چه تضمینی برای سرمایه گذاری در بورس وجود دارد؟

همواره یکی از سوالات اساسی افرادی که قصد ورود به بازار سرمایه را دارند این است که چه تضمینی برای سرمایه گذاری در بورس وجود دارد؟ بهترین روش پاسخگویی به این سوال، مقایسه بازار سرمایه با سایر بازارها و پاسخ به این سوال است که: چه تضمینی برای سرمایه گذاری در سایر بازارهای موازی بازار سرمایه نظیر بازار سکه و طلا، ارز و زمین و ساختمان وجود دارد؟

واقعیت این است که سرمایه گذاری در هر زمینه‌ای در صورتی موفق و تضمین‌شده خواهد بود که با شناخت و آگاهی کامل نسبت به آن و پارامترهای تاثیرگذار بر آن انجام شود. از طرف دیگر، یک سرمایه گذاری بر اساس پیش‌بینی آینده و برآورد ریسک‌های مرتبط با آن انجام می‌شود و هیچ کس نمی‌تواند آینده را تضمین کند.

سوالاتی که باید در هر سرمایه گذاری پاسخ داده شوند

فرض کنید می‌خواهید در پیش‌فروش یک پروژه مسکونی و با خرید یک یا چند واحد از آن، سرمایه گذاری کنید. علاوه بر اینکه برای این سرمایه گذاری به وجه قابل توجهی نیاز دارید، احتمالا باید به دنبال پاسخ مناسبی برای سوالات زیر نیز باشید:

• سازنده این واحدها چه سابقه‌ای دارد؟ آیا شخص (حقیقی یا حقوقی) شناخته شده و قابل اعتمادی هست یا خیر؟ آیا مجوزهای لازم برای این پروژه به طور کامل دریافت شده است یا خیر؟
•  آیا از لحاظ حقوقی، قرارداد مناسبی برای این مشارکت تهیه شده است یا خیر؟
• آیا از لحاظ دسترسی به امکانات رفاهی، آموزشی، درمانی و غیره، این پروژه موقعیت مکانی مناسبی دارد یا خیر؟ از لحاظ مسیرهای ارتباطی و حمل و نقل عمومی چطور؟
• در ساخت این واحدها از چه مصالحی و با چه سطح کیفیتی استفاده می‌شود؟ این ساختمان تا چه حد در برابر بلایای طبیعی مثل سیل، زلزله، طوفان و … مقاومت دارد؟ آیا سیستم‌های ایمنی مانند اطفا حریق دارد یا خیر؟
• تا چد اندازه استانداردهای ساخت و ساز رعایت می‌شود؟ آیا بر نحوه ساخت و عملکرد سازنده نظارتی وجود دارد؟
• آیا می‌توان در صورت نیاز و در حین تکمیل پروژه، از این سرمایه‌گذاری خارج شد و وجه آن را نقدا دریافت کرد؟ آیا پس از تکمیل پروژه می‌توان به راحتی واحدها را فروخت؟
•  و … .

برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه و مقایسه آن با سایر بازارهای موازی نیز باید معیارهای مختلفی را مد نظر قرار دهیم و سپس بر اساس آن‌ها نتیجه‌گیری نماییم. مهم‌ترین معیارها در این زمینه عبارتند از:

نقدشوندگی سرمایه گذاری

قابلیت نقدشوندگی یک سرمایه گذاری، یکی از معیارهای با اهمیتی است که باید مورد توجه سرمایه‌گذران قرار بگیرد. از این نظر، بازار سهام نسبت به بازارهای موازی آن نظیر بازارهای ارز، سکه، طلا، زمین و ساختمان شرایط بسیار مطلوب‌تری دارد. یک سهامدار در بازار سرمایه معمولا بسیار راحت‌تر و سریع‌تر از یک مالک واحد مسکونی یا تجاری می‌تواند سهام خود را به فروش برساند و به وجه نقد تبدیل کند. در نتیجه تضمین نقدشوندگی سرمایه گذاری در بورس بیشتر از سایر بازار‌ها به نظر می‌رسد.

راهکارهای متفاوت سرمایه گذاری

یکی از جذابیت‌های بازار سرمایه شامل بازار بورس، فرابورس و بورس کالا نسبت به بازارهای موازی، وجود روش‌های مختلف سرمایه گذاری و امکان سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه است. سرمایه گذاری مستقیم بدین معناست که شخص سرمایه‌گذار، خود در بازار سرمایه اقدام به شناسایی اوراق بهادار ارزنده و خرید و فروش آن‌ها کند. اما در سرمایه‌گذاری مستقیم، شخص سرمایه خود را در اختیار متخصصین و تحلیل‌گران حرفه‌ای بازار سرمایه قرار می‌دهد و آن‌ها به جای وی، اقدام به خرید و فروش می‌کنند.

سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری و استفاده از خدمات سبدگردانی اختصاصی، از جمله راهکارهای سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه هستند. در صورتیکه می‌خواهید بدانید سبدگردانی چیست و چگونه انجام می‌شود، می‌توانید از مطلب «هرآنچه که باید در خصوص سبدگردانی بدانید» استفاده کنید.

کارگزاری مفید با هدف پاسخ‌گویی به نیاز سرمایه گذاری افراد با سطوح مختلف ریسک‌پذیری، مدیریت طیف وسیعی از صندوق‌ها شامل صندوق‌های سهامی،اهرمی، شاخصی، مختلط، با درآمد ثابت و مبتنی بر سکه طلا را بر عهده دارد.

ساز و کار مشخص و شفافیت بازار سرمایه

به طور کلی بازار بورس در مقایسه با بازارهای موازی آن شفافیت بیشتری دارد. این شفافیت ناشی از وجود ساز و کارهای مشخص و فرآیندهای تعیین‌شده برای تمامی فعالیت‌ها‌ی مربوط به بازار سرمایه است. برخی از این موارد عبارتند از:

ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه

پذیرش شرکت‌ها در بازار سرمایه مطابق با دستورالعمل مربوط به آن و طبق فرآیندی مشخص انجام می‌شود و تنها شرکت‌های واجد شرایط می‌توانند وارد بازار سرمایه شوند. در این بین، قوانین و مقررات و شرایط ورود شرکت‌ها به بازار بورس نسبت به بازار فرابورس  سخت‌گیرانه‌تر است. همچنین پذیرش شرکت‌ها در بازار اول و دوم فرابورس نیز به مراتب سخت‌تر  از بازارهای پایه آن (پایه زرد، نارنجی و قرمز) است.

ارائه گزارش‌های عملکردی و افشای اطلاعات

کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه موظف هستند مطابق با دستورالعمل مربوطه و به صورت دوره‌ای، گزارش‌های عملکردی و صورت‌های مالی خود را منتشر کنند. این موارد در یک چارچوب مشخص و از طریق سامانه کدال (سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران) منتشر شده و در اختیار فعالین بازار سرمایه قرار می‌گیرد.

همچنین تمامی شرکت‌ها موظف به افشای اطلاعات با اهمیت تاثیرگذار بر عملکرد شرکت و قیمت سهام آن هستند. این اطلاعات نیز تحت عنوان افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف و ب و از طریق سامانه کدال منتشر می‌شود.

حسابرسی

طبق تعریف، “حسابرسی فرآیندی سیستماتیک برای جمع‌آوری و ارزیابی بی‌طرفانه‌ی شواهد درباره ادعاهای مربوط به فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی برای تعیین میزان انطباق این ادعاها با معیارهای از پیش تعیین‌شده و گزارش نتایج به اشخاص ذی‌نفع است.”

کلیه صورت‌های مالی منتشر شده شرکت‌ها باید توسط حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار مورد بررسی قرار گیرند. این کار با هدف بررسی میزان مطابقت صورت‌های مالی با معیارهای تعیین شده انجام می‌شود. در واقع حسابرس با بررسی و جمع‌آوری شواهد به دنبال تعیین این موضوع است که آیا صورت‌های مالی طبق استانداردهای حسابداری، به نحو مطلوبی تهیه و ارائه شده‌اند و آیا صورت‌های مالی شرکت عاری از هرگونه تحریف با اهمیتی هستند یا خیر.

نظارت بر بازار

تمامی اقدامات شرکت‌های پذیرفته شده و همچنین تمامی فعالیت‌ها و معاملات فعالین بازار سرمایه به دقت توسط نهادهای نظارتی رصد می‌گردد. این موضوع باعث می‌شود هر گونه تخلف و عدم پایبندی به قوانین و مقررات به سرعت شناسایی شده و با شخص متخلف، برخورد شود.

علاوه بر این، ناظر بازار با هدف برقراری هر چه بیشتر نظم، تمامی وقایع و رخدادها نظیر توقف و بازگشایی نمادهای معاملاتی، برگزاری مجامع شرکت‌ها و …. را از طریق ارسال پیام‌هایی به اطلاع فعالین بازار سرمایه می‌رساند.

حضور بازارگردان

حضور بازارگردان در معاملات یک نماد باعث برقراری هرچه بیشتر تعادل در معاملات یک نماد و جلوگیری از نوسانات غیر عادی قیمت‌ آن می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که سهامداران بتوانند در صورت نیاز، سهام خود را به راحتی و به قیمت مناسب به فروش برسانند.

