ریسک نکول چیست و چه ابعادی دارد؟

اصطلاح نکول در تعریف ریسک‌های سرمایه‌ گذاری به‌کار می‌رود. این واژه در فرهنگ معین به «خودداری کردن از پرداخت وجه حواله، برات و مانند آن» تعبیر گردیده است. این ریسک زمانی اتفاق می‌افتد که در یک قرارداد مالی یک‌طرف قرارداد نتواند در قبال قراردادی که بسته است، به تمام یا بخشی از تعهداتش، خواسته یا ناخواسته، عمل کند. در این شرایط می‌گویند که «نُکول» اتفاق افتاده است.

کمی بیشتر درباره نکول

همان‌طور که اشاره شد ریسک نکول، هنگامی اتفاق می‌افتد که یکی از طرفین معامله نخواهد یا نتواند به تعهدات خود در زمان مقرر عمل کند. به نکول، ریسک عدم ایفای تعهد نیز اطلاق می‌شود. این ریسک یکی از قدیمی‌ترین ریسک‌های مالی در حوزه سرمایه‌گذاری است. سال‌ها قبل قطعاً بسیاری از ریسک‌های امروزی نظیر ریسک نوسان نرخ بهره وجود نداشته اما ریسک نکول از گذشته‌های دور مطرح بوده است.

برای درک بهتر مفهوم نکول به این مثال توجه کنید. زمانی که فردی به فرد دیگر، وامی پرداخت می‌کند، ریسک نکول کم یا زیاد مطرح می‌شود. به‌این‌علت که همواره این احتمال وجود دارد که دریافت‌کننده وام به تعهداتش عمل نکند و نکول اتفاق بیفتد.

به‌بیان‌دیگر ریسک مذکور هنگامی رخ می‌دهد که وام‌گیرنده به علت عدم توان یا تمایل، در تاریخ سررسید به تعهدات خود در مقابل وام‌دهنده عمل نکند.

ریسک نکول، مهم‌ترین ریسک نهادهای پولی و مالی

لازم است بدانید ریسک نکول یکی از مهم‌ترین ریسک‌هایی است که نهادهای پولی و مالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چراکه نکول تعداد کمی از مشتریان، می‌تواند زیان‌های هنگفتی را به یک مؤسسه مالی، بانک یا لیزینگ و… وارد سازد.

ریسک نکول هنگامی رخ می‌دهد که وام‌گیرنده به علت عدم توان یا تمایل، در تاریخ سررسید به تعهدات خود در مقابل وام‌دهنده عمل نکند.

البته بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی برای کنترل این ریسک از روش‌های خاصی برای تعیین اعتبار مشتریان خود استفاده می‌کنند.

وجود قانون حد کفایت سرمایه و عدم اعطای تسهیلات به شرکت‌های ورشکسته، همگی سازوکارهای پیش کنترلی ریسک نکول هستند. کارشناسان مالی می‌کوشند از طریق سازوکارهایی که دارند، ریسک‌ نکول را به حداقل برسانند.

مؤسسات رتبه‌بندی

لازم است بدانید از نظر مؤسسات رتبه‌بندی، تعریف وضعیت اعتباری این است که احتمال عدم ایفای تعهدات فرد یا شرکت چقدر است و در صورت وقوع چنین حادثه‌ای، وام‌دهندگان چگونه حمایت می‌شوند.

در همین ارتباط نیز در دنیا مؤسساتی وجود دارند که به رتبه‌بندی اعتباری اشخاص و شرکت‌ها می‌پردازند. به‌عنوان‌مثال در ایالات‌متحده مؤسسات «مودیز» و «استاندارد اند پورز» بزرگ‌ترین موسسه‌های رتبه‌بندی در این کشور هستند.

مؤسسه‌های اعتبارسنجی مذکور انواع اوراق بهاداررا تحقیق و تحلیل کرده‌اند تا ریسک نکول صادرکننده اوراق را اندازه‌گیری کنند. نتایج تحقیقات آن‌ها، رتبه‌بندی اعتباری است که سرمایه‌گذاران می‌توانند آن را مبنای سنجش و مقایسه صادرکنندگان اوراق از منظر ریسک اعتباری قرار دهند. رتبه‌بندی موسسه «استاندارد اند پورز» در مقیاس AAA (ایمن‌ترین) تا D است. همچنین رتبه‌بندی موسسه مودیز از AAA شروع و به C ختم می‌شود. در رتبه‌بندی این موسسه فقط اوراقی که BBB یا بالاتر از آن رتبه‌بندی شده‌اند «رتبه‌ سرمایه‌گذاری» در نظر گرفته می‌شود. هر رتبه‌ای پایین‌تر از BBB «نامناسب» تلقی می‌شود.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که اوراق قرضه‌، به‌جز مواردی که دولت منتشر کننده آن است، مقداری ریسک نکول داشته و به همین دلیل اوراق قرضه شرکتی همیشه بهره‌ بیشتری نسبت ‌به اوراق قرضه دولتی دارند. در واقع بین نرخ بهره بالاتر و ریسک نکول بیشتر رابطه مستقیم وجود دارد.

بررسی ریسک نکول شرکت‌های بورسی

بررسی وضعیت یک شرکت از جوانب مختلف، مهم‌ترین گام پیش از سرمایه‌گذاری در سهام آن است. برای اندازه‌گیری ریسک نکول یک شرکت در برابر تعهدات مالی خود، می‌توان با مطالعه صورت‌های مالی، از معیارها و نسبت‌های مالی استفاده کرد. مواردی همچون جریان نقدی آزاد (Free Cash Flow یا FCF) و نسبت پوشش بهره، اطلاعات ارزشمندی را در رابطه با توان مالی شرکت برای پاسخگویی به تعهدات خود ارائه می‌کند.

سوالات متداول