بازار کارا

در دنیای اقتصاد و سرمایه‌گذاری، مفهوم “بازار کارا” (Efficient Market) یکی از موضوعات کلیدی است که بر رفتار سرمایه‌گذاران، تصمیم‌گیری‌های مالی و تحلیل‌های اقتصادی تأثیر می‌گذارد. بازار کارا به بازاری گفته می‌شود که در آن اطلاعات به‌سرعت و به‌طور کامل در قیمت دارایی‌ها منعکس می‌شود، به‌گونه‌ای که هیچ فردی قادر نیست با استفاده از اطلاعات در دسترس، سودی بیشتر از میانگین بازار کسب کند.

دسترسی ‌سریع‌تر به مطالب

• فرضیه بازار کارا
•  شکل ضعیف
• شکل نیمه قوی
• شکل قوی
• ویژگی‌های بازار كارا
• سوالات متداول

فرضیه بازار کارا

فرضیه بازار کارا یکی از مباحث اصلی در مدیریت سرمایه‌گذاری و زیربنای اصلی اقتصاد مالی و شرط لازم برای تخصیص بهینه منابع مالی در یک بازار می‌باشد. آشنایی با این فرضیه، به شما در انتخاب صحیح روش تحلیل یاری می‌رساند.

کارایی بازارها به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا بازارها‌ از نظر اطلاعاتی کارا هستند یا خیر؟ در صورت کارا بودن، قیمت اوراق بهادار مانند سهام منعکس‌کننده کلیه اطلاعات مربوط به آن است. در این صورت صرف وقت و هزینه برای کسب اطلاعات و تحلیل، بازدهی به همراه ندارد. اما در حالتی که بازارها کارا‌ نباشند، صرف وقت و هزینه به‌منظور تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال می‌تواند منجر به بازده بالاتر البته همراه با ریسک شود.

فرضیه بازار‌ کارا توسط جین فاما اقتصاددان مالی به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

 شکل ضعیف

در شکل ضعیف فرضیه بازار کارا، قیمت‌ها منعکس‌کننده کلیه اطلاعات گذشته اوراق بهادار نیست. از این رو بررسی آن‌ها تأثیری در پیش‌بینی تغییرات آتی قیمت‌ها ندارد. این شکل از کارایی بازارها‌ به‌طور خاص در تقابل با تحلیل تکنیکال است که تلاش می‌کند با بررسی الگوهای قیمتی گذشته، روند قیمت‌ها را در آینده پیش‌بینی کند.

شکل نیمه قوی

در شکل نیمه قوی فرضیه بازار کارا، قیمت‌ها شامل کلیه اطلاعات منتشر شده و عمومی درباره یک دارایی هستند. بنابراین سرمایه‌گذاران نمی‌توانند تنها با تکیه ‌بر اطلاعات انتشار یافته بازدهی کسب کنند. زیرا اطلاعات جدید به محض انتشار در قیمت سهام شرکت‌ها منعکس خواهد شد.

شکل قوی در بازار کارا

تئوری بازار کارا در شکل قوی خود ادعا می‌کند که قیمت‌ها منعکس‌کننده کلیه اطلاعات عمومی و پنهان شرکت‌ها است. در این حالت حتی اگر به کسب اطلاعات نهانی شرکت بپردازید، تاثیری در بهبود تحلیل شما نخواهد داشت.

قابل ذکر است که شکل قوی تئوری کارایی، کلی‌ترین و شکل ضعیف کارایی، جزیی‌ترین نوع کارایی هستند. بنابراین شکل قوی دربردارنده شکل نیمه قوی و ضعیف است و شکل نیمه قوی، شکل ضعیف را در بر می‌گیرد. به شکل زیر توجه کنید.

مطالعات زیادی برای آزمون اشکال کارایی بازارها صورت گرفته و جمع‌بندی آن‌ها در مورد بازارهای‌ توسعه‌یافته مانند بازار بورس آمریکا، انگلستان و ژاپن این است که شکل ضعیف و نیمه قوی این فرضیه را تایید اما شکل قوی را تایید نمی‌کنند. این درحالی است که در کشورهای درحال‌توسعه شواهدی مبنی بر عدم تایید شکل ضعیف و نیمه قوی نیز وجود دارد.

ویژگی‌های بازار کارا

بازار كارا یک سری ویژگی‌هایی دارد که به بعضی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• بازار کارا باید یک بازار‌ بزرگ با نقدینگی كافی باشد.
• اطلاعات در بازار‌ کارا به صورت غیر قابل پیش‌بینی و تصادفی است.
• این بازار از قیمت‌های روز گذشته برای پیش بینی قیمت روز کاری بعد استفاده نمی‌کند و به اصطلاح یک بازار بی‌حافظه است.

تاثیر رفتار سرمایه‌گذاران بر کارایی بازار

یکی از چالش‌های اساسی در نظریه بازار کارا، تأثیر رفتارهای غیرمنطقی سرمایه‌گذاران است. برخلاف فرضیه‌های کلاسیک که بر واکنش منطقی سرمایه‌گذاران به اطلاعات تأکید دارند، نظریه مالی رفتاری نشان می‌دهد که بسیاری از سرمایه‌گذاران تحت تأثیر احساسات، هیجانات و سوگیری‌های شناختی تصمیم‌گیری می‌کنند. گاهی پیروی از جو بازار یا واکنش‌های افراطی به اخبار، می‌تواند باعث انحراف قیمت‌ها از ارزش ذاتی دارایی‌ها شود. نمونه‌هایی مانند ایجاد حباب‌های قیمتی یا افت‌های شدید در بازار، اغلب ناشی از همین رفتارهای هیجانی است که کارایی بازار را به چالش می‌کشد.

مفهوم بازار کارا یکی از مهم‌ترین اصول در تحلیل بازارهای مالی است که بیان می‌کند قیمت دارایی‌ها تمامی اطلاعات موجود را منعکس می‌کنند و هیچ سرمایه‌گذاری نمی‌تواند به‌طور مستمر سودی بیشتر از میانگین بازار کسب کند. این نظریه دارای سطوح مختلفی از جمله کارایی ضعیف، نیمه‌قوی و قوی است و تأثیر بسزایی بر تصمیمات سرمایه‌گذاری دارد. بااین‌حال، در دنیای واقعی، بازارهای مالی همیشه به‌طور کامل کارا نیستند و عوامل رفتاری، اطلاعات نامتقارن و تأثیرپذیری از هیجانات، ممکن است کارایی بازار را مختل کنند. سرمایه‌گذاران هوشمند می‌توانند با ترکیب درک صحیح از کارایی بازار و استفاده از استراتژی‌های مناسب، عملکرد بهتری در سرمایه‌گذاری خود داشته باشند.

سوالات متداول