مفهوم بازار خرسی و بازار گاوی

بازار گاوی (Bull market) و بازار خرسی (Bear market) از جمله واژه‌هایی هستند که در توصیف وضعیت بازار سرمایه به کار می‌روند. هنگامی که بازار رو به رشد باشد و قیمت سهام روندی صعودی داشته باشد، می‌گویند «بازار گاوی» است. در این زمان سرمایه‌گذاران احساس خوبی به آینده بازار دارند و انتظار دارند که قیمت ها همچنان رو به صعود باشد و افزایش یابند. این در حالی است که اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، از عبارت «بازار خرسی» استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران در این دوره احساس خوشایندی نسبت به بازار ندارند و انتظار بازار کاهشی و نزول قیمت‌ها را دارند. در ادامه این مطلب مفهوم و ریشه پیدایش بازار «خرسی» و بازار «گاوی» را با هم مرور می‌کنیم.

در ‌بازار گاوی، بیشتر افراد به امید کسب سود بیشتر، سرمایه‌گذاری می‌کنند.

بازار خرسی و بازار گاوی چیست؟

این دو واژه برای مشخص کردن روند کلی بازار سرمایه به کار گرفته می‌شوند. به عبارت ساده، هنگامی‌که بازار رو به رشد باشد و قیمت سهام روندی صعودی دارد، می‌گویند «بازار گاوی» است. اما اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، «بازار خرسی» مصداق می‌یابد.

گاو و خرس از کجا آمده‌اند؟

ریشه اصلی این دو واژه به‌طورقطع شناخته ‌شده نیست، اما دو گمانه در رابطه با این مسئله وجود دارد که استناد به آن‌ها رایج‌تر است. اولین توضیح، به نحوه جنگیدن این دو حیوان اشاره دارد. از طرفی، با توجه به اینکه گاو به هنگام حمله به دشمن، شاخ‌‌های خود را به‌طرف بالا می‌گیرد، روند صعودی بازار را گاوی می‌نامند. اما از سوی دیگر، خرس در مقابله با رقیب خود، پنجه‌هایش را به سمت پایین می‌گیرد و با او می‌جنگد. برخی بر این باورند که این مسئله علت استفاده از نام خرس به هنگام توصیف بازار نزولی است.

درگذشته‌ای دور، دلالانی وجود داشته‌ند که پوست خرس می‌فروختند. درواقع، آن‌ها پوست خرس را با قیمت همان روزبه مشتریان پیش‌فروش می‌کردند. چون این افراد اعتقاد داشتند که قیمت آن در آینده‌ نزدیک کاهش خواهد یافت، در موعد تحویل پوست با پرداخت مبلغی کمتر به شکارچیان، از تفاوت قیمت خرید فعلی و پیش‌فروش سود کسب می‌کردند. این افراد به «خرسی‌ها» شهرت یافته بودند و چون روند نزولی قیمت را پیش‌بینی می‌کردند، عده‌ای عقیده دارند که ریشه‌ بازار ‌خرسی از این افراد برگرفته‌شده است. این مفسران در توجیه نام گاو نیز اشاره به مبارزات تاریخی گاو وحشی و خرس دارند که همواره در طول تاریخ، گاو نقطه مقابل خرس بوده است.

خصوصیات بازار گاوی و ‌بازار خرسی

عرضه و تقاضای سهام

در بازار گاوی تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به‌ندرت صورت می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می‌کنند. فروشندگان نیز تمایلی برای فروش ندارند. صف‌های خرید سنگین در بورس ایران در حالت گاوی قابل ‌مشاهده است. عکس این ماجرا در ‌بازار خرسی حاکم است و عرضه افزایش و تقاضا به‌شدت کاهش می‌یابد. حجم معاملات به‌شدت افت می‌کند و بازار دچار رکود و تنبلی می‌شود. ناامیدی وصف‌های فروش طولانی نشانه‌هایی از چنین بازاری است.

روانشناسی سرمایه‌گذار

روند بازار و جو روانی حاکم بر سرمایه‌گذاران تأثیری دوجانبه بر یکدیگر دارند. برای فهم بیشتر، رابطه اقتصاد و سیاست را در نظر بگیرید. تصمیمات سیاسی روی اقتصاد جامعه تأثیرگذار است. از طرف دیگر، شرایط اقتصادی بسیاری از تصمیمات سیاسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این تفاسیر، در بازار گاوی، بیشتر افراد به امید کسب سود بیشتر، در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار حاکم است. همین امر رمقی برای سرمایه‌گذاران به‌منظور خرید سهام جدید باقی نمی‌گذارد. عکس این اتفاق نیز ممکن است. به عبارتی، اخبار ناخوشایند می‌تواند منجر به بازار خرسی شود. در مقابل، اخبار خوب بازار گاوی را رقم زند.

نکته قابل‌توجه در رابطه با بازار گاوی و خرسی، عدم نگاه کوتاه‌مدت به روند بازار است. افت قیمت‌ها در یک روز یا یک هفته یا افزایش آن‌ها نشان از بازار خرسی و گاوی نیست. بلکه آنچه نوع بازار را مشخص می‌کند، روند بلندمدت آن است. مثلا ممکن است در دو هفته اخیر روند بیانگر بازار گاوی باشد، درحالی‌که طی دو سال اخیر روند بازار حاکی از بازار خرسی است.