وجود ضامن برای برخی از اوراق بهادار

اوراق مشارکت‌ها از جمله اوراق بهاداری هستند که به دارنده‌ آن‌ها به صورت علی الحساب سودی تضمین شده پرداخت می‌گردد. ناشر این اوراق موظف است پس از پایان پروژه و در سررسید نهایی، سود قطعی پروژه را محاسبه کرده و درصورتی‌که بیشتر از سود علی‌الحساب پرداختی به دارندگان اوراق باشد، مابه‌التفاوت را به آن‌ها پرداخت نماید. البته درصورتی‌که سود قطعی پروژه از سود علی‌الحساب پرداختی به دارندگان اوراق مشارکت کمتر باشد، ضامن اوراق، مابه‌التفاوت سود را پرداخت می‌کند و از این نظر، دارندگان این اوراق ضررو و زیانی متحمل نمی‌شوند.

امکان بیمه کردن سهام

اوراق اختیار فروش تبعی یکی از ابزارهای نوظهور در بازار سرمایه ایران برای کاهش ریسک سرمایه گذاری و در زمان کاهش قیمت سهام است. در واقع سهامداران می توانند با خرید اوراق اختیار فروش تبعی سهم خود را در برابر کاهش قیمت بیمه کنند. خرید و اعمال این اوراق باعث تضمین کاهش ریسک سرمایه گذاری شما می‌شود.

ریسک سرمایه گذاری

سرمایه گذاری در بازار بورس و فرابورس مانند سرمایه گذاری در هر بازار دیگری، ریسک مربوط به خود را دارد. در حالت کلی، ریسک‌های بازار سرمایه را می‌توان به دو نوع ریسک‌ سیستماتیک و غیر سیستماتیک تقسیم کرد. نکته حائز اهمیت، امکان مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بازار سرمایه به وسیله استفاده از ابزارهایی مانند اوراق مشتقه و راهکارهایی مانند سرمایه‌گذاری غیر مستقیم است.

حجم سرمایه مورد نیاز برای سرمایه گذاری

سرمایه گذاری در بازار بورس می‌تواند با مبالغ به مراتب کمتری نسبت به سایر بازارهای موازی و بعضا غیر قابل قیاس با آن‌ها انجام شود. در حال حاضر، حداقل مبلغ سرمایه گذاری مستقیم در بازار سرمایه (به جز عرضه اولیه‌) ۵۰۰ هزار تومان است و از طرف دیگر، تنها با چند هزار تومان می‌توان واحدهای برخی از صندوق‌های سرمایه گذاری را خریداری کرد و به صورت غیر مستقیم سرمایه گذاری کرد.

به عنوان مثال، در حال حاضر ارزش یک واحد از صندوق‌های سرمایه گذاری امید توسعه و پیشرو که جزو صندوق‌های تحت مدیریت کارگزاری مفید هستند به ترتیب حدود ۲۰ و ۶۰ هزار تومان است و با همین مبلغ اندک، می‌توان در این صندوق‌ها سرمایه گذاری کرد.

 کلام پایانی

هیچ تضمینی برای پیش‌بینی درست و دقیق آینده وجود ندارد (به عنوان مثال هیچ کس نمی‌داند سرنوشت ویروس منحوس کرونا چه خواهد شد). بر همین اساس، در زمینه سرمایه گذاری هم، هیچ قطعیتی وجود ندارد. چه بسیار سرمایه‌گذاری‌هایی که در خرید ملک و طلا و ارز، منجر به زیان شده‌اند و چه بسیار افرادی که در معرض کلاهبرداری افراد سودجو قرار گرفته‌اند.

نکته حائز اهمیت در خصوص بازار سهام این است که تمامی فعالیت‌ها در این بازار در یک چارچوب مشخص و قانونی اتفاق می‌افتد و نهادهای نظارتی، همواره ناظر بر عملکرد افراد هستند. بر همین اساس می‌توان از طریق نهادهای دارای مجوز مثل صندوق‌ها و شرکت‌های سبدگردان، سرمایه گذاری ‌های کاملا مطمئنی انجام داد. از طرف دیگر، داده‌های تاریخی نشان‌ می‌دهند که در بلندمدت، سرمایه گذاری در بازار سرمایه نسبت به سایر بازارهای موازی، بازدهی بیشتری را ایجاد کرده است.

نکته: کارگزاری مفید اقدام به راه‌انداری صندوقی تحت عنوان «صندوق تضمین اصل سرمایه» مفید کرده است. در این صندوق سرمایه‌گذاری اصل سرمایه سرمایه‌گذاران در روزهای منفی بازار تضمین می‌شود و به این صورت هیچگاه متحمل زیان نخواهند شد. سرمایه‌گذاران این صندوق در صورتی که بازار مثبت باشد نیز امکان کسب بازدهی مثبت را خواهند داشت.