد خوبی نسبت به سایر روش‌های سرمایه گذاری داشته است. دلار با ۴۰۸ درصد و سپرده‌های بانکی با ۱۲۵ درصد، در رتبه های بعدی قرار گرفته‌اند.
آیا برای یافتن بهترین روش سرمایه گذاری فقط باید به بازدهی توجه کرد؟
قطعا خیر. هر یک از گزینه های سرمایه گذاری مانند مسکن، طلا و سکه طلا، دلار، خودرو، سپرده‌های بانکی و … شرایط و ویژگی‌های خاص خود را دارند و طبیعتا همه افراد، امکان حضور در همه این بازارها را ندارند. لذا برای شناسایی بهترین روش سرمایه گذاری باید علاوه بر بازدهی، به پارامترهای دیگری نیز توجه کنید. در ادامه به بررسی بیشتر ویژگی‌های بازارهای موازی بورس پرداخته می‌شود.
خرید زمین و مسکن
با توجه به قیمت مسکن و هزینه‌های ساخت و ساز آن، خرید مسکن به سرمایه زیادی نیاز دارد. علاوه بر این، زمین و مسکن قابلیت نقدشوندگی پایینی دارند و بازار شفافی برای خرید و فروش آن‌ها وجود ندارد. مواردی مانند هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، رشد ناهمگون قیمت مسکن و زمین در شهرها و مناطق مختلف، سیاست‌های کلان مانند میزان پرداخت وام و پروژه‌های عمرانی بزرگ مانند مسکن مهر و مسکن ملی نیز از جمله پارامترها و ریسک‌های تاثیرگذاری است که باید مورد توجه سرمایه گذاران این حوزه قرار گیرد.
خرید فیزیکی طلا و سکه طلا
بر خلاف مسکن، سرمایه گذاری در طلا با مبالغ بسیار کمتری امکان‌پذیر است و نقدشوندگی بالاتری نیز دارد. ریسک اصل یا تقلبی بودن طلا و سکه طلا، ریسک و هزینه نگهداری آن در محلی امن، وابستگی به قیمت جهانی طلا و نرخ ارز نیز از جمله مواردی است که همواره باید مورد توجه سرمایه گذاران قرار گیرد.
خرید دلار و سایر ارزهای رایج
بخشی از مردم ایران، خرید ارزهای خارجی را به عنوان بهترین روش سرمایه گذاری قبول دارند. اما باید توجه داشت که بازار ارز یکی از بازارهای پرریسک و پرنوسان است. پارامترهای بسیار زیادی نظیر روابط خارجی، واردات و صادرات، سیاست‌های دولتی و سیاست‌های کلی بانک مرکزی بر آن تاثیرگذار است. از طرف دیگر، ممکن است در شرایط خاصی خرید و فروش ارزهای پراستفاده مانند دلار و یورو، با محدودیت‌های جدی همراه شود و نگهداری مقدار زیادی از آن‌ها مطابق قانون تخلف به شمار رود.
خرید خودرو
بر خلاف کشورهای توسعه یافته دنیا، خودرو نیز در ایران به عنوان یک کالای سرمایه‌ای محسوب شود. در بسیاری از موارد، مقایسه قیمت خودرو با چند سال قبل، نشان‌دهنده افزایش قیمت بعضا غیر قابل تصور آن است. با این وجود عواملی همچون محدودیت در خرید به‌قیمت خودرو از کارخانه، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، هزینه‌های بیمه و عوارض، ریسک پیشرفت تکنولوژی، نااطمینانی نسبت به واردات خودروهای خارجی در آینده و نقدشوندگی کمتر نسبت به طلا و سکه طلا، موجب شده است که افراد زیادی سرمایه گذاری در سایر بازارها را به خرید خودرو ترجیح دهند.
سپرده های بانکی
بسیاری از افراد سپرده گذاری در بانک و دریافت سود بانکی را به عنوان یک سرمایه گذاری مناسب می‌شناسند. اما داده‌های تاریخی نشان داده است که طی سالیان گذشته، سود بانکی بسیار کمتر از میزان تورم بوده است. به بیان دیگر سپرده‌های بانکی در حفظ قدرت خرید و ارزش پول کارآمد نبوده است.