در بازار خرسي احتمال زيان‌دهي بالاست چراكه قیمت‌ها مدام ارزش خود را از دست می‌دهند و اغلب پايان آن نيز نزديك نيست، حتي اگر به اميد بهبود وضعيت سرمایه‌گذاری كنيد قبل از اینکه شرايط بهتر شود شما در زیان زیادی وارد شده‌اید. (چون ‌بازار خرسی با روند نزولی و فرسایشی قیمت همراه است، نقد شوندگی سهام افت می‌کند و یاس و ناامیدی در بازار نیز غالب می‌شود).

تغییر در روند فعالیت‌های اقتصادی

در بازار گاوی، علاقه سرمایه‌گذاران برای ورود و سرمایه‌گذاری در بازار افزایش می‌یابد و این امر باعث می‌شود که سرمایه بیشتری به جریان بیفتد و فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها با جذب سرمایه از افراد موجود در بازار، رونق یابد. اما در بازار خرسی، علاقه افراد کاهش می‌یابد و کاهش سرمایه‌گذاری مجدد موجب می‌شود که معامله‌گران تمایل کمتری به ورود به بازار داشته باشند. این کاهش فعالیت اقتصادی تأثیر منفی بر روی شرکت‌های بورسی می‌گذارد و منجر به عدم کسب سود مناسب برای آن‌ها می‌شود.

شرکت‌های بورسی در بورس ایران عمدتاً از نوع تولیدی هستند و برای تولید محصولات باکیفیت و رقابت با سایرین به سرمایه نیاز دارند. هنگامی که افراد از سرمایه‌گذاری فاصله می‌گیرند، این شرکت‌ها نیز با افت عملکرد مواجه شده و متحمل ضرر می‌شوند.

عوامل بسیاری مانند نرخ بهره، وضعیت اقتصادی، سیاست‌های پولی و … می‌توانند بر بازار گاوی و بازار خرسی تاثیر گذار باشند.

نحوه تشخصی پایان بازار خرسی و گاوی

تشخیص پایان بازار خرسی و گاوی نیازمند بررسی دقیق تغییرات بازار و عوامل کلان اقتصادی است. هرچند هیچ نشانه قطعی و فوری برای پایان این بازارها وجود ندارد، اما برخی عوامل و الگوها می‌توانند به تحلیل‌گران کمک کنند:

تشخیص پایان بازار گاوی:

کاهش تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران: یکی از اولین نشانه‌ها، کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به خرید دارایی‌هاست. این کاهش اعتماد ممکن است به دلیل انتشار اخبار منفی یا عدم حصول رشد اقتصادی قابل‌قبول ایجاد شود.

افت شدید قیمت‌ها: پس از یک دوره افزایش طولانی قیمت‌ها، بازار گاوی معمولا با اصلاحات شدید قیمتی یا فروش‌های سنگین مواجه می‌شود. این افت‌ها معمولاً به دلیل ترس سرمایه‌گذاران از اتمام روند صعودی اتفاق می‌افتد.

کاهش حجم معاملات: در پایان بازار گاوی، معمولاً حجم معاملات کاهش می‌یابد. کاهش حجم در کنار افت قیمت‌ها می‌تواند نشانه‌ای از ضعف بازار و آمادگی برای ورود به دوره اصلاح یا نزولی باشد.

تشخیص پایان بازار خرسی:

افزایش تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران: یکی از نشانه‌های اصلی پایان بازار خرسی، بازگشت تدریجی اعتماد به بازار است. این اعتماد می‌تواند با انتشار اخبار مثبت اقتصادی یا موفقیت‌های شرکت‌های بزرگ تقویت شود.

رشد پایدار قیمت‌ها: افزایش قیمت دارایی‌ها پس از یک دوره طولانی نزول، اگر به صورت پایدار و نه موقتی باشد، می‌تواند نشان‌دهنده پایان بازار خرسی باشد.

بهبود شاخص‌های اقتصادی: رشد پایدار در تولید ناخالص داخلی (GDP)، بهبود در وضعیت اشتغال و افزایش سود شرکت‌ها می‌تواند نشانه‌های پایان بازار خرسی باشد.

در هر دو حالت، تحلیل‌گران باید با استفاده از روش‌های تحلیل تکنیکال و بنیادی، بازار را در بازه‌های زمانی مختلف تحلیل کنند و از نوسانات کوتاه‌مدت غافل نشوند.

بازارهای گاوی و خرسی نقش بسیار مهمی در تصمیم‌گیری‌های سهامداران و معامله‌گران برای خرید و فروش سهام دارند. با شناسایی روند صعودی یا نزولی بازار در بلندمدت، می‌توان به درک صحیحی از وضعیت بازار گاوی یا خرسی دست یافت و بر اساس شرایط هر یک، برنامه‌ریزی‌های لازم برای معاملات را انجام داد.

سوالات متداول