چرا باید از حرکت گله ای (herd behavior) اجتناب کنیم؟
ممکن است تاکنون عبارت حرکت گله ای (herd behavior) یا رفتار قبیله ای را در مورد مباحث بورسی و یا خارج از حوزه مالی شنیده باشید. بروز این رفتار در هر زمینه‌ای می‌تواند آسیب‌های زیادی بر افراد وارد کند. در نتیجه لازم است با ویژگی‌های رفتار گله ای آشنا باشید تا بتوانید از آن اجتناب کنید. در ادامه به بررسی این رفتار و روش‌های پرهیز از آن می‌پردازیم.
فهرست مطالب:
حرکت گله ای یا رفتار توده وار به چه معناست؟
انسان‌ها ذاتا موجوداتی اجتماعی هستند، به همین علت بسیاری از افراد تمایل دارند تا همسو با جمع حرکت کنند. چرا که اگر برخلاف تصمیمات جمعی رفتار کنند معذب شده و احساس ناخوشایندی پیدا خواهند کرد. در نتیجه برخی اشخاص بدون تحلیل و بررسی، از الگویی که گروه بزرگتری از مردم آن را انتخاب کرده‌اند پیروی می‌کنند. به این عمل حرکت گله ای یا رفتار توده‌وار گفته می‌شود.
به عنوان مثال گروهی از حیوانات را در نظر بگیرید که منبعی برای غذا یافته‌اند. ابتدای گروه شروع به حرکت به سمت منبع غذایی کرده و ردیف‌های پشتی نیز به طبع به دنبال آن‌ها راه می‌افتند. اما ممکن است هنگامی که انتهای گروه به مقصد می‌رسد، چیزی از منبع غذایی باقی نمانده و چیزی نصیبشان نشود.
حرکت گله‌ای در بورس
حرکت گله ای در بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان مشاهده می‌شود و بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. به طور حتم مشاهده کرده‌اید که عده‌ای از سهامداران اقدام به خرید سهمی کرده و تعداد زیادی از افراد بدون تحلیل و بررسی لازم به پیروی از این افراد، در صف خرید سهم مورد نظر قرار می‌گیرند.
البته عکس این قضیه نیز صادق است. ممکن است افرادی صف‌های خرید یا فروش نمادی را مشاهده و بدون تحلیل، آن را ناشی از حرکت گله‌ای ناآگاهانه بدانند و در نتیجه تصمیم بگیرند برخلاف جریان اقدام کنند. این عمل سرمایه‌گذاران را در موقعیت آسیب‌پذیری قرار خواهد داد و ممکن است به زیان آن‌ها منجر شود.
یکی از اصلی‌ترین معایب حرکت گله‌ای این است که اگر افراد تحت تاثیر هیجانات موجود در بازار، حتی یک بار از طریق همراهی‌کردن جمع به سود رسیده باشند، امکان دارد به این رفتار گله‌ای ادامه داده و در نهایت با ضرر و زیان بیشتری مواجه شوند. رفتار گله‌ای در بورس هم در صف خرید و هم در صف فروش سهام مشاهده می‌شود و بسیاری از افراد بدون دقت به وضعیت بازار، پتانسیل رشد سهم مورد نظر و بدون تفکر و منطق، اقدام به فروش سهام خود یا خرید سهام نامناسب، باتوجه‌به رفتار جمع کرده‌اند.
علت بروز رفتار گله ای در بورس
علت بروز این رفتار در بورس ساده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران دانش لازم برای تحلیل و بررسی سهام را ندارند. این دسته از سهامداران ترجیح می‌دهند تا به جای استفاده از روش‌های تحلیل مانند تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال، همسو با جریان موجود در بازار حرکت کنند.
لازم به ذکر است حتی سرمایه‌گذاران با تجربه نیز ممکن است بسته به شرایط تصمیمات هیجانی اتخاذ کنند. این رفتار صرفا مختص بازارهای مالی ایران نیست و در تمام دنیا نمونه‌های مختلفی از این رفتار مشاهده می‌شود.
تاثیر حرکت گله‌ای بر ایجاد حباب قیمتی
حباب قیمتی زمانی ایجاد می‌شود که قیمت یک سهم از ارزش ذاتی آن بالاتر می‌رود. حرکت گله ای می‌تواند در ایجاد حباب قیمتی برای یک نماد تاثیرگذار باشد. به این صورت که ممکن است افراد سودجو با ایجاد جو روانی باعث افزایش قیمت سهم گردند تا پس از رسیدن سهم به قیمت مورد نظر، آن را بفروشند. به این ترتیب افرادی که به خاطر جو مثبت خواهان سرمایه گذاری بر روی نماد هستند، آن سهم را به قیمت بالایی خریداری می‌کنند. در نتیجه‌ی هجوم افراد برای خرید بدون تحلیل و بررسی لازم، حباب قیمتی ایجاد می‌شود.
نوع دیگری از حباب‌ها نیز بر اثر ترس سرمایه‌گذاران از جا ماندن در زمانی که فکر می‌کنند دیگران سودی را شناسایی کرده‌اند رخ می‌دهد. در این نوع حباب قیمتی خبری از افراد سودجو نیست و خوش‌بینی بی‌دلیل به افزایش قیمت، افراد را به سمت خرید سهم می‌کشاند.
حبابِ دات کام (Dot-com Bubble)؛ نمونه‌ای از تاثیر حرکت گله ای بر ایجاد حباب
در اواخر دهه ۹۰ میلادی، ایالات متحده آمریکا وارد یک دوره پر رونق اقتصادی شد. همزمان با این برهه، عصر فراگیری اینترنت در دنیا (عمدتا آمریکا) آغاز گردید. این دوره که تا اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی ادامه داشت منجر به تاسیس تعداد زیادی شرکت اینترنتی شد. بیشتر آدرس سایت‌های اینترنتی با عبارت com. به پایان می‌رسد. در این سال‌ها عموم افراد تصور می‌کردند هر شرکتی که در بستر اینترنت فعالیت دارد، بدون شک بسیار ارزنده است. همین موضوع موجب شد تا بسیاری از افراد بدون تحلیل کافی از آن کسب و کار، به سرمایه‌گذاری در این‌گونه شرکت‌های اینترنتی روی بیاورند و قیمت سهام این شرکت‌ها به شکل غیر قابل باوری افزایش پیدا کرد.
اما بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ میلادی این حباب قیمتی از بین رفت و سهام این شرکت‌ها به شدت کاهش یافت. به‌طوری که قیمت سهام شرکت سیسکو از ۵۰ دلار به ۱۴ دلار کاهش یافت. این ضربه اقتصادی به قدری سهمگین بود که بسیاری از شرکت‌های تاسیس شده در آن زمان اکنون دیگر وجود خارجی ندارند.
به همین جهت تحلیل‌گران همواره توصیه می‌کنند که می‌بایست قبل تصمیم‌گیری‌های اقتصادی همه‌ی جوانب را سنجید.
چگونه از رفتار گله ای اجتناب کنیم؟
مهمترین عامل بازدارنده برای حرکت گله‌ای آموزش بورس و ارتقای دانش مالی است. بکارگیری روش‌های مختلف تحلیل در بورس مانند تحلیل تکنیکال، کمک شایانی در پیش‌بینی رفتار سهم می‌کند. البته یادگیری و یا افزایش تسلط بر بازارهای مالی نیازمند صرف زمان و هزینه است. توصیه می‌شود اگر فرصت یادگیری روش‌های تحلیل و بررسی بازار سرمایه را ندارید، روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مانند صندوق های سرمایه گذاری را مد نظر داشته باشید.
عامل دیگری که می‌تواند مانع سرمایه‌گذارن از بروز رفتارهای گله ای شود، کنترل هیجانات است. رفتارهای احساسی و به دور از منطق می‌تواند حتی معامله‌گران حرفه‌ای را نیز تحت تاثیر قرار داده و باعث ضرر و زیان شود. همیشه از خود سوال کنید که چه عاملی باعث شده تا این حجم از افراد به سمت یک نماد حرکت کنند؟
سوالات متداول
به پیروی اشخاص از رفتارهای گروه بزرگتری از مردم بدون تحلیل و بررسی حرکت گله ای یا قبیله‌ای گفته می‌شود.
انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند، به همین علت بسیاری از افراد تمایل دارند تا همسو با جمع حرکت کنند. چرا که اگر برخلاف تصمیمات جمعی رفتار کنند معذب شده و احساس ناخوشایندی پیدا خواهند کرد.
مهمترین عامل بازدارنده برای حرکت گله‌ای، آموزش و ارتقای دانش در زمینه بازار‌ها مالی است. عامل دیگری که می‌تواند مانع سرمایه‌گذارن از بروز رفتارهای گله ای شود، کنترل هیجانات است.
حباب قیمتی زمانی ایجاد می‌شود که قیمت یک سهم از ارزش ذاتی آن بالاتر می‌رود.
بله حرکت گله ای می‌تواند باعث ایجاد حباب قیمتی برای یک نماد شود.
با سلام
واقعا مفید بود
اگه راهکار و روش عملی برای تشخیص رفتار گله ای وجود داره لطفا اعلام کنید
با سلام.
عده ای از سهامداران اقدام به خرید سهمی کرده و تعداد زیادی از افراد بدون تحلیل و بررسی لازم به پیروی از این افراد در صف خرید سهم مورد نظر قرار می‌گیرند که عکس این قضیه هم صادق است. به این نوع رفتار حرکت گله‌ای گفته می‌شود.