بیمه عمر
سرمایه‌گذاری در بیمه عمر راهکاری است که مزایای بیمه عمر و سرمایه‌گذاری را به طور همزمان دارا است. در این نوع بیمه، بیمه‌گذار با پرداخت حق بیمه‌های ماهانه، سالانه یا یکجا، علاوه بر پوشش‌های بیمه‌ای مانند سرمایه فوت، پوشش بیماری‌های خاص، پوشش هزینه‌های پزشکی و غیره، از سود تضمین شده‌ای نیز برخوردار می‌شود.
سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه و مشارکت
اگر به دنبال یک سرمایه‌گذاری با ریسک پایین‌تر هستید، می‌توانید در اوراق قرضه دولتی یا اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کنید. این اوراق معمولاً سود ثابت دارند و ریسک کمتری دارند. اگرچه بازدهی این نوع سرمایه‌گذاری‌ها در بلندمدت کمتر از بازار سهام و املاک است، اما گزینه‌ای مطمئن برای کسانی است که به دنبال درآمد ثابت و حفظ سرمایه هستند. این نوع سرمایه‌گذاری‌ها معایبی نیز دارند، از جمله بازدهی پایین و آسیب‌پذیری در برابر تورم. بنابراین، قبل از سرمایه‌گذاری نیاز است با دقت به اهداف مالی، افق زمانی و وضعیت اقتصادی کشور توجه داشته باشید.
چرا سرمایه گذاری در بورس؟
سرمایه گذاری در بورس و خرید و فروش سهام شرکت‌ها، یکی از بهترین روش‌های سرمایه گذاری در کشورهای توسعه یافته دنیا است. در ایران نیز بازار سرمایه به عنوان یکی از بازارهای اصلی سرمایه‌پذیر، مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرده است.
اگرچه ممکن است بازار بورس نیز مانند سایر بازارها در برخی از مقاطع زمانی دچار رکود شود. اما تجربه نشان داده است که سرمایه گذاری در بازار سرمایه در طولانی مدت بازدهی مناسب‌تری نسبت به سایر روش‌های سرمایه گذاری داشته است.
به طور خلاصه، در مقایسه بازار بورس نسبت به سایر بازارهای موازی باید موارد زیر را مد نظر قرار داد:
بازدهی بیشتر بورس
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد، در طی ۵ سال گذشته، بورس با بازدهی حدوداً ۱۴۵۰ درصدی، بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر روش‌های سرمایه گذاری داشته است. به طور کلی بازدهی بازار بورس نسبت به سایر بازارهای موازی نظیر طلا، سکه طلا، مسکن، خودرو، دلار و سپرده‌های بانکی در طولانی مدت بیشتر بوده است.
نقدشوندگی بیشتر بورس
نقدشوندگی به این معناست که بتوانید یک دارایی را سریع و راحت تبدیل به پول نقد کنید. در بسیاری از موارد، سرمایه گذاری در بازار بورس نسبت به سایر بازارهایی همچون مسکن و خودرو نقدشوندگی بیشتری دارد. البته باید توجه داشته باشید که تمام سهم‌های موجود در بورس نقدشوندگی بالایی ندارند. لذا توصیه می‌شود پیش از سرمایه‌گذاری در یک سهم، متوسط حجم معاملات روزانه آن را بررسی کنید.
امکان مدیریت ریسک بیشتر بورس
برخلاف سایر بازارهای سرمایه گذاری نظیر طلا، سکه طلا، ارزهای خارجی و خودرو که گزینه‌های فرد برای سرمایه گذاری محدود است، در بازار بورس هم‌اکنون بیش از ۶۰۰ اوراق بهادار با سطوح مختلفی از ریسک و بازده وجود دارد. شما می‌توانید با تشکیل سبدی از انواع دارایی ها در بازار سرمایه و استفاده از ابزارها و راهکارهای متنوع سرمایه گذاری، ریسک خود را به بهترین روش ممکن مدیریت کنید.
سرمایه گذاری با مبالغ کم در بورس
در حال حاضر حداقل با ۵۰۰ هزار تومان می‌توان در بازار بورس سرمایه گذاری کرد. در حالی که برای سرمایه گذاری در مواردی مانند خرید فیزیکی سکه طلا و خودرو به سرمایه چند میلیون تومانی و برای سرمایه گذاری در زمین و مسکن به سرمایه چند صد میلیون تومانی نیاز است. برای آشنایی بیشتر با روش‌های سرمایه گذاری با پول کم، مقاله سرمایه گذاری با پول کم را بخوانید.
سهولت انجام معاملات بورس
سرمایه گذاری در بورس و انواع اوراق بهادار به صورت آنلاین و از طریق سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌ها انجام می‌شود. در حالی که در سایر بازارها مانند طلا، خودرو، مسکن و دلار چنین امکانی وجود ندارد.
شفافیت معاملاتی بیشتر بورس
بازار بورس نسبت به سایر بازارهای موازی شفافیت معاملاتی بیشتری دارد و نهادهای نظارتی در بازار سرمایه حضور پررنگ‌تری دارند. همچنین کلیه شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بورس مورد داد و ستد قرار می‌گیرد، موظف هستند صورت های مالی خود را به صورت دوره‌ای در وبسایت کدال منتشر کنند. با بررسی این گزارش‌ها می‌توانید از میزان بدهی، درآمد، سرمایه‌گذاری‌های شرکت و بسیاری از موارد دیگر مطلع شده و بهترین شرکت‌ها را برای سرمایه گذاری شناسایی کنید.
از طریق بورس در بازارهای موازی سرمایه گذاری کنید!
علاوه بر سهام شرکت‌ها، امکان سرمایه گذاری در دارایی‌های مانند سکه طلا نیز از طریق بازار سرمایه وجود دارد. در ادامه به برخی از مواردی اشاره می‌شود که علاقه‌مندان می‌توانند از طریق بازار سرمایه در آن‌ها سرمایه گذاری کنند:
سرمایه گذاری در صندوق های با درآمد ثابت جایگزین سپرده های بانکی و سود بانکی
صندوق های سرمایه گذاری یکی از مهم‌ترین سازوکارهای سرمایه گذاری در بازارهای مالی هستند. هنگامی که واحدهای صندوق های سرمایه گذاری را خریداری می‌کنید، در واقع مدیریت دارایی خود را به یک تیم حرفه‌ای و باتجربه می‌سپارید. این تیم با توجه به شناختی که در خصوص بازارهای مختلف دارد، می‌تواند بازده مناسبی را در ازای ریسکی که می‌پذیرید برای شما ایجاد کنند. از این رو اگر فرصت کافی برای تحلیل بازار را ندارید، صندوق های سرمایه گذاری یکی از بهترین گزینه های شما خواهد بود.
صندوق های سرمایه گذاری متناسب با ترکیب دارایی‌هایشان، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. صندوق سهامی، صندوق مختلط و صندوق بازنشستگی تنها برخی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند. اما نوعی که می‌تواند همتای مناسبی برای سپرده‌های بانکی باشد، صندوق های با درآمد ثابت است. در ادامه با چند ویژگی صندوق‌های درآمد ثابت آشنا می‌شویم:
* ریسک صندوق‌های با درآمد ثابت در حدود ریسک سپرده‌های بانکی است.
* بازدهی سالیانه صندوق‌های با درآمد ثابت نیز در حدود بازدهی سالیانه سپرده‌های بانکی بلند مدت و اندکی بیشتر از آن‌ها است.
* سود بانکی با توجه به حداقل موجودی ماه تعیین می‌شود و دارای نرخ شکست است. اما سود صندوق‌های با درآمد ثابت به صورت روزشمار محاسبه می‌شود. همچین برخی از این صندوق‌ها سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها را به‌صورت دوره‌ای به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند.
* از جمله صندوق‌های درآمد ثابت تحت مدیریت کارگزاری مفید می‌توان به حامی، حامی۲ و آوند اشاره کرد.
خرید سکه طلا از طریق بورس جایگزین خرید فیزیکی سکه طلا
گواهی سپرده کالایی سکه طلا در سال ۱۳۹۴ با هدف کاهش ریسک‌های سرمایه گذاری خرید سکه و همچنین شفافیت و کشف قیمت رسمی سکه معرفی شد. معامله‌گران با خرید و فروش گواهی سپرده کالایی سکه از طریق سامانه‌های معاملاتی بورس، می‌توانند از مزایایی مانند کارمزد پایین‌تر در معاملات، امکان وثیقه‌گذاری گواهی برای دریافت تسهیلات، از بین رفتن ریسک نگهداری سکه و … بهره‌مند شوند. در ادامه با چند ویژگی گواهی سپرده کالایی سکه طلا آشنا می‌شویم:
* با خرید سکه طلا از بورس ریسک تقلبی بودن آن از بین می‌رود.
* با خرید سکه طلا از بورس ریسک نکول طرفین در تحویل سکه یا پرداخت وجه آن از بین می‌رود.
* خرید و فروش سکه طلا در بورس به راحتی و از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین انجام می‌شود.
* با خرید سکه طلا از بورس ریسک مواردی همچون سرقت یا فقدان سکه طلا در جابه‌جایی‌ها از بین می‌رود.
در صورتی که مایل هستید در بازار طلا سرمایه گذاری کنید ولی فرصت یا دانش کافی برای تحلیل بازار را ندارید، صندوق سرمایه گذاری طلا، نظیر صندوق عیار کارگزاری مفید، یکی از بهترین گزینه‌های شما برای سرمایه گذاری خواهد بود.
جالب است بدانید برای سرمایه گذاری در نقره، زعفران، پسته و زیره نیز در بازار سرمایه، راهکارهایی مطمئن وجود دارد. به این ترتیب بدون نیاز به دریافت کالاها می‌توانید روی آن‌ها سرمایه گذاری کنید و ریسک‌های ناشی از نگهداری فیزیکی کالاها را کاهش دهید.
خرید سهام شرکت‌های صادراتی وابسته به دلار جایگزین خرید ارز و دلار
در بازار سرمایه، سهام بسیاری از شرکت های صادراتی پذیرش شده است. به طور معمول ارزش سهام این شرکت‌ها هم راستا با رشد دلار یا ارزهای دیگر رشد می‌کند. به این ترتیب به جای سرمایه گذاری در ارزهای خارجی و تحمل ریسک‌هایی نظیر تقلبی بودن، سرقت و …، می‌توانید سهام این شرکت‌ها را خریداری کنید. مهم‌ترین مزایای سرمایه گذاری در شرکت‌های صادراتی عبارتند از:
* منتفع شدن از افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها در زمان افزایش نرخ دلار
* خرید و فروش راحت‌تر سهام این شرکت‌ها نسبت به خرید و فروش فیزیکی دلار
* نگهداری دلار بیش از سقف تعیین شده آن غیرقانونی است در حالی که نگهداری سهام محدودیتی ندارد.
نکات کلیدی برای انتخاب روش‌های سرمایه‌گذاری مؤثر در ایران
با توجه به شرایط اقتصادی ایران، حفظ ارزش سرمایه و مقابله با کاهش قدرت خرید اهمیت زیادی پیدا کرده است. در چنین شرایطی، انتخاب روش‌های صحیح سرمایه‌گذاری به‌منظور حفاظت از ارزش دارایی‌ها و مقابله با چالش‌های اقتصادی، برای بسیاری از افراد امری ضروری است. برای انتخاب بهترین روش سرمایه‌گذاری در ایران، چند عامل اساسی باید در نظر گرفته شوند:
- هدف سرمایه‌گذاری: اولین سوالی که باید از خود بپرسید این است که آیا هدف شما از سرمایه‌گذاری کسب درآمد ثابت است یا می‌خواهید سرمایه خود را در طول زمان افزایش دهید؟ هدف شما بر نوع سرمایه‌گذاری و سطح ریسک آن تأثیر خواهد گذاشت.
- میزان ریسک‌پذیری: هر فرد باید ظرفیت ریسک‌پذیری خود را بشناسد. برخی روش‌های سرمایه‌گذاری مانند خرید سهام ممکن است با ریسک بالایی همراه باشند، در حالی که گزینه‌های دیگر مانند سپرده‌های بانکی یا اوراق قرضه ریسک کمتری دارند.
- افق زمانی سرمایه‌گذاری: مدت زمانی که قصد دارید سرمایه‌گذاری خود را نگه دارید، چه کوتاه‌مدت و چه بلندمدت، در انتخاب نوع مناسب سرمایه‌گذاری تأثیر زیادی دارد. این امر به شما کمک می‌کند که تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید و در راستای اهداف مالی‌تان حرکت کنید.
- دانش و تجربه در زمینه سرمایه‌گذاری: آگاهی از مزایا و معایب هر گزینه سرمایه‌گذاری بسیار مهم است. تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات دقیق به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌های مناسب‌تری داشته باشید و از ریسک‌های غیرضروری جلوگیری کنید.
- وضعیت مالی شخصی: میزان سرمایه اولیه و بودجه‌ای که برای سرمایه‌گذاری در نظر دارید، از عوامل کلیدی در تصمیم‌گیری است. انتخاب بهترین روش سرمایه‌گذاری به اندازه سرمایه شما بستگی دارد.
با در نظر گرفتن این عوامل، شما می‌توانید از بین گزینه‌های مختلف مانند سرمایه‌گذاری در سهام، املاک، بازارهای مالی، خودرو، طلا و… بهترین روش را برای خود انتخاب کنید که متناسب با شرایط و اهداف مالی شما باشد.
در پایان؛ چگونه دانش خود را در بازار سرمایه افزایش دهیم؟
درباره انواع روش های سرمایه گذاری در ایران صحبت شد. همچنین از جهات مختلف مقایسه‌ای در این مورد انجام شد تا بدانیم بهترین روش سرمایه گذاری کدام است. حال بهتر است بدانید کارگزاری مفید در جهت افزایش سطح دانش فعالین بازار سرمایه، همه روزه کلاس‌های آموزشی رایگان و غیر حضوری برگزار می‌کند. اگر علاقه‌مند به شرکت در کلاس‌های آموزش بورس هستید، تقویم آموزشی کارگزاری مفید را مشاهده کنید. علاوه بر این، دوره های ضبط شده مختلفی به صورت رایگان در وبسایت آموزشی مفید ارائه گردیده است. برای بهره‌مندی از این دوره‌ها، روی لینک کلیک کنید.
سوالات متداول
داده‌های تاریخی نشان داده است که با تمام فراز و نشیب‌های بازار سرمایه، سرمایه گذاری در بورس در طولانی مدت توانسته است نسبت به سرمایه گذاری در طلا، سکه طلا، مسکن، خودرو، دلار و … بازدهی بیشتری برای سرمایه گذاران ایجاد کند. به استناد همین داده‌های تاریخی، انتظار می‌رود طی سالیان آینده نیز سرمایه گذاری در بورس بازدهی بیشتری داشته باشد.
بر خلاف بازارهایی مانند بازار مسکن، خودرو، سکه طلا و … که به سرمایه‌های میلیونی یا میلیاردی نیاز دارند، سرمایه گذاری در بورس تنها با چند هزار تومان امکان‌پذیر است.
کافی است در کارگزاری مفید به صورت کاملا غیر حضوری افتتاح حساب کنید و پس از تکمیل مراحل ثبت‌نام، معاملات خود را در بورس انجام دهید.
بله. سرمایه گذاری در بورس به دو روش مستقیم و غیر مستقیم امکان‌پذیر است. در روش غیر مستقیم، نهادهای متخصص و دارای صلاحیت با دریافت کارمزدهایی اندک، به جای شما در بورس سرمایه گذاری می‌کنند.
سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری و انعقاد قرارداد سبدگردانی جزء روش‌های سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس هستند